Phong tục cưới hỏi của người Sán Dìu ở huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên và những vấn đề đặt ra hiện nay

Cưới xin là việc hệ trọng trong cuộc đời mỗi người. Phong tục cưới xin truyền thống của người Sán Dìu ở huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên chứa đựng những giá trị nhân văn, văn hóa tốt đẹp của tộc người. Những giá trị truyền thống ấy biến đổi theo thời gian, không gian. Qua sự biến đổi ấy, nó đã tự “gạn đục khơi trong” để phù hợp với thời đại con người đang sống và khẳng định sức sống trường tồn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phong tục cưới hỏi của người Sán Dìu ở huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên và những vấn đề đặt ra hiện nayDương Thùy LinhTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ96(08): 175 - 179PHONG TỤC CƯỚI HỎI CỦA NGƯỜI SÁN DÌUỞ HUYỆN PHÚ BÌNH TỈNH THÁI NGUYÊNVÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA HIỆN NAYDương Thùy Linh*Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái NguyênTÓM TẮTCưới xin là việc hệ trọng trong cuộc đời mỗi người. Phong tục cưới xin truyền thống của ngườiSán Dìu ở huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên chứa đựng những giá trị nhân văn, văn hóa tốt đẹpcủa tộc người. Những giá trị truyền thống ấy biến đổi theo thời gian, không gian. Qua sự biến đổiấy, nó đã tự “gạn đục khơi trong” để phù hợp với thời đại con người đang sống và khẳng định sứcsống trường tồn. Tuy nhiên, có những thay đổi theo trào lưu, đang trượt dài theo quan niệm mớicủa con người làm xói mòn các giá trị truyền thống. Nguy cơ mất dần những giá trị văn hóa truyềnthống đang là vấn đề đặt ra đối với phong tục cưới xin của người Sán Dìu ở huyện Phú Bình, tỉnhThái Nguyên hiện nay.Từ khóa: Sán Dìu, cưới xin, phong tục, nghi lễ, văn hóa dân tộc.Phú Bình là huyện có các dân tộc Kinh, Tày,Nùng, Sán Dìu, Sán Chay, Dao, Hmông vàngười dân tộc Hoa sinh sống. Dân số củahuyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên theo điềutra dân số 01/04/2009 là 134.150 người, trongđó người Sán Dìu là 3.115 người, chiếm 2,3%dân số toàn huyện. Quá trình định cư và pháttriển của người Sán Dìu ở Phú Bình đã hìnhthành cho tộc người những đặc trưng văn hóariêng. Đồng thời, chính sự cộng cư, xen kẽ vàtiếp thu văn hóa các dân tộc khác càng gópphần khẳng định giá trị văn hóa của tộcngười, tạo nên một bản sắc văn hóa tộc ngườiSán Dìu khu biệt. Theo phong tục của ngườiSán Dìu ở Thái Nguyên, đám cưới truyền thốngcủa họ trải qua những nghi lễ chính sau:*Lễ xin lá số (loổng nén sang): Hôn nhântruyền thống của người Sán Dìu do cha mẹquyết định và phụ thuộc nhiều vào số mệnhcủa đôi trai gái. Các đôi thanh niên nam nữmuốn nên vợ nên chồng đều phải so tuổi vì họtin rằng hợp tuổi nhau thì sẽ hoà thuận, ăn nênlàm ra, nếu không hợp tuổi thì sẽ gặp phảinhiều đau khổ, bất hạnh. Việc xin lá số doông mối (moi nhin) đảm nhận - người nàyphải là người tháo vát, kinh tế khá giả, đượcmọi người trong làng bản kính trọng. Đặcbiệt, phải là người thông hiểu về phong tục*Tel: 0979 919609, Email: thuylinh030986@gmail.comtập quán của dân tộc và có tài ứng đối. Ôngmối không chỉ chịu trách nhiệm tiến hành cácnghi lễ trong cưới xin còn chịu trách nhiệmvới đôi vợ chồng trẻ và con cháu của họ trongsuốt cuộc đời, coi như con cái trong gia đình.Đôi vợ chồng trẻ vì thế cũng phải sống có lễ,chết để tang đối với ông bà mối như cha mẹmình“sống Tết, chết giỗ”. Việc xin lá số củangười Sán Dìu có nét độc đáo ở chỗ: Nếu nhàgái có hai người con gái đến tuổi lấy chồngthì ông mối sẽ xin lá số của cả hai người về soai hợp với tuổi của chú rể thì hỏi người đó.Nếu cả hai cùng hợp tuổi, nhà trai sẽ tìm hiểutính nết, cách ăn ở của cô gái để chọn mộtngười. Điều này thể hiện rất rõ vai trò củabố mẹ trong việc quyết định hôn nhân củacon cái.Sau khi có lá số, nhà trai nhờ thầy cúng thôngthạo tử vi để so tuổi, xem số mệnh của đôi traigái có hợp nhau không, phép xem tuổi căn cứvào ngày tháng năm sinh của đôi nam nữ.Trong đó ngày tháng năm sinh đều được quyvề mệnh thuộc ngũ hành để xem xét sự tươngsinh, tương khắc của hai lá số. Nếu so tuổithấy hợp, ông mối sẽ báo cho nhà gái biếtviệc xem lá số đã thành công bằng một lễ nhỏgồm nải chuối, 10 lá trầu, 10 quả cau. Saumười ngày nếu nhà gái không đồng ý sẽ đemlễ vật đến trả nhà trai, nếu đồng ý sẽ tiến hànhlễ ăn hỏi.175Dương Thùy LinhTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆLễ ăn hỏi (hỵ mun nghén cạ): Nhà traichuẩn bị thực hiện nghi lễ ăn hỏi với các lễvật gồm trầu: 10 – 20 lá, cau: 10 – 20 quả,rượu, kẹo bánh để mang sang nhà gái. Tronglễ ăn hỏi, hai họ cùng nhau bàn đến những thứsính lễ mà nhà trai phải nộp trong ngày cưới.Người Sán Dìu coi trọng hôn nhân môn đănghộ đối và lễ vật thách cưới thể hiện giá trịcủa cô gái. Theo quan niệm của đồng bào,con gái lấy chồng là “mai nhúy”, tức là báncon gái. Gia đình có con gái đi lấy chồngcũng có nghĩa là gia đình ấy mất đi một laođộng. Để bù đắp lại sự mất mát ấy, nhà traiphải trả cho nhà gái một số của cải tương ứng,do đó đồ thách cưới thường cao. Đồ tháchcưới được nhà gái viết ra giấy đỏ cho ông mốimang về. Thông thường, đồ thách cưới buộcphải có trầu cau, lợn 80 -100 cân, rượu 80 –100 lít, gà 4 – 8 đôi, một đôi vòng tay bạc,một đôi hoa tai bạc hoặc vàng, đồ tư trang, yphục cô dâu.Lễ sang bạc (Hỵ cô nghén): Sau khi hai bêngia đình nhất trí về số lễ vật thách cưới, nhàtrai chọn ngày lành tháng tốt, chuẩn bị trầucau, rượu, bánh kẹo và có lời mời ông mối đisang bàn bạc với nhà gái. Ông mối sắp đồ lễgồm tiền thách cưới, vòng tay, hoa tai, trầucau, rượu, bánh vào mâm đặt lên bàn thờ tổtiên nhà gái. Gia chủ thắp hương báo cho tổtiên biết về việc nhà trai sắm lễ sang ...