Quá trình hình thành sỏi tiết niệu part1

Trình bày được định nghĩa, đặc điểm dịch tễ học va quan niệm của YHCT về bệnh sỏi tiết niệu. 2. Trình bày được nguyên nhân, bệnh sinh của bệnh sỏi tiết niệu theo YHHĐ va YHCT. 3. Nêu được nội dung chẩn đoán 3 thể lâm sang của sỏi tiết niệu theo YHCT.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quá trình hình thành sỏi tiết niệu part1 Bài 15 SỎI TIẾT NIỆU Môc Tiªu 1. Tr×nh bày ®ưîc ®Þnh nghÜa, ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc va quan niÖm cña YHCT vÒ bÖnh sái tiÕt niÖu. 2. Tr×nh bày ®ưîc nguyªn nh©n, bÖnh sinh cña bÖnh sái tiÕt niÖu theo YHH§ va YHCT. 3. Nªu ®ưîc néi dung chÈn ®o¸n 3 thÓ l©m sang cña sái tiÕt niÖu theo YHCT. 4. Tr×nh bày ®ưîc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ néi khoa, chØ ®Þnh ®iÒu trÞ ngo¹i khoa, phÐp trÞ va bai thuèc ®iÒu trÞ c¸c thÓ l©m sang b»ng YHCT. 5. Ph©n tÝch ®ưîc c¸c bai thuèc, phư¬ng huyÖt ¸p dông ®iÒu trÞ ba thÓ bÖnh l©m sang cña sái tiÕt niÖu. 1. ĐẠI CƯƠNG B×nh thưêng trong nưíc tiÓu cã c¸c chÊt hßa tan như calci, phosphat, oxalat nhưng víi nång ®é thÊp. Khi nång ®é c¸c chÊt trªn cao vưît qu¸ ngưìng, trong ®iÒu kiÖn lý hãa nhÊt ®Þnh nÕu gÆp nh÷ng yÕu tè thuËn lîi th× sÏ t¹o thanh sái tiÕt niÖu. Sái tiÕt niÖu bao gåm: sái thËn, sái niÖu qu¶n, sái bang quang, sái niÖu ®¹o. 1.1. §Þnh nghÜa Sái tiÕt niÖu la mét bÖnh thưêng gÆp va hay t¸i ph¸t ë ®ưêng tiÕt niÖu do sù kÕt th¹ch cña mét sè thanh phÇn trong nưíc tiÓu ë ®iÒu kiÖn lý hãa nhÊt ®Þnh. Sái g©y nghÏn t¾c ®ưêng tiÕt niÖu ma hËu qu¶ cã thÓ dÉn ®Õn ø nưíc thËn va huû ho¹i tæ chøc thËn, g©y nhiÔm khuÈn va g©y ®au, ¶nh hưëng ®Õn søc kháe va tÝnh m¹ng cña ngưêi bÖnh. 1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc Sái tiÕt niÖu la bÖnh phæ biÕn trªn thÕ giíi, tuy nhiªn sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu. BÖnh Ýt gÆp ë ch©u Phi, cßn ch©u Mü tû lÖ trung b×nh la 20 ngưêi/10000 ngưêi mçi n¨m. 241 Copyright@Ministry Of Health ư Tuæi m¾c bÖnh trung b×nh tõ 35 - 55 tuæi, tuy nhiªn thêi ®iÓm m¾c bÖnh kh¸c nhau tuú theo lo¹i sái. Tuæi m¾c bÖnh trung b×nh ®èi víi sái calci là 48,7; sái amoni magne phosphat la 46,7; sái acid uric la 59,4 và cystein là 27,9. Nam m¾c bÖnh gÊp 3 lÇn n÷, tuy nhiªn tû lÖ bÖnh thay ®æi theo thanh phÇn ho¸ häc cña sái, trong khi nam giíi bÞ sái calci nhiÒu (88% so víi 58% ë n÷ giíi) th× n÷ giíi bÞ sái amoni magne phosphat nhiÒu h¬n (38% so víi 8,8% ë nam giíi). ë trÎ < 5 tuæi hay gÆp sái amoni mange phosphat, trªn 5 tuæi hay gÆp sái calci oxalat. Theo GS Ng« Gia Hy ë ViÖt Nam sái thËn chiÕm 40%; sái niÖu qu¶n chiÕm 28,27%; sái bang quang 28,3%; sái niÖu ®¹o 5,4% trong tæng sè bÖnh nh©n bÞ sái nãi chung. Sái tiÕt niÖu ë nam nhiÒu gÊp 2 lÇn ë n÷, gÆp nhiÒu ë tuæi trªn 30. ë ViÖt Nam sái amino magne phosphat chiÕm tû lÖ cao kÌm theo nhiÔm khuÈn. 1.3. Quan niÖm cña y häc cæ truyÒn vÒ sái tiÕt niÖu ư Sái tiÕt niÖu ®ưîc m« t¶ trong chøng th¹ch l©m cña YHCT (th¹ch l©m: tiÓu ra sái) ư Th¹ch l©m la mét trong chøng 5 chøng l©m ®ưîc YHCT gäi la chøng ngò l©m, ®ã la: nhiÖt l©m, huyÕt l©m, th¹ch l©m, cao l©m, lao l©m. Nh÷ng viªn sái lín gäi la th¹ch l©m, sái nhá gäi la sa l©m. ư Chøng tr¹ng cña th¹ch l©m: bông dưíi ®au co cøng, mét bªn th¨n lưng ®au quÆn, ®au lan xuèng bông dưíi va bé phËn sinh dôc, tiÓu tiÖn ®au buèt khã ®i, nưíc tiÓu cã khi vang ®ôc cã khi ra m¸u, cã khi ra lÉn sái c¸t. ư Nguyªn nh©n do thÊp nhiÖt nung nÊu ë h¹ tiªu khiÕn ngưng kÕt trong nưíc tiÓu ma g©y bÖnh. 2. NGUYªN NH©N, BÖNH SINH 2.1. Nguyªn nh©n Sù ph¸t sinh va h×nh thanh sái cã nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau, ®Æc biÖt la nã tuú thuéc vao tõng lo¹i sái còng như kh«ng chØ mét nhãm nguyªn nh©n nao ma la sù phèi hîp cña nhiÒu yÕu tè: tõ chÕ ®é ¨n uèng ®Õn c¸c bÖnh tËt trong c¬ thÓ ®ang cã va ®Õn yÕu tè di truyÒn phèi hîp t¹o nªn sái niÖu. Cã 3 nguyªn nh©n ®ưîc quan t©m sau ®©y: ư C¸c chÊt hoa tan trong nưíc tiÓu như calci, phosphat, oxalat, urat … vưît qu¸ ngưìng (cao h¬n nång ®é hßa tan). ư Khi pH nưíc tiÓu toan ho¸ hoÆc kiÒm ho¸: toan hãa (pH 6,5) th× dÔ kÕt tinh sái oxalat va phosphat. 242 Copyright@Ministry Of Health ư YÕu tè di truyÒn: ®èi víi sái cystin va sái acid uric yÕu tè di truyÒn ®ãng vai trß quan träng, sái cyatin xuÊt hiÖn ë bÖnh nh©n kiÓu gen ®ång hîp tö, ngưêi ta nhËn thÊy nh÷ng trưêng hîp sái calci ë trong mét sè ngưêi cïng dßng hä, ngoai ra yÕu tè cưêng calci niÖu thưêng t¹o ra sái cã kh¶ n¨ng di truyÒn kiÓu ®a gen. Nguyªn nh©n t¹o thanh sái víi ®iÒu kiÖn la: trong nưíc tiÓu hiÖn diÖn cã yÕu tè lam nh©n sái (tÕ bao, ®¸m tÕ bao bong ra tõ ®ai bÓ thËn bÞ viªm). 2.2. YÕu tè thuËn lîi Nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho sù h×nh thanh sái niÖu: ư Nh÷ng ngưêi cã bÖnh lý dÞ d¹ng ë ®ưêng niÖu. ư Nh÷ng ngưêi n»m bÊt ®éng l©u ngay. ...