Phương pháp thống kê - công cụ pháp lý xây dựng cơ sở dữ liệu của tội phạm học

Trong lĩnh vực khoa học hình sự, thống kê được sử dụng như là công cụ pháp lý xây dựng cơ sở dữ liệu về những hành vi phạm pháp luật hình sự, tội phạm; từ đó, đánh giá tổng quát về tình hình tội phạm, xác định những nguyên nhân, điều kiện phạm tội, góp phần đưa ra những nhận định, tham mưu cho Đảng và Nhà nước đề ra các chủ trương, giải pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương pháp thống kê - công cụ pháp lý xây dựng cơ sở dữ liệu của tội phạm học KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐỔI MỚI GIẢNG DẠY MÔN LÝ THUYẾT XÁC SUẤT VÀ THỐNG KÊ ỨNG DỤNG CHO SINH VIÊN KHỐI NGÀNH KINH TẾ, QUẢN TRỊ KINH DOANH VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN 18. PHƯƠNG PHÁP THỐNG KÊ - CÔNG CỤ PHÁP LÝ XÂY DỰNG CƠ SỞ DỮ LIỆU CỦA TỘI PHẠM HỌC ThS. Trần Văn Bình* Tóm tắt Lý thuyết thống kê (một loại toán học ứng dụng) là công cụ không thể thiếu trong hoạt động nghiên cứu và công tác thực tiễn. Trong Lý thuyết thống kê, tính chất ngẫu nhiên và sự không chắc chắn có thể làm mô hình dựa vào Lý thuyết xác suất; vì mục đích của khoa học thống kê là tạo ra thông tin “đúng nhất” theo dữ liệu có sẵn. Trong lĩnh vực khoa học hình sự, thống kê được sử dụng như là công cụ pháp lý xây dựng cơ sở dữ liệu về những hành vi phạm pháp luật hình sự, tội phạm; từ đó, đánh giá tổng quát về tình hình tội phạm, xác định những nguyên nhân, điều kiện phạm tội, góp phần đưa ra những nhận định, tham mưu cho Đảng và Nhà nước đề ra các chủ trương, giải pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm. Từ khóa: Thống kê tội phạm, thống kê hình sự 1. Đặt vấn đề Trong khoa học pháp lý, tội phạm học có vai trò quan trọng trong việc hoạch định cũng như nâng cao hiệu quả chính sách nhà nước về đấu tranh phòng, chống tội phạm. Tội phạm học không giống với các khoa học pháp lý khác ở chỗ: tội phạm học sử dụng phổ biến và có hiệu quả phương pháp thống kê và một số phương phương nghiên cứu cụ thể của xã hội học như: phương pháp phiếu điều tra, phương pháp phỏng vấn, phương pháp chuyên gia, phương pháp quan sát, phương pháp thực nghiệm… Trong phạm vi bài viết này, tác giả chỉ tìm hiểu, nghiên cứu phương pháp thống kê - công cụ, phương tiện chủ yếu của tội phạm học; nó cung cấp cho tội phạm học những số liệu cụ thể về hành vi phạm tội, người phạm tội và những số liệu khác có liên quan đến tội phạm và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm trong xã hội, từ đó dự báo được loại, tính chất tội phạm trong tương lai. 2. Lý thuyết về thống kê tội phạm học Liên quan tới các khái niệm cơ bản về thống kê, thì từ “thống kê” được hình thành từ tiếng Latin là “Status”; từ tiếng Italia “Statista” hoặc từ tiếng Đức “Statistik”, và đều có ý nghĩa là “hình thái chính trị” hoặc “trạng thái hiện tượng”. Theo tiếng Anh (Statistics), thống kê là một dạng phân tích toán học sử dụng các mô hình, sự biểu diễn và tóm tắt định lượng cho một tập hợp dữ liệu thực nghiệm hoặc nghiên cứu thực tế nhất định. * Khoa Kinh tế - Luật, Trường Đại học Tài chính - Marketing 148 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐỔI MỚI GIẢNG DẠY MÔN LÝ THUYẾT XÁC SUẤT VÀ THỐNG KÊ ỨNG DỤNG CHO SINH VIÊN KHỐI NGÀNH KINH TẾ, QUẢN TRỊ KINH DOANH VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN Thống kê được chia ra làm hai lĩnh vực: thống kê mô tả và thống kê suy luận. Do đó, mỗi lĩnh vực có riêng một chức năng của nó, tổng hợp hai chức năng của hai lĩnh vực này ta sẽ được chức năng của thống kê. - Thống kê mô tả (Descriptive statistics) là các phương pháp liên quan đến việc thu thập số liệu, tóm tắt, trình bày, tính toán và mô tả các đặc trưng khác nhau để phản ánh một cách tổng quát đối tượng nghiên cứu. - Thống kê suy luận (Inferential statistics) bao gồm các phương pháp ước lượng các đặc trưng của tổng thể, phân tích mối liên hệ giữa các hiện tượng nghiên cứu, dự đoán hoặc ra quyết định trên cơ sở thu thập thông tin từ kết quả quan sát mẫu. Có 4 phương pháp thống kê: thu thập và xử lý số liệu, điều tra chọn mẫu, nghiên cứu mối liên hệ giữa các hiện tượng và dự đoán. Ngoài ra, khi nghiên cứu về tội phạm, khoa học hình sự cũng sử dụng thống kê như là công cụ pháp lý xây dựng cơ sở dữ liệu về những hành vi phạm pháp luật hình sự, tội phạm và kết quả giải quyết các vụ án hình sự phục vụ trong công tác nghiên cứu khoa học. Vì thế, có thể hiểu “The Status Criminal” có nghĩa là “thống kê hình sự” hoặc “thống kê tội phạm”, tức được hiểu là diễn tả hình thái tội phạm hoặc trạng thái (diễn biến) của tội phạm. Nói như thế để thấy rằng, thống kê hình sự, thống kê tội phạm là “đại lượng đo lường” đóng góp vai trò hữu ích trong việc nhìn nhận, đánh giá một cách toàn diện về bức tranh vi phạm pháp luật hình sự hay tội phạm tồn tại trong xã hội (Trần Thủy Quỳnh, 2014). Trong tội phạm học, phương pháp thống kê thường được sử dụng vào việc đánh giá thực trạng, mức độ, cơ cấu, diễn biến tội phạm, phân tích làm rõ nguyên nhân và điều kiện phát sinh tội phạm, các đặc điểm xã hội nhân khẩu của nhân thân người phạm tội; xác định quy luật vận động phát triển của tội phạm để dự báo tội phạm, soạn thảo những biện pháp phòng, chống tội phạm trong những năm tiếp theo, cụ thể: Một là, đánh giá thực trạng, mức độ, cơ cấu, diễn biến tội phạm tại một không ...