Phòng chống tham ô, tham nhũng thời Lê sơ

Bài viết này nếu lên luật phòng chống tham ô. Bộ luật này ra đời cách đây hơn 500 năm (ban hành vào năm 1483), nhưng nhiều điều luật của bộ luật liên quan đến vấn đề phòng chống tham ô, tham nhũng vẫn có giá trị nhất định, để lại không ít những bài học kinh nghiệm quý báu trong việc loại trừ nạn tham ô, tham nhũng ở Việt Nam hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phòng chống tham ô, tham nhũng thời Lê sơPhòng chống tham ô, tham nhũng thời Lê sơNguyễn Thanh Bình11Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.Email: nguyenthanhbinhtriet@gmail.comNhận ngày 13 tháng 2 năm 2017. Chấp nhận đăng ngày 10 tháng 3 năm 2017.Tóm tắt: Nhà nước phong kiến Việt Nam thời Lê sơ luôn coi trọng và quan tâm chống tham ô,tham nhũng trong bộ máy nhà nước và trong đội ngũ quan lại có chức, có quyền. Vấn đề này đượcthể hiện khá đầy đủ, rõ nhất trong bộ Quốc triều hình luật. Trong bộ luật này đã đưa ra nhiều điềuluật, những quy định cụ thể để ngăn cấm, trừng trị tội tham ô, tham nhũng. Những điều luật, quyđịnh ấy không chỉ để loại trừ loại tội phạm nguy hiểm này mà còn chủ yếu nhằm kiến tạo một bộmáy nhà nước và đội ngũ quan lại, có chức có quyền luôn có đạo đức và nâng cao hiệu quả nănglực quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Bộ luật này ra đời cách đây hơn 500 năm (ban hành vào năm1483), nhưng nhiều điều luật của bộ luật liên quan đến vấn đề phòng chống tham ô, tham nhũngvẫn có giá trị nhất định, để lại không ít những bài học kinh nghiệm quý báu trong việc loại trừ nạntham ô, tham nhũng ở Việt Nam hiện nay.Từ khóa: Quốc triều hình luật, thời Lê sơ, phòng chống tham ô, tham nhũng.Abstract: The Vietnamese feudal state in the Later Le early period always attached importance toand carried out the fight against corruption in the state apparatus and among the mandarins, whichwas demonstrated most vividly in the Quốc triều hình luật (Penal Code of the Royal Court). Thecode contained many specific stipulations to deter and punish corruption, that were aimed to notonly eradicating the dangerous crimes but also creating a state apparatus with mandarins of goodethics, and enhancing the efficiency of state and society management. Although the code waspromulgated over 500 years ago (1483), many of its articles related to anti-corruption still maintaintheir values, leaving many valuable lessons and experiences to the fight against corruption inVietnam today.Keywords: The Penal Code of the Royal Court, the Later Le early period, anti-corruption.1. Mở đầuQuốc triều hình luật (còn được gọi là LuậtHồng Đức) là bộ luật quan trọng nhất và52chính thống nhất dưới triều Lê sơ, được nhàvua Lê Thánh Tông ban hành vào năm 1483trong thời gian ông lấy niên hiệu là HồngĐức (1470-1497), bởi vậy mà trong dânNguyễn Thanh Bìnhgian và trong sử sách vẫn thường gọi bộluật này là Luật Hồng Đức. Nhiều nhànghiên cứu khẳng định rằng, đây là bộ luậttiến bộ nhất, hoàn chỉnh nhất trong các bộluật ở Việt Nam thời phong kiến. Bộ luật ấychứa đựng nhiều tư tưởng rộng lớn, đề cậpđến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, làmột trong những cơ sở, nền tảng trong việcxây dựng và hoàn thiện nhà nước phongkiến thịnh trị thời Lê sơ. Một trong nhữngnội dung chủ yếu nhất được đề cập trong bộluật này là vấn đề phòng, chống tham ô,tham nhũng. Ngay ở nội dung này, bộ LuậtHồng Đức là một trong những công cụ chủyếu của nhà vua và triều đình phong kiếntrong việc tuyển chọn, đào tạo, giáo dục độingũ quan lại “có đạo đức, có tri thức và tôntrọng pháp luật” (để họ thực sự là “bề tôitrung thành của nhà vua, là nanh vuốt củatriều đình, là cha mẹ của muôn dân”, và gópphần vào việc kiến tạo bộ máy nhà nước cóđạo đức, một xã hội có đạo đức và mọingười đều có đạo đức theo tư tưởng đạođức và đức trị Nho giáo).Bộ luật này để lại nhiều bài học kinhnghiệm trong quá trình xây dựng bộ máynhà nước, đặc biệt trong việc phòng chốngnạn tham ô, tham nhũng ở nước ta hiện nay.2. Những căn cứ chủ yếu xây dựng điềuluật phòng chống tham ô, tham nhũngDưới chế độ phong kiến Việt Nam từ cuốitriều Lý trở đi, việc ngăn ngừa và trừng trịnạn tham ô, tham nhũng luôn được nhà vua,triều đình phong kiến quan tâm. Điều nàyđã được ghi chép ở các bộ quốc sử: ĐạiViệt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sửthông giám cương mục, Lịch triều hiếnchương loại chí, v.v.. Đặc biệt, dưới triềuvua Lê Thánh Tông trị vì (1460-1497), vấnđề này được ông và triều đại của ông hếtsức quan tâm. Trong 722 điều luật của LuậtHồng Đức, có hơn nửa số điều luật liênquan tới việc ngăn ngừa, đấu tranh và trừngtrị tội tham ô, tham nhũng. Luật Hồng Đứccoi loại tội danh này là một trong những tộidanh nguy hiểm nhất đe doạ nghiêm trọngđến uy tín, địa vị tối thượng của nhà vua,đến sự tồn vong của chế độ phong kiến vàtrật tự, kỷ cương, sự ổn định của xã hộiphong kiến. Vì vậy mà, những ai phạm vàotội danh này đều bị trừng trị với những hìnhphạt nghiêm khắc (đồ, lưu, chém). Cũngcần phải nói rõ thêm rằng, đối tượng chế tàicủa phần lớn những điều luật này là đội ngũquan lại và những người có chức có quyền.Vì sao vấn đề phòng, chống tham ô,tham nhũng luôn được các triều đại phongkiến Việt Nam đặt ra, nhất là dưới triều vuaLê Thánh Tông và điều đó có mâu thuẫnvới một sự thật là, pháp luật trong các xãhội có giai cấp bao giờ cũng là công cụ, làbiện pháp chủ yếu để bảo v ...