Quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh hội nhập quốc tế: Nhìn từ góc độ đa văn hóa

Bài viết này báo cáo kết quả nghiên cứu của tác giả về những đặc điểm khác biệt văn hóa giữa Việt Nam và các nước thành viên trong Cộng đồng kinh tế Asean và với các quốc gia trong Hiệp định hợp tác xuyên Thái Bình Dương (AEC/TPP) và đề xuất các khuyến nghị ứng dụng quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh đa văn hóa, xem xét và tính đến sự khác biệt văn hóa trong các quyết định và thực hành quản trị trong công tác tuyển dụng, quản trị thành tích, phát triển, tưởng thưởng và quan hệ nhân viên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh hội nhập quốc tế: Nhìn từ góc độ đa văn hóa TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ: NHÌN TỪ GÓC ĐỘ ĐA VĂN HOÁ HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IN THE GLOBAL CONTEXT: FROM CROSS CULTURAL APPROACH TS. Nguyễn Quốc Tuấn Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng tuannq@due.edu.vn TÓM TẮT Trong bối cảnh hội nhập kinh tế, hoạt động quản trị và kinh doanh, nhất là trong lĩnh vực quản trị nguồn nhân lực, không khỏi chịu tác động sâu sắc và mạnh mẽ của yếu tố đa văn hoá, đặc biệt là sự khác biệt văn hoá giữa các quốc gia. Bài viết này báo cáo kết quả nghiên cứu của tác giả về những đặc điểm khác biệt văn hoá giữa Việt Nam và các nước thành viên trong Cộng đồng kinh tế Asean và với các quốc gia trong Hiệp định hợp tác xuyên Thái Bình Dương (AEC/TPP) và đề xuất các khuyến nghị ứng dụng quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh đa văn hoá, xem xét và tính đến sự khác biệt văn hoá trong các quyết định và thực hành quản trị trong công tác tuyển dụng, quản trị thành tích, phát triển, tưởng thưởng và quan hệ nhân viên. Các khuyến nghị ứng dụng này sẽ giúp cho các nhà thực hành quản trị kinh doanh trong các tổ chức và doanh nghiệp Việt Nam gia tăng hiệu quả quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Từ khóa: văn hoá quốc gia, đa văn hoá, quản trị nguồn nhân lực, giá trị văn hoá, khác biệt văn hoá. ABSTRACT In the economic integration, a business and management activities, especially human resource management must be affected by cross cultural aspects. This article report a research results about the cultural differences between Vietnam and AEC/TPP countries. The author also provides the recommendations about how the organizations can design and implement human resource policies such as recruiment, performance management, training, labour relations in the global context with AEC/TPP countries. These recommendations will help managers in business and organizations have the guilding to doing business in the cross cultural environment. Key Words: national cultural, cross cultural, human resource management, cultural values, cultural differencies. 1. Giới thiệu Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức của hội nhập kinh tế thế giới thông qua việc ký kết các hiệp định hợp tác kinh tế như Cộng đồng kinh tế AEC, Hợp tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương TPP và nhiều hiệp định hợp tác khác. Để thành công trong quá trình hội nhập, các nhà quản trị tổ chức cần trở nên năng động, linh hoạt và thấu hiểu các đối tác và trong đó không thể thiếu sự hiểu biết về sự tương đồng và khác biệt văn hoá và những ảnh hưởng của nó đến quản trị và kinh doanh. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh sự ảnh hưởng của văn hoá đến các lĩnh vực hoạt động trong tổ chức, đến hành vi tổ chức, quản trị nguồn nhân lực, cũng như hoạt động quản trị và kinh doanh nói chung. Trong “Chinh phục các làn sóng văn hoá” (Trompenaars, 1997), các tác giả đã tập trung làm sáng tỏ sự tác động của văn hoá đến kinh doanh như thế nào. Taral Patel (2014) khẳng định văn hoá quốc gia ảnh hưởng đến các lĩnh vực hoạt động khác nhau của tổ chức và hợp tác kinh doanh quốc tế. Liang-Hung Lin (2009) đã chứng minh sự tác động của văn hoá quốc gia đến quá trình quản trị và cải tiến công nghệ. Để góp phần giúp các nhà quản trị Việt Nam nhận thức sự tác động của đa văn hoá và đưa ra các khuyến nghị về việc áp dụng chính sách quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh toàn cầu hoá, nhất là 209 HỘI THẢO KHOA HỌC QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH – COMB 2016 trong hợp tác kinh doanh với các nước thành viên AEC và TPP, tác giả đã thực hiện đề tài nghiên cứu với chủ đề “Quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh hội nhập kinh tế: Nhìn từ góc độ đa văn hoá”. Nghiên cứu tổng hợp và hệ thống hoá lý luận về sự khác biệt văn hoá giữa các quốc gia, phân tích và so sánh sự khác biệt văn hoá quốc gia giữa Việt Nam và các nước AEC/TPP và khuyến nghị cách thức ứng dụng quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh đa văn hoá. 2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu 2.1. Cơ sở lý thuyết Con người giữa các quốc gia có những đặc điểm khác biệt về cách nghĩ, về niềm tin điều gì là đúng, là sai, hợp lẽ phải và những thái độ với mọi người xung quanh, xã hội và tự nhiên, từ đó hình thành sự khác biệt về giá trị văn hoá. Leung và các tác giả (2005) cho rằng “văn hoá quốc gia là sự kết tinh của các giá trị, niềm tin, chuẩn mực và những kiểu mẫu hành vi của những người thuộc cộng đồng chung của một quốc gia”. Trompenaars và Hampden-Turner (1997) quan niệm về văn hoá như là đặc trưng của những con người chung trong một quốc gia có những cách ứng xử khác biệt với những người từ các quốc gia khác khi đối diện với những tình thế khắc nghiệt, tiến thoái lưỡng nan trong cuộc sống, trong mối quan hệ với con người, xã hội và tự nhiên. Các tác giả này phân loại văn hoá thành 3 lớp: trong cùng là các giả định về sự tồn tại; lớp giữa là các chuẩn mực và giá trị và lớp ngoài là các sản phẩm và đồ dùng nhân tạo. Trước quá trình hội nhập giữa các quốc gia trên thế giới, các nhà quản trị của thế kỷ thứ 21 phải đối mặt với những thách thức về sự khác biệt văn hóa và do đó đòi hỏi các doanh nghiệp phải tinh thông về quản trị quốc tế và các nhà quản trị của các công ty đa quốc gia phải biết cách làm việc với các đồng nghiệp từ các quốc gia khác nhau. Các nghiên cứu về sự khác biệt văn hoá cung cấp cho chúng ta những cái nhìn đa chiều về sự khác biệt giữa các quốc gia, tiêu biểu hơn cả là các nghiên cứu của Hofstede, Trompenaars, nhóm nghiên cứu dự án ...