Phong trào Phật giáo Quảng Nam – Đà Nẵng năm 1963

Trong lịch sử phát triển của Phật giáo Việt Nam, phong trào Phật giáo năm 1963 ghi một dấu ấn hết sức quan trọng. Cùng với cả miền Nam, tăng ni, phật tử Quảng Nam – Đà Nẵng năm 1963 đã tiến hành cuộc đấu tranh của với quy mô rộng lớn, đa dạng, phong phú về hình thức đấu tranh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phong trào Phật giáo Quảng Nam – Đà Nẵng năm 1963Tạp chí Khoa học – Đại học Huế ISSN 2588–1213 Tập 127, Số 6A, 2018, Tr. 47–54 PHONG TRÀO PHẬT GIÁO QUẢNG NAM – ĐÀ NẴNG NĂM 1963 Từ Ánh Nguyệt* Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng, 71 Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng, Việt NamTóm tắt.Trong lịch sử phát triển của Phật giáo Việt Nam, phong trào Phật giáo năm 1963 ghi một dấu ấnhết sức quan trọng. Cùng với cả miền Nam, tăng ni, phật tử Quảng Nam – Đà Nẵng năm 1963 đã tiếnhành cuộc đấu tranh của với quy mô rộng lớn, đa dạng, phong phú về hình thức đấu tranh. Với mongmuốn hướng đến việc nghiên cứu phong trào Phật giáo miền Nam năm 1963 một cách có hệ thống và toàndiện, tác giả của bài viết này xin được góp phần tìm hiểu nguyên nhân và diễn biến phong trào Phật giáoQuảng Nam – Đà Nẵng năm 1963.Từ khóa.phong trào Phật giáo, Quảng Nam – Đà Nẵng, tăng ni, phật tử.1. Mở đầu Phong trào Phật giáo miền Nam Việt Nam năm 1963 diễn ra đều khắp các địa phươngmiền Nam, từ Bến Hải đến Cà Mau, nhất là ở các đô thị, dẫu rằng qui mô và cường độ khácnhau. Tuy vậy, các công trình trước đây chỉ chú ý đến Huế và Sài Gòn mà hầu như bỏ quên cácđịa phương khác, hoặc có đề cập nhưng còn quá sơ lược. Bài viết này tập trung trình bày vàphân tích những đóng góp của Phật giáo Quảng Nam – Đà Nẵng trong cuộc đấu tranh đòi tựdo tín ngưỡng, bình đẳng tôn giáo năm 1963, nhằm góp thêm cứ liệu, để có một cái nhìn toàndiện về phong trào Phật giáo miền Nam Việt Nam năm 1963.2. Nội dung Lún sâu một bước trong chính sách kỳ thị Phật giáo, ngày 6–5–1963, chính quyền NgôĐình Diệm ban hành Công điện số 9195 về việc cấm treo cờ Phật giáo thế giới vào dịp Đại lễPhật đản năm 1963. Rồi tin chính quyền Ngô Đình Diệm gây ra vụ thảm sát tại Đài phát thanhHuế đêm 8–5–1963, làm 8 phật tử thiệt mạng và nhiều người khác bị thương; tiếp theo, ngày10–5–1963, tăng ni, phật tử tổ chức mít-tinh tại chùa Từ Đàm (Huế), công bố bản tuyên ngôngồm 5 nguyện vọng1, với nội dung chủ yếu là yêu cầu chính quyền Ngô Đình Diệm thực thi tự11. Yêu cầu Chính phủ Việt Nam Cộng hòa thu hồi vĩnh viễn Công điện triệt giáo kỳ của Phật giáo,*Liên hệ:anhnguyet5509@gmail.comNhận bài:26–09–2017; Hoàn thành phản biện: 05–11–2017; Ngày nhận đăng: 09–11–2017Từ Ánh Nguyệt Tập 127, Số 6A, 2018do tín ngưỡng, bình đẳng tôn giáo, nhanh chóng truyền đi khắp cả nước và quốc tế. Giới lãnhđạo Phật giáo miền Nam đã khẳng định mục tiêu và quyết tâm đấu tranh của mình: “Chúng tôisẵn sàng hy sinh cho đến lúc nào những nguyện vọng hợp lý trên đây được thực hiện” [1]. Tại Đà Nẵng, liên tục từ ngày 8 đến ngày 30–5–1963, nhiều cuộc mít tinh, hội thảo, phátthanh lên án hành động dã man của chính quyền Ngô Đình Diệm được tổ chức khắp các chùachiền, khuôn hội Phật giáo. Nhiều biểu ngữ bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt được treo ở cácchùa với nội dung “chống đàn áp Phật giáo”, “Chống chế độ độc tài gia đình trị Ngô Đình Diệm”phảnđối lên án sự bất công, tàn bạo của chính quyền Ngô Đình Diệm [12]. Sau hơn một tháng đấutranh với chính quyền Ngô Đình Diệm, giới lãnh đạo Phật giáo đã thực hiện nhiều hình thức vàbiện pháp đấu tranh nhằm thuyết phục chính quyền Ngô Đình Diệm thỏa mãn năm nguyệnvọng đã đề ra, từ “Thỉnh nguyện thư”, “Rước linh” hàng tuần đến tuyệt thực, đàm phán,nhưng vẫn không lay chuyển được chế độ bạo tàn Ngô Đình Diệm. Ngày 11–6–1963, tại ngã tưđường Lê Văn Duyệt – Phan Đình Phùng (nay là ngã tư đường Cách mạng tháng 8 và NguyễnĐình Chiểu, thành phố Hồ Chí Minh), Hoà thượng Thích Quảng Đức đã anh dũng tự thiêutrước sự chứng kiến của hàng chục vạn tăng ni, phật tử cùng những quan sát viên báo chí quốctế. Khắp các đô thị miền Nam, phong trào Phật giáo lên cao cùng với dư luận quốc tế, đặc biệtlà Mỹ, lên án gay gắt chính quyền Ngô Đình Diệm. Để tránh một cuộc nổi dậy của Phật giáo, chính quyền Ngô Đình Diệm phải chịu nhượngbộ bằng việc ký kết Thông Cáo chung với Phật giáo vào 2 giờ sáng ngày 16–6–1963, thỏa mãn 5nguyện vọng mà Phật giáo đề ra trong bản tuyên ngôn ngày 10–5–1963. Tuy nhiên, việc kýThông Cáo chung chỉ là một kế hoãn binh, một sự nhượng bộ tạm thời để chuẩn bị cho cuộcđàn áp quy mô lớn hơn, nhằm đè bẹp phong trào. Âm mưu này được tiết lộ trong bức mật điệnsố 1342/VP-TT ngày 19–6–1963 của Văn phòng phủ Tổng thống: “Để tạm thời làm dịu tình hình vàkhí thế đấu tranh quá quyết liệt của bọn tăng ni và Phật giáo phản động. Tổng thống và ông Cố vấn ralệnh nhún nhường họ, các nơi hãy theo đúng chủ trương trên mà đợi lệnh. Một số kế hoạch đối phó thíchnghi sẽ gửi đến sau”[10,Tr. 421]. Trong một cuộc họp của 18 tướng tá vào đầu tháng 7–1963, NgôĐình Nhu tuyên bố: “Nếu chính phủ này không giải quyết vấn đề Phật giáo, nó sẽ bị lật đổ vì một cuộcđảo chánh quân sự”. Theo Nhu, “bất cứ chính phủ nào thay thế chính phủ này trước hết phải đập tannhững người Phật giáo”[8,Tr. 182, 197]. Với bản chất thâm độc như vậy nên sau khi Thông Cáo chung được ký kết, chính quyền2. Yêu cầu Phật giáo phải được hưởng quy chế đặc biệt như các Hội truyền giáo Thiên chúa đã được ghi trong dụ số 10,3. Yêu cầu Chính phủ chấm dứt tình trạng bắt bớ, khủng bố tín đồ Phật giáo,4. Yêu cầu cho Tăng, tín đồ Phật giáo được tự do truyền đạo và hành đạo,5. Yêu cầu Chính phủ đền bồi một cách xứng đáng cho những kẻ bị giết oanvô tội và kẻ chủ mưu giết hại phải bồi đền đúng mức.48Jos.hueuni.edu.vn Tập 127, Số 6A, 2018Ngô Đình Diệm bằng nhiều thủ đoạn gây ra hàng loạt vụ vi phạm. Ở Quảng Nam, sau khi bảnThông Cáo chung được ...