Phòng ngừa còi xương cho trẻ

Còi xương (CX) là bệnh loạn dưỡng xương do thiếu vitamin D hoặc do rối loạn chuyển hóa vitamin D trong cơ thể. Là bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ dưới 1 tuổi. Tỷ lệ CX ở trẻ dưới 3 tuổi ở nước ta là 9,4% (theo Bệnh viện Nhi Trung ương). rước.Vậy chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân tại sao bệnh còi xương do thiếu vitamin D lại vẫn tồn tại qua nhiều năm nay và có xu hướng tăng lên?...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phòng ngừa còi xương cho trẻ Phòng ngừa còixương cho trẻ Còi xương (CX) là bệnh loạn dưỡng xương do thiếu vitamin D hoặc do rối loạn chuyển hóa vitamin D trong cơ thể. Là bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ dưới 1 tuổi. Tỷ lệ CX ở trẻ dưới 3 tuổi ở nước ta là 9,4% (theo Bệnh viện Nhi Trung ương).Theo số liệu thống kê tại Trung tâm Khám tư vấn ViệnDinh dưỡng năm 2007 thì bệnh còi xương là bệnh hay gặpnhất tại trung tâm, chiếm tới gần một nửa số trẻ, đạt tỷ lệ45,5%, đáng lo là bệnh còi xương có xu hướng không giảmqua nhiều năm theo số liệu thống kê từ năm 2003 tại trungtâm và thậm chí năm 2007 còn đạt tỷ lệ cao hơn những nămtrước.Vậy chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân tại sao bệnhcòi xương do thiếu vitamin D lại vẫn tồn tại qua nhiều nămnay và có xu hướng tăng lên?Nguồn vitamin D của con ngườiCó 2 nguồn: ngoại sinh và nội sinhNgoại sinh: từ thức ăn. Nguồn này chỉ cung cấp rất ítvitamin D, khoảng 20-40UI/ngày (10UI/1 lít sữa bò, < 50UI/lít sữa mẹ). Từ đó cho thấy nồng độ vitamin D trong sữamẹ cao hơn hẳn và cũng dễ hấp thu hơn sữa bò, vì vậy tỷ lệtrẻ còi xương ở trẻ bú mẹ thấp hơn hẳn trẻ bú sữa ngoài.Nội sinh: Khi da được tiếp xúc với tia cực tím, ví dụ ánhsáng mặt trời thì 7-dehydro cholesterol ở trong da sẽchuyển đổi thành vitamin D3.Nguyên nhân còi xươngThiếu ánh nắng mặt trời: đây là nguyên nhân hay gặp nhấtdo thói quen kiêng cữ, sợ trẻ tiếp xúc nắng sớm sẽ hay bịốm. Điều này rất đáng buồn vì nước ta là nước nhiệt đới,hầu như quanh năm ánh sáng thừa thãi vậy mà tỷ lệ còixương vẫn cao chỉ vì thiếu hiểu biết không cho con trẻ phơinắng.Các bà mẹ cần lưu ý trẻ 2 tuần tuổi đã cần được tắm nắng:tốt nhất là vào buổi sáng sớm (trước 8 giờ) nếu không cóthời gian thì buổi chiều muộn. Trung bình yêu cầu 2tiếng/tuần hay 10-15 phút/ngày tùy vào khả năng của trẻ vàmức độ phát triển xương vận động (nếu trẻ ít ốm hoặc trẻcó biểu hiện của chớm còi xương có thể tắm nắng lâu hơn).Sai lầm trong chế độ ăn dặm của trẻ: ăn sữa bò ở trẻ dưới 1tuổi: là lứa tuổi nhu cầu vitamin D đang rất cao và nguồndự trữ canxi hay thiếu hụt ở trẻ đẻ nhẹ cân, đẻ non, vì vậy ởnhững trẻ này rất thiếu vitamin D dẫn đến còi xương.Hoặc những trẻ ăn quá nhiều chất bột, đạm (thịt) gây tìnhtrạng toan chuyển hóa - tăng đào thải canxi ra nước tiểu.Hoặc do trong chế độ ăn dặm hằng ngày không cho hoặccho quá ít dầu/mỡ dẫn đến không có dung môi hòa tan đểhấp thu được vitamin D.Các yếu tố thuận lợi khác: tuổi (càng nhỏ càng dễ bị còixương), đẻ non, suy dinh dưỡng bào thai, bệnh nhiễmkhuẩn, trẻ rối loạn tiêu hóa kéo dài.Chẩn đoánDựa vào các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng.Triệu chứng lâm sàng:Các biểu hiện ở hệ thần kinh:Trẻ ra mồ hôi nhiều kể cả ban đêm (mồ hôi trộm); Trẻ kíchthích khó ngủ, hay giật mình; Rụng tóc gáy (do trẻ ra mồhôi nhiều); Đối với CX cấp có thể gặp: tiếng thở rít thanhquản, cơn khóc lặng, hay nôn, nấc khi ăn. Có thể co giật dohạ canxi máu; Trẻ chậm phát triển vận động: chậm biết lẫy,chậm biết bò.Các biểu hiện ở xương:Thóp chậm liền, bờ thóp mềm, bướu trán, bướu đỉnh; Chậmmọc răng, răng hay bị sâu, răng mọc lộn xộn; Lồng ngựchình gà, chuỗi hạt sườn; Vòng cổ chân, vòng cổ tay, xươngchi cong.Toàn thân: nếu không được điều trị, trẻ chán ăn, suy dinhdưỡng, da xanh thiếu máu, lách to.Xét nghiệm cận lâm sàng:Phosphatase kiềm tăng (bình thường 40-140UI/l).Phosphatase kiềm về bình thường khi còi xương điều trịkhỏi.Canxi máu: bình thường hoặc giảm (hay gặp trong CX cấp,nếu canxi ion giảm dưới 0,75mmol/l có thể gây co giật).Phospho máu: giảm nhẹ.25 (OH) cholecalciferol giảm dưới 25nmol/l (bình thường25-105nmol/l).XQ xương:Xương chi: Xương mất chất vôi. Đầu xương to bè. Đườngcốt hóa nham nhở, lõm. Điểm cốt hóa chậm.Xương lồng ngực: có hình nút chai.Điều trị: Nên theo đơn thuốc điều trị của bác sĩ chuyênkhoa, vì vitamin D rất dễ bị quá liều gây ngộ độc thần kinhnguy hiểm cho trẻ.Điều trị bằng vitamin D: ergocalciferol, cholecalciferol kéodài từ 4-6 tuần (đặc biệt có bệnh cấp tính hoặc nhiễmkhuẩn). Sterogyl (ergocalciferol tan trong cồn) 1 giọt chứa400UI vitamin D. Infadin (ergocalciferol tan trong dầu) 1giọt chứa 800UI vitamin D. Vitamin D 200.000UI 1 liềuduy nhất. Dùng theo chỉ định của bác sĩ.Điều trị phối hợp: uống thêm các loại vitamin, muối canxi.Nếu có co giật do thiếu canxi: calcium gluconat truyền tĩnhmạch.