Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân thể hiện qua tác phẩm “Người lái đò sông Đà”

Trong những ngày tháng cả nước rộn ràng lên đường theo tiếng gọi của “tâm hồn Tây Bắc” để xây dựng lại một miền quê của Tổ quốc, có biết bao nhà văn, nhà thơ đã thực hiện quá trình lột xác để đến với cách mạng. Một trong những nghệ sĩ yêu nước ấy là Nguyễn Tuân – cây độc huyền cầm của nền văn học Việt Nam, người đã mang lại những tờ hoa thơm thảo cho đời. Nguyễn Tuân đến với Tây Bắc qua tùy bút Người lái đò Sông Đà - một tác phẩm thể hiện sâu sắc và rõ nét phong cách nghệ thuật độc đáo của ông. Mời các bạn cũng tham khảo tài liệu.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân thể hiện qua tác phẩm “Người lái đò sông Đà” PHONG CÁCH NGHỆ THUẬT CỦA NGUYỄN TUÂN THỂ HIỆN QUA TÁC PHẨM “NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ” “Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc. Khi lòng ta đã hóa những con tàu Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát Tâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu.” (Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên) Trong những ngày tháng cả nước rộn ràng lên đường theo tiếng gọi của “tâm hồn TâyBắc” để xây dựng lại một miền quê của Tổ quốc, có biết bao nhà văn, nhà thơ đã thực hiệnquá trình lột xác để đến với cách mạng. Một trong những nghệ sĩ yêu nước ấy là NguyễnTuân – cây độc huyền cầm của nền văn học Việt Nam, người đã mang lại những tờ hoathơm thảo cho đời. Nguyễn Tuân đến với Tây Bắc qua tùy bút Người lái đò Sông Đà – mộttác phẩm thể hiện rõ nét và sâu sắc phong cách nghệ thuật độc đáo của ông. Đến với nghệ thuật, đối với Nguyễn, là đến với sự tìm tòi và sáng tạo. Bởi vì “nhà vănlà người sáng tạo lại thế giới”. Nguyễn Tuân sợ mình của ngày hôm nay giống với mình củangày hôm qua, sợ sự trùng lặp tầm thường. Chính vì thế, ông đã lấy “chủ nghĩa xê dịch” làmđề tài cho tác phẩm, làm mục đích cho cuộc đời mình. Sống là để đi, để tìm hiểu những điềumới lạ. Trước cách mạng, một mình với chiếc vali, Nguyễn đã bôn ba trên nhiều miền quêđất nước nhưng với tâm trạng của kẻ “thiếu quê hương”, bất mãn với cuộc đời. Đó cũng làtâm trạng chung của thời đại. Sau cách mạng, ông cũng xuôi ngược nhiều nơi nhưng vớitinh thần của người yêu quê hương xứ sở, muốn góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc.Chính nhà văn đã từng nói, đến Tây Bắc là để “đi tìm cái thứ vàng mười của màu sắc songnúi Tây Bắc, và nhất là cái thứ vàng mười mang sẵn trong tâm trí tất cả những con ngườingày nay đang nhiệt tình gắn bó với công cuộc xây dựng cho Tây Bắc thêm sáng sủa tươivui và bền vững”. Với tình yêu quê hương sâu nặng và bầu nhiệt huyết sôi nổi ấy, NguyễnTuân đã sử dụng uyển chuyển, tinh vi vốn ngôn ngữ phong phú của mình để viết nên nhữngtờ hoa thơm thảo về con người và thiên nhiên của miền sông núi này… 1. Tác giả hay đi tìm cảm giác mạnh cho các giác quan. Vì vậy, những trang văn củaông thường mang theo âm điệu của những trận cuồng phong, bão tố. Nhưng không vì thếmà chúng mất đi nét dịu hiền, thơ mộng. Qua ngòi bút Nguyễn Tuân, Sông Đà hiện lên vừahung bạo nhưng cũng vừa trữ tình. Nó mang tâm địa xảo quyệt của thứ kẻ thù số một, có thểcướp đi mạng sống của bất cứ kẻ nào lỡ sa chân vào “thạch trận”… ”Nước Sông Đà reo nhưđun sôi lên một trăm độ…đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông” và khithấy chiếc thuyền nào nhô vào thì chúng “nhỏm cả dậy để vồ lấy”… Nhưng cái hung hãn dữtợn ấy vẫn không làm mất đi được nét trữ tình ở Sông Đà. Miêu tả con sông ở những đoạnxuôi dòng, ngòi bút Nguyễn Tuân bỗng trở nên mềm mại, uyển chuyển, mang đậm chất thơ.“Con Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trờiTây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi Mèo đốt nương xuân”…Trên con sông ấy, ông lái đò xuất hiện, dữ dội và phi thường. Trong cuộc chiến đấu “mộtmất, một còn” với thác nước, tác giả cho ta thấy được cái tài hoa, trí dũng tuyệt vời của ônglái. Người lái đò Sông Đà là hiện thân của tác giả, chỉ thích lao vào những cuộc chiến đấunguy hiểm với thác nước dữ dội mà không ưa xuôi thuyền trên dòng sông êm ả… Giọng văn Nguyễn Tuân thật tự nhiên và phóng túng khi miêu tả hai trạng thái đối lậpcủa cùng một sự vật. Sông Đà vừa trữ tình vừa hung bạo, vừa là “kẻ thù , vừa là “cố nhân”.Dưới ngòi bút tác giả, con sông không chết cứng mà vận động một cách mạnh mẽ, sôi nổibằng những từ ngữ gợi hình ảnh, tác động mạnh vào giác quan người đọc. Ông lái đò cũngthế cũng xuất hiện một cách sinh động, rõ nét và sắc sảo…. 2. Đối với Nguyễn Tuân, “đã là văn thì trước hết phải là văn”. Văn phải đẹp, phải trauchuốt. Cái đẹp ấy đã chi phối cách nhìn của tác giả trên toàn bộ tác phẩm. Con người và sựvật, qua ngòi bút Nguyễn Tuân, đều được khai thác trên phương tiện mĩ thuật và tài hoanghệ sĩ. Nét đẹp Sông Đà là một công trình dày công sáng tạo của tạo hóa. Nó vừa hùng vĩ vừanên thơ. Nó đẹp từ dáng dấp đến màu sắc. Cái áng tóc trữ tình của người thiếu nữ ấy lànguồn cảm hứng cho biết bao nhà thơ, nhà văn. Nước Sông Đà cũng thế. “Mùa xuân dòngxanh ngọc bích”, “Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượubữa”. Con sông ấy đối với tác giả không chỉ đơn thuần là một cảnh đẹp thiên nhiên mà nóthật gợi cảm. Nó gây nên nỗi nhớ da diết cho những ai đã từng một lần gặp gỡ rồi lại đi xa.Gặp lại Sông Đà, tác giả cảm thấy tâm hồn lâng lâng vui sướng như gặp lại cố nhân. “Chaoôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm baođứt quãng”. Và trong cái đẹp đẽ, thơ mộng của đất trời thiên nhiên, con người xuất hiện như mộtnghệ sĩ tài hoa. Ông lái điều khiển con thuyền một cách chủ động và thuần thục. Ông baogiờ cũng đứng trên thác sóng dữ dội mà bắt chúng phải quy hàng. “Nắm chặt lấy được cáibờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóngnhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chèo về phía cửa đá ấy”. Nguyễn Tuân miêu tảhình ảnh ông lái điều khiển chiếc thuyền cứ như một nhạc sĩ đang kéo đàn viôlông. “Ngườilái đò Sông Đà” là một bước chuyển lớn trong phong cách Nguyễn Tuân. Trước cách mạng,nhà văn thường đi tìm đề tài cho tác phẩm bằng cách quay về với quá khứ, với một thờivang bóng đã qua. Nhân vật của Nguyễn là những Huấn Cao, quản ngục mang tâm trạngcủa kẻ “nào biết trên đầu có ai”. Nhân vật “vang bóng một thời” là những vị anh hùngngang dọc, “khinh bạc đến điều”. Nhưng sau cách mạng, Nguyễn đã tìm thấy chất tài hoanghệ sĩ ở những con người lao động hết sức bình dị, gần ...