Quá trình hình thành bệnh đái tháo đường part1

Trình bày được định nghĩa đái tháo đường (ĐTĐ) va các khái niệm rối loạn dung nạp glucose. 2. Nêu được đặc điểm dịch tễ học của đái tháo đường (ĐTĐ). 3. Trình bày được nguyên nhân, bệnh sinh của ĐTĐ typ 1 va typ 2. 4. Trình bày được cơ sở để chẩn đoán ĐTĐ theo YHHĐ va chẩn đoán 2 nhóm bệnh cảnh lâm sang ĐTĐ theo YHCT.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quá trình hình thành bệnh đái tháo đường part1 Bài 19 BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNGMỤC TIÊU1. Tr×nh bày ®ưîc ®Þnh nghÜa ®¸i th¸o ®ưêng (§T§) va c¸c kh¸iniÖmrèi lo¹n dung n¹p glucose.2. Nªu ®ưîc ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc cña ®¸i th¸o ®ưêng (§T§).3. Tr×nh bày ®ưîc nguyªn nh©n, bÖnh sinh cña §T§ typ 1 va typ 2.4. Tr×nh bày ®ưîc c¬ së ®Ó chÈn ®o¸n §T§ theo YHH§ va chÈn®o¸n 2nhãm bÖnh c¶nh l©m sang §T§ theo YHCT.5. Tr×nh bày ®ưîc ®ưîc c¸c biÕn chøng cÊp va m¹n tÝnh cña §T§.6. Nªu ®ưîc nguyªn t¾c va øng dông vao ®iÒu trÞ §T§ typ 2.7. Tr×nh bày ®ưîc c¸c phư¬ng ph¸p kh«ng dïng thuèc, c¸cphư¬nghuyÖt, c¸c bài thuèc và c¸c kinh nghiÖm d©n gian vào ®iÒu trÞ §T§theo YHCT.8. Ph©n tÝch ®ưîc c¬ së lý luËn cña viÖc øng dông ®iÒu trÞ nay.1. §¹i cư¬ng1.1. §Þnh nghÜa§¸i th¸o ®ưêng là bÖnh m¹n tÝnh, cã yÕu tè di truyÒn, do hËu qu¶tõ t×nhtr¹ng thiÕu insulin tuyÖt ®èi hay tư¬ng ®èi. BiÓu hiÖn ®Æc trưngcña bÖnh làt×nh tr¹ng t¨ng ®ưêng huyÕt cïng víi c¸c rèi lo¹n vÒ chuyÓn hãa®ưêng, ®¹m,mì, kho¸ng chÊt. C¸c rèi lo¹n nay cã thÓ ®ưa ®Õn c¸c biÕn chøngcÊp tÝnh, c¸ct×nh tr¹ng dÔ bÞ nhiÔm trïng va l©u dai sÏ g©y ra c¸c biÕn chøng ëm¹ch m¸unhá va m¹ch m¸u lín1.2. Ph©n lo¹i ®¸i th¸o ®ưêng1.2.1. §¸i th¸o ®ưêng typ 1 (trưíc ®©y cßn gäi la ®¸i th¸o ®ưêngphô thuécinsulin)§Æc trưng bëi phÇn lín la t×nh tr¹ng thiÕu hôt insulin thø ph¸t dosùph¸ hñy c¸c tÕ bào tiÓu ®¶o Langerhans b»ng c¬ chÕ tù miÔn x¶y ratrªn c¸c327Copyright@Ministry Of Health®èi tưîng cã hÖ gen nhËy c¶m, mét sè trưêng hîp kh¸c la do sùmÊt kh¶ n¨ngs¶n xuÊt insulin kh«ng râ nguyªn nh©n. Sù thiÕu hôt insulin sÏ dÉntíi t¨ng®ưêng huyÕt va acid bÐo sÏ g©y ra t×nh tr¹ng ®a niÖu thÈm thÊu vanhiÔmceton. BÖnh nh©n thưêng gÇy do mÊt nưíc, do m« mì va m« c¬ bÞly gi¶i. §a sèbÖnh xuÊt hiÖn tõ thêi niªn thiÕu hoÆc thanh thiÕu niªn, nhưngcòng cã thÓx¶y ra ë bÊt cø tuæi nao. BÖnh cã tÝnh lÖ thuéc insulin.1.2.2. §¸i th¸o ®ưêng type 2 (®¸i th¸o ®ưêng kh«ng phô thuécinsulin)Lo¹i nay chiÕm 80% tæng sè bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®ưêng, cã c¬ chÕbÖnhsinh ®a d¹ng, ®Æc trưng bëi t×nh tr¹ng t¨ng ®ưêng huyÕt m¹n tÝnhva kÕt hîpvíi bÐo ph× trong 60 ư 80% trưêng hîp. BÖnh thưêng xuÊt hiÖnsau tuæi 30,phÇn lín bÖnh nh©n ®· cã mét giai ®o¹n bÞ mËp ph×. BÖnh cã liªnquan ®ÕnyÕu tè di truyÒn va stress. ViÖc ®iÒu trÞ ®«i khi còng dïng insulinnhưngkh«ng ph¶i lu«n lu«n, ma thưêng la sö dông c¸c sulfamid.1.2.3. §¸i th¸o ®ưêng thai kú§¸i th¸o ®ưêng thai kú ®ưîc ®Þnh nghÜa như mét rèi lo¹n dungn¹pglucose, ®ưîc chÈn ®o¸n lÇn ®Çu tiªn trong lóc mang thai. §ÞnhnghÜa naykh«ng lo¹i trõ trưêng hîp bÖnh nh©n ®· cã ®¸i th¸o ®ưêng tõtrưíc khi cã thainhưng chưa ®ưîc chÈn ®o¸n, ¸p dông cho mäi trưêng hîp víi mäimøc ®é cñarèi lo¹n dung n¹p glucose dï dïng insulin hay chØ cÇn tiÕt chÕ ®¬nthuÇntrong ®iÒu trÞ va ngay c¶ khi ®ưêng huyÕt tiÕp tôc t¨ng sau khisinh. Sau khisinh 6 tuÇn bÖnh nh©n sÏ ®ưîc ®¸nh gi¸ l¹i ®Ó xÕp vao c¸c nhãm®¸i th¸o®ưêng, hoÆc rèi lo¹n ®ưêng huyÕt lóc ®ãi, hoÆc rèi lo¹n dung n¹pglucose, hoÆcb×nh thưêng. Trong ®a sè trưêng hîp, thai phô sÏ trë l¹i b×nhthưêng sau khisinh, tuy nhiªn mét sè bÖnh nh©n cã thÓ cã rèi lo¹n dung n¹p ë lÇnsinh sau,30 ư 50% bÖnh nh©n sau nay sÏ cã ®¸i th¸o ®ưêng thùc sù hoÆctyp 1, hoÆc typ2. §¸i th¸o ®ưêng trong thai kú chiÕm tõ 3ư5% sè thai nghÐn.ChÈn ®o¸n ®¸ith¸o ®ưêng trong thai kú quan träng v× nÕu ¸p dông ®iÒu trÞ tèt vatheo dâithai nhi kü trưíc khi sinh cã thÓ lam gi¶m tû lÖ tö vong va bÖnh lýchu sinh.Thai phô bÞ ®¸i th¸o ®ưêng trong thai kú còng t¨ng kh¶ n¨ng bÞ mæ®Î va caohuyÕt ¸p.1.2.4. §¸i th¸o ®ưêng c¸c typ ®Æc biÖt kh¸c§©y la lo¹i ®¸i th¸o ®ưêng thø ph¸t gÆp trong c¸c trưêng hîp:ư BÖnh cña tuyÕn tôy: viªm tôy m¹n, ung thư tuyÕn tôy, gi¶i phÉuc¾t bátôy.ư BÖnh cña tuyÕn yªn: bÖnh khæng lå, cùc ®¹i ®Çu chi.ư BÖnh tuyÕn gi¸p: cưêng gi¸p tr¹ng.ư BÖnh tuyÕn thưîng thËn: héi chøng Cushing.328Copyright@Ministry Of Healthư NhiÔm s¾c tè s¾t.ư Do dïng thuèc: corticoid, thuèc ngõa thai, lîi tiÓu thiazid,diazoxid.ư U n·o, viªm n·o, xuÊt huyÕt n·o.1.3. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häcTû lÖ m¾c bÖnh tiÓu ®ưêng rÊt kh¸c nhau bëi nã phô thuéc vao c¸cyÕutè: ®Þa lý, chñng téc, løa tuæi, møc sèng, thãi quen ¨n uèng sinhho¹t va tiªuchuÈn chÈn ®o¸n.1.3.1. Tû lÖ m¾c bÖnh tiÓu ®ưêng ë c¸c nưícư Ch©u Mü: 5 ư 10 %. Riªng ë Mü, theo cuéc ®iÒu tra c¬ b¶n søckháe quècgia, n¨m 1993 cã kho¶ng 7,8 triÖu ngưêi ®ưîc chÈn ®o¸n la ®¸ith¸o®ưêng, tÇn suÊt cho mäi løa tuæi la 3,1%, trong ®ã ®¸i th¸o ®ưêngtyp 1khëi bÖnh trưíc 30 tuæi chiÕm kho¶ng 7% tæng sè bÖnh nh©n, phÇnlíncßn l¹i la ®¸i th¸o ®ưêng typ 2, kho¶ng 1 ư 2% ®¸i th¸o ®ưêng thøph¸thoÆc kÕt hîp víi bÖnh kh¸c.ư Ch©u ¢u: 2 ư 5%.ư §«ng Nam ¸: 2,2 ư 5%.ư Singapore: 8,6%.ư ViÖt Nam: Ha Néi: 1,1% (1991); thanh phè Hå ChÝ Minh 2,52%(1992) va4,5% n¨m 2001.Trªn ph¹m vi toan cÇu, tû lÖ m¾c b ...