Quá trình hình thành nghệ thuật sân khấu cải lương : Từ ca ra bộ đến hình thành (Phần 1)

Cải lương là một hình thức ca kịch dân tộc. Nói đến ca kịch trước hết phải đề cập đến vấn đề âm nhạc, vì âm nhạc là xương sống, là linh hồn của kịch chủng. Trước khi tìm hiểu về toàn bộ lịch sử nghệ thuật sân khấu cải lương, cần tìm hiểu gốc của nó, linh hồn của nó, tức là âm nhạc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quá trình hình thành nghệ thuật sân khấu cải lương : Từ ca ra bộ đến hình thành (Phần 1) Quá trình hình thành ngh thu tsân kh u c i lương : T ca ra b n hình thành (Ph n 1) C i lương là m t hình th c ca k ch dân t c. Nói n ca k ch trư c h t ph i c p nv n âm nh c, vì âm nh c là xương s ng, là linh h n c a k ch ch ng.Trư c khi tìm hi u v toàn b l ch s ngh thu t sân kh u c i lương, c n tìm hi ug c c a nó, linh h n c a nó, t c là âm nh c. NH C C Theo các tài li u xưa, dàn nh c c Vi t Nam ã có t r t lâu i. i Vi ts ký toàn thư chép: “Trư c ây (1437), Lương ăng và Nguy n Trãi vâng m nh nh nhã nh c. Nh c t u trên nhà có tám thanh như tr ng treo l n, khánh, chuông, àn c n, àn s t, kèn, sáo qu n, thư c, chúc, ng , huân, trì … Nh c t u dư i nhàthì có phương hư ng treo, không h u, tr ng qu n c , kèn qu n d ch”. Còn trongVũ trung tùy bút c a Ph m ình H chép: “Kho ng năm H ng c nhà Lê (1470– 1497) … t ra hai b ng văn và Nhã nh c. B ng văn thì chuyên ghép âmlu t hòa nh c, b Nhã nh c thì chuyên chú v gi ng ngư i, tr ng v ti ng hát,c hai u thu c quy n quan thái thư ng coi xét. n như âm nh c dân gian thì có t ty giáo phư ng coi gi “ … “T i Quang Hưng (1578 – 1599) v sau, hai b ng văn Nhã nh c có dùng m t lo i tr ng l n Ngư ng thiên và m t cái kèn l nb ng trúc n m vàng, cùng là cái long sinh long phách và các lo i àn ba dây, b ndây ho c mư i lăm dây, cái ng sáo, cái tr ng c nh m t m t, cái tr ng tang m ngsơn son thi p vàng, cái phách xâu ti n”. T lúc còn mi n B c, Trung, dàn nh c c c a dân t c ta cũng ã pháttri n khá cao, có nhi u th nh c c , bài b n có ghi chép ch không ph i m c làn i u truy n mi ng. M ư ng vào khai phá mi n Nam, bên c nh gươm, giáo, búa, rìu (d ng cchi n u và s n xu t), t tiên chúng ta còn mang theo m t n n văn hóa, trong ócó m t v n nh c phong phú bao g m: 1)Nh c l (t ng ình) 2)Nh c ng bóng 3)Nh c nhà chùa 4)Nh c tu ng (hát b ) Chưa k v n nh c dân gian (dân ca) s n có trong nhân dân. M i lo i nh ccó m t nhi m v nh t nh. NH C L T th i chúa Nguy n, àng Trong ã có nh ng i quân c a nhà chúa.Trong s nh ng ngư i lên ư ng vào mi n Nam khai hoang l p p có nh ng nh ccông xu t thân t nh ng i quân nh c, ư c cho nh cư s n xu t t i các khudinh i n. V n coi nh c là ngh , cho nên không còn ư c ph c v bên c nh chúa,h l i quay sang ph c v nhân dân trong các ngày t l , ma chay. Nh c l t chch dùng trong cung ình, ư c phát tri n r ng rãi ra ngoài nhân dân, song songv i nh c hát b i dùng trong vi c cúng ình (l xây ch u, i b i) và trong các ámma chay (trong chay ngoài b i). T ch c dàn nh c l g m: b kéo, b gõ, b th i Xa tri u ình, g n v i qu n chúng nhân dân trong sinh ho t m i, tm i i tư ng m i, dòng nh c l d n d n thay i ch t và có i u ki n phát tri n.Trong các ám cúng t , nh t là ma chay, nhân dân c n m t th sinh ho t âm nh ckhác ngoài nh c l . Nh t là ma chay: gia ch và ngư i trong nhà c n th c. Trong êm cúng t , nhân dân mu n gi cho không khí m cúng, v khuya, gia ch tti n cho dàn nh c l ti p t c hòa t u nh ng bài b n nh nhàng. Trong bu i hòa t unày, dàn nh c l tư c b t nh ng nh c c như: tr ng, kèn, nh c c gõ, còn l i chcó “ àn cây”. Nghĩa là cũng t u nh ng bài nh c l , nhưng không dùng b gõ và bth i, ch dùng b kéo và thêm b kh y. Sinh ho t âm nh c “chơi àn cây ư c ph bi n và ư c nhi u ngư i ưathích. Ngư i ta thi nhau h c nh c c , làn i u bài b n. Các t ng l p u nô n ch c: nông dân, trí th c, nhà nho, ti u tư s n … Khi sinh ho t này ph bi n r ng rãi thì i tư ng c a nh c l thay i: t i tư ng trư c kia là th n linh, chuy n sang i tư ng ngày nay là qu n chúnglao ng, l n l n t nó ph i thay i ch t. T tính ch t t l , trang nghiêm chungchung, nh c l chuy n sang ch t m i cho phù h p v i i tư ng m i. S thay i ch t c a dòng nh c l là m t s chuy n bi n r t h p quy lu t:văn ngh ph i ph c v cho nhu c u th m m c a ông o qu n chúng lao ng.Danh t nh c tài t ra i. NH C TÀI T G i là nh c tài t phân bi t v i nh c l , nh c hát b . Tài t t c là khôngph i nh c công chuyên nghi p, như ch amateur c a Pháp. Xưa nh ng nhà nho amtư ng các môn c m, kỳ, thi, h a ư c g i là nh ng ngư i tài t . S chuy n bi n thay i v ch t t nh c l sang nh c tài t ư c th hi nr t rõ ba i m: a) T ch c dàn nh c: Mu n i sâu ph n ánh tâm tư tình c m c a nhân dân thì ph i b b t nh ngnh c c n ào, g i nh ng không khí th n linh như tr ng phách (b gõ), kèn sáo(b th i); ngoài b kéo (h nh ), b sung th ...