Quan hệ giữa Phật giáo và triều đình thời Lý qua trường hợp Thiền sư Từ Đạo Hạnh - Một cách giải huyền thoại

Quan hệ giữa Phật giáo và triều đình thời Lý qua trường hợp Thiền sư Từ Đạo Hạnh - Một cách giải huyền thoại trình bày nội dung về: Chiều hướng xây dựng mối quan hệ liên kết, hài hòa giữa chính trị và tôn giáo; Thời Lý, các vua Lý tôn Phật giáo làm quốc giáo; Về cuộc đời của nhà sư Từ Đạo Hạnh,... Mời các bạn cùng xem chi tiết tại bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan hệ giữa Phật giáo và triều đình thời Lý qua trường hợp Thiền sư Từ Đạo Hạnh - Một cách giải huyền thoạiNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 -201232Quan hÖ gi÷a PhËt gi¸o vµ triÒu ®×nh thêi Lý qua trêng hîpThiÒn s Tõ §¹o H¹nh - Mét c¸ch gi¶i huyÒn tho¹iLª ThÞ Lan(*)iÖt Nam lµ mét ®Êt níc thèng§· cã nh÷ng sù tranh ®Êu gi÷a PhËt gi¸ogi¸o. Sù ®a d¹ng téc ngêi vµ t«n gi¸o®é kh¸c nhau, trong nh÷ng thêi ®iÓmVnhÊt cña nhiÒu téc ngêi vµ t«n®ßi hái sù x¸c lËp mét ®êng lèi hiÖuqu¶ trong qu¶n lÝ nhµ níc vÒ t«n gi¸o.§êng lèi nµy l¹i phô thuéc vµo nhËnthøc cña giai cÊp l·nh ®¹o vÒ mèi quanhÖ gi÷a chÝnh trÞ víi t«n gi¸o vµ chÝnhthùc tr¹ng mèi quan hÖ ®ã. Trªn c¬ së ®ã,quan hÖ gi÷a chÝnh trÞ víi t«n gi¸o ®atíi nh÷ng t¸c ®éng hoÆc tÝch cùc hoÆctiªu cùc nhng ®Òu rÊt cô thÓ vµ trùc tiÕptíi sù ph¸t triÓn cña mét thÓ chÕ chÝnhtrÞ nãi riªng, d©n téc nãi chung.Thêi Lý, chiÒu híng x©y dùng mèiquan hÖ liªn kÕt, hµi hßa gi÷a chÝnh trÞvµ t«n gi¸o, trong ®ã cã quan hÖ gi÷atriÒu ®×nh víi PhËt gi¸o, ®· trë thµnh xuvíi §¹o gi¸o vµ Nho gi¸o ë nh÷ng møckh¸c nhau, díi nh÷ng triÒu vua kh¸cnhau ®Ó x©y dùng nªn mèi quan hÖ chñ®¹o g¾n kÕt gi÷a PhËt gi¸o vµ triÒu ®×nh.§Æc biÖt, díi thêi Lý Nh©n T«ng, khinhµ vua cã quan ®iÓm dung hoµ tamgi¸o, khuyÕn khÝch c¶ ba ®¹o cïng ph¸ttriÓn, th× sù ®Êu tranh nµy còng béc lé rârµng h¬n, dï lµ díi nh÷ng h×nh thøcgi¸n tiÕp. Kh¶o cøu huyÒn tho¹i Tõ §¹oH¹nh sÏ cho ta mét c¸ch nh×n râ h¬n vÒPhËt gi¸o thêi Lý trong qu¸ tr×nh duytr×, cñng cè quan hÖ víi triÒu ®×nh còngnh mèi quan hÖ gi÷a chÝnh trÞ vµ t«ngi¸o thêi k× nµy.Thêi Lý, c¸c vua Lý t«n PhËt gi¸o lµmhíng chñ ®¹o trong ®êi sèng chÝnh trÞ-quèc gi¸o, c¸c vÞ s ®øng ®Çu Gi¸o héit¶ng v¨n ho¸ chÝnh trÞ hÕt søc rùc rìth©m trong lÜnh vùc t tëng, cã vai trßt«n gi¸o §¹i ViÖt vµ t¹o nªn mét nÒntrong lÞch sö d©n téc. Mèi quan hÖ liªnkÕt, ñng hé lÉn nhau ngµy cµng chÆt chÏ,tèt ®Ñp gi÷a PhËt gi¸o vµ triÒu ®×nh nhµLý suèt 215 n¨m dùng níc ®· gãp phÇnx©y dùng mét nhµ níc §¹i ViÖt hïngm¹nh vµ v¨n hiÕn. Tuy nhiªn, lÞch sö ®·chøng minh, PhËt gi¸o thiÕt lËp ®îcmèi quan hÖ tèt ®Ñp víi triÒu ®×nh nhµLý kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn dÔ dµng vµmèi quan hÖ ®ã kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn.PhËt gi¸o còng lµ nh÷ng ngêi uyªnquan träng trong triÒu ®×nh trung ¬ngnh Khu«ng ViÖt ®¹i s, Viªn Th«ngquèc s. ThËm chÝ, b¶n th©n nhµ vua gi÷vai trß ngêi ®øng ®Çu gi¸o héi thiÒnph¸i Th¶o §êng nh trêng hîp vua LýTh¸nh T«ng. Trªn tæng thÓ vµ dùa vµov¨n b¶n th¬ v¨n thêi Lý, PhËt gi¸o ThiÒnt«ng lµ dßng chñ ®¹o ¶nh hëng tíi t*. PGS. TS. TriÕt häc, ViÖn TTKHXH. ViÖn KHXH VN.32Lª ThÞ Lan. Quan hÖ gi÷a PhËt gi¸o vµ triÒu ®×nh...33tëng tÇng líp quý téc vµ triÒu thÇn nhµ®¶m nhiÖm. Nh vËy, chóng ta thÊy r»ng,héi, chÝnh PhËt gi¸o MËt t«ng ®· gi÷ méthÖ rÊt kh¨ng khÝt víi c¸c nhµ s, ®Æc biÖtLý. Nhng trªn ph¬ng diÖn ®êi sèng x·vÞ thÕ hÕt søc quan träng ®èi víi qu¶ng®¹i d©n chóng vµ víi c¶ sinh ho¹t t«ngi¸o cña giíi quý téc nhµ Lý. Tõ truyÒnthuyÕt Tõ §¹o H¹nh (? -1116) lµ tiÒn th©ncña vua Lý ThÇn T«ng, ®èi chøng víinh÷ng sù kiÖn lÞch sö ®¬ng thêi liªnquan tíivua Lý Nh©n T«ng (1066-1127)næi tiÕng lµ ngêi võa sïng ®¹o PhËt,võa träng ph¸p thuËt(1), chóng t«i chor»ng ®· cã mét cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸cthiÒn s trong néi bé c¸c hÖ ph¸i PhËtgi¸o ®Ó cñng cè quan hÖ vµ giµnh ¶nhhëng víi triÒu ®×nh nhµ Lý.Vua Lý Nh©n T«ng lµ con cña vua LýTh¸nh T«ng vµ Nguyªn phi û Lan. ¤nglªn ng«i n¨m 1072, trÞ v× 56 n¨m. DíitriÒu ®¹i cña «ng, ®Êt níc th¸i b×nh,nh©n d©n yªn æn lµm ¨n, c¶ v¨n häc vµqu©n sù ®Òu ph¸t triÓn. ¤ng ®îc coi lµvua giái cña triÒu Lý. Lý Nh©n T«ngkh«ng chØsïng mé PhËt gi¸o mµ cßnnæi tiÕng lµ ngêi ham mª §¹o gi¸o, tinvµo nh÷ng ph¸p thuËt nh cÇu ®¶o, bïachó, b¾t quyÕt vµ c¸c phÐp linh dÞ kh¸c.vua Lý Nh©n T«ng ®· thiÕt lËp mèi quanlµ nh÷ng ngêi giái ph¸p thuËt nh Tõ§¹o H¹nh.Tõ §¹o H¹nh lµ mét thiÒn s næi tiÕngViÖt Nam thêi nhµ Lý. Cuéc ®êi vµ hµnhtr¹ng cña «ng ®îc ghi l¹i tõ rÊt símtrong nhiÒu v¨n b¶n nh ViÖt §iÖn ULinh, n¨m 1329, An Nam ChÝ Lîc n¨m1333, ThiÒn UyÓn tËp anh n¨m 1337, trongnh÷ng bé chÝnh sö nh§¹i ViÖt sö kýtoµn th vµ nh÷ng bia kÝ kh¸c nh v¨nkh¾c trªn chu«ng chïa Thiªn Phóc, v.v…§ång thêi, cuéc ®êi «ng còng ®îc thªudÖt thµnh huyÒn tho¹i, thµnh cæ tÝch.Trong c¸c v¨n b¶n, huyÒn tho¹i, cæ tÝchvÒ cuéc ®êi vµ hµnh tr¹ng cña Tõ §¹oH¹nh cã nhiÒu ®iÓm c¬ b¶n kh¸ thèng nhÊt.VÒ cuéc ®êi cña Tõ §¹o H¹nh, «ng lµmét nh©n vËt lÞch sö cã nguån gèc rÊt rârµng, lµ ngêi cã chÝ lín vµ phãngkho¸ng, kÕt b¹n, giao du réng r·i víi c¶nho sÜ vµ ®¹o sÜ. ¤ng vui ch¬i hÕt m×nhnhng còng ®äc s¸ch quªn ¨n quªn ngñvµ ®· tróng tuyÓn k× thi t¨ng quan cñaNhµ vua thêng mêi c¸c vÞ cao t¨ng, giáitriÒu ®×nh. ChÞu ¶nh hëng cña ®¹o hiÕuKh«ng, v.v... lµm lÔ cÇu ®¶o, bïa chó, ch÷ahäc ph¸p thuËt ®Ó tr¶ thï cho cha bÞ nhµph¸p thuËt nh Tõ §¹o H¹nh, MinhNho gi¸o, ...