Phòng chống đái tháo đường - Một thách thức toàn cầu

Từ lâu người ta đã biết đái tháo đường (ĐTĐ) là một bệnh rối loạn chuyển hóa. Nhưng những tác hại mà nó gây ra thì gần đây mới được làm sáng tỏ. Ngày nay, ĐTĐ được xếp vào nhóm bệnh không lây cùng với các bệnh phổ biến khác đang được cả thế giới hợp sức tìm biện pháp phòng chống. Đái tháo đường là gì? ĐTĐ là bệnh đã được biết đến từ thời cổ đại (khoảng 1500 năm trước Công nguyên), từ đó đến nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về căn bệnh này....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phòng chống đái tháo đường - Một thách thức toàn cầu Phòng chống đái tháo đường - Một thách thức toàn cầuTừ lâu người ta đã biết đái tháo đường (ĐTĐ) là một bệnh rối loạn chuyểnhóa. Nhưng những tác hại mà nó gây ra thì gần đây mới được làm sáng tỏ.Ngày nay, ĐTĐ được xếp vào nhóm bệnh không lây cùng với các bệnh phổbiến khác đang được cả thế giới hợp sức tìm biện pháp phòng chống.Đái tháo đường là gì?ĐTĐ là bệnh đã được biết đến từ thời cổ đại (khoảng 1500 năm trước Côngnguyên), từ đó đến nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về căn bệnhnày. Bệnh ĐTĐ là “hội chứng mạn tính về rối loạn chuyển hoá glucid, lipidvà protid do thiểu tiết insulin hoặc do các mô đích kháng lại tác dụng củainsulin, hoặc do cả hai”. Bệnh ĐTĐ trong đó chủ yếu là ĐTĐ týp 2, chiếmtừ 85-95% số bệnh nhân mắc bệnh này, đang là một trong những bệnhkhông lây phổ biến nhất trên toàn cầu. Người ta nhận thấy: cứ khoảng 15năm thì tỷ lệ mắc bệnh ĐTĐ týp 2 lại tăng lên gấp đôi. Hiện nay, bệnh ĐTĐtýp 2 được coi là một dịch bệnh ở nhiều nước đang phát triển và những nướcmới công nghiệp hoá, vì tỷ lệ bệnh liên quan với mức phát triển kinh tế, xãhội.ĐTĐ hiện được coi là một đại dịch toàn cầu mà con người cần phải đối phó.Điều này hoàn toàn đúng khi xét về số người đã, đang và sẽ mắc bệnh cũngnhư các biến chứng mà bệnh gây ra. Các thầy thuốc nghiên cứu bệnh ĐTĐhiện nay luôn quan tâm và hướng tới, đó là làm thế nào để phát hiện sớmbệnh và giáo dục cộng đồng ý thức phát hiện bệnh sớm. Điều này sẽ giúpphòng ngừa bệnh và các biến chứng mà bệnh gây ra.Từ nửa thế kỷ trước, các thầy thuốc đã thống nhất chia bệnh ĐTĐ ra làm 2loại chính. Loại 1 (týp 1) là loại phụ thuộc insulin, thường gặp ở người trẻ vàđược coi như một bệnh tự miễn, bệnh thường có tính chất di truyền. Ở cácbệnh nhân này, tụy mất dần khả năng tiết insulin nên người bệnh cần phảidùng insulin để tránh bị tình trạng đường huyết bị tăng quá cao và để duy trìcuộc sống. ĐTĐ týp 1 chiếm tỉ lệ khá nhỏ (khoảng d ưới 5%) trong số nhữngngười mắc ĐTĐ. Số còn lại là bệnh ĐTĐ týp 2 hay còn gọi là ĐTĐ khôngphụ thuộc insulin. Mặc dù tụy của các bệnh nhân này vẫn còn khả năng tiếtinsulin song lượng hormon được tiết ra không đủ để đáp ứng nhu cầu chuyểnhóa...Bệnh có tốc độ phát triển nhanhVào những năm cuối thế kỷ 20 và đầu những năm của thế kỷ 21, ĐTĐ làbệnh không lây phát triển nhanh nhất. Bệnh ĐTĐ là nguyên nhân gây tửvong đứng hàng thứ 4 hoặc 5 ở các nước phát triển, ĐTĐ cũng được xem làđại dịch ở các nước đang phát triển. Điều đáng lo ngại là ĐTĐ tăng nhanh ởcác nước đang phát triển, trong số bệnh nhân ĐTĐ ở các nước này thì ĐTĐtýp 2 chiếm tỷ lệ cao. Sự bùng nổ ĐTĐ týp 2 và những biến chứng của bệnhđang là thách thức lớn với cộng đồng.Điều đáng lo ngại là tình trạng quản lý bệnh ĐTĐ còn yếu và chưa đượcchặt chẽ không chỉ ở những nước đang phát triển mà ngay cả những nướcphát triển. Người ta thấy việc chẩn đoán ĐTĐ giống như một tảng băng,phần nổi - phần được chẩn đoán chiếm một phần nhỏ còn phần lớn chưađược chẩn đoán là phần chìm của tảng băng này.Vì sao ĐTĐ týp 2 thành đại dịch?Tuy đã chiếm được mối quan tâm nghiên cứu về cả phòng bệnh trong cộngđồng và điều trị chuyên sâu, nhưng chúng ta vẫn đang đứng trước một thựctế là các yếu tố nguy cơ của ĐTĐ týp 2 đang gia tăng mà hiện tại chưa cóbiện pháp không chế hữu hiệu.ĐTĐ là bệnh không lây nhiễm, tuy nhiên một số loại virut có thể là thủphạm gián tiếp gây bệnh ĐTĐ, như các virut sởi, quai bị... Bản thân các loạivirut này không thể gây nên bệnh ĐTĐ nhưng nó có thể gây tổn thương tụyvà làm giảm khả năng sản xuất insulin. Trước đây, nhiều người cho rằng ănquá nhiều đường glucose thì có nguy cơ mắc bệnh ĐTĐ, nhưng đó lại khôngphải là nguyên nhân. Nguyên nhân hàng đầu là giảm hoạt động thể lực vàchế độ ăn giàu năng lượng, ít chất xơ. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫnđến thừa cân, béo phì. Béo phì, đặc biệt béo bụng được xem là yếu tố đươngnhiên dẫn tới kháng insulin và hội chứng rối loạn chuyển hóa và tiến tới đáitháo đường týp 2. Rối loạn dung nạp glucose và suy giảm dung nạp glucosemáu lúc đói sẽ làm phát triển tình trạng kháng insulin, tiến tới ĐTĐ týp 2.Các yếu tố được coi là có nguy cơ cao khác dễ có khả năng phát triển thànhbệnh ĐTĐ týp 2 là: 45 tuổi trở lên; người có BMI = 23 trở lên; người cóngười thân cận kề đã mắc bệnh ĐTĐ; phụ nữ có tiền sử sản khoa đặc biệt(thai chết lưu, sảy thai; ĐTĐ thai kỳ; sinh con 4kg trở lên; người có tiền sửcân nặng khi sinh dưới 2,5kg); tăng huyết áp vô căn; người có tiền sử rốiloạn dung tạp glucose hoặc suy giảm dung nạp glucose máu lúc đói; ngườicó bệnh mạch vành hoặc đột qụy.Gánh nặng cho toàn xã hộiBệnh nhân ĐTĐ luôn bị đe dọa bởi các biến chứng cấp và mạn tính. Nguyhiểm nhất là nguy cơ hạ đường huyết (cấp) và biến chứng tim mạch... Mộtnhiễm khuẩn thông thường cũng có thể trở nên nguy hiểm đối với tính mạngcủa bệnh nhân ĐTĐ. Các biến chứng này cùng với stress không chỉ làm ...