Rabelais và Gogol (Nghệ thuật ngôn từ và văn hoá trào tiếu dân gian) _2

Vì vậy việc trở về với ngôn lời dân gian sống động là thiết yếu, và nó được thực hiện một cách thật dễ cảm nhận đối với mọi người trong sáng tác của những nhà văn đã diễn đạt thiên tài tâm thức của nhân dân như Gogol.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Rabelais và Gogol (Nghệ thuật ngôn từ và văn hoá trào tiếu dân gian) _2 Rabelais và Gogol (Nghệthuật ngôn từ và văn hoá trào tiếu dân gian) Vì vậy việc trở về với ngôn lời dân gian sống động là thiết yếu, và nó được thựchiện một cách thật dễ cảm nhận đối với mọi người trong sáng tác của những nhà văn đãdiễn đạt thiên tài tâm thức của nhân dân như Gogol. Ở đây đã gạt bỏ cái quan niệm thôthiển thường tồn tại trong các giới chính thống về một sự vận chuyển nào đó thẳng tuộtvề phía trước. Trở nên sáng rõ là bất kỳ một bước tiến thực sự hệ trọng nào về phíatrước cũng song hành với việc trở lại cái cội nguồn (cái khởi thuỷ), chính xác hơn làlàm mới cái cội nguồn. Chỉ có trí nhớ mới có thể tiến lên phía trước, chứ không phải sựlãng quên. Trí nhớ trở về với cội nguồn và làm mới nó. Tất nhiên, ngay bản thân nhữngthuật ngữ phía trước và phía sau theo cách hiểu này cũng mất đi tính tuyệt đối khépkín của chúng, đúng hơn là bằng sự tương tác của mình chúng làm lộ ra cái bản chấtnghịch lý sống động của chuyển động, đã được triết học nghiên cứu và lý giải theo nhiềucách khác nhau (từ những triết gia ở Élée đến Bergson). Trong trường hợp đời sốngngôn ngữ, sự trở lại như thế có nghĩa là sự khôi phục cái trí nhớ hiện hành, được tích luỹvới đầy đủ dung tích ngữ nghĩa của nó. Một trong những phương tiện khôi phục - làmmới đó chính là văn hoá trào tiếu dân gian, biểu hiện thật rực rỡ trong sáng tác củaGogol. Ngôn từ trào tiếu ở Gogol được tổ chức sao cho mục đích của nó không phải làviệc chỉ ra đơn giản các hiện tượng tiêu cực riêng lẻ, mà là khai mở một bình diện đặcbiệt của thế giới như một chỉnh thể. Theo nghĩa đó khu vực cười ở Gogol đã trở thành khu vực kết nối. Ở đây cái đốilập và cái không tương hợp được liên kết lại, và tồn tại như một liên hệ. Ngôn từ kéotheo những ấn tượng toàn thể của kết nối - với các thể loại ngôn lời hầu như luôn rất xavới văn chương. Một câu chuyện phiếm đơn thuần (của một quý bà) vang lên trong ngữcảnh này, trở thành một vấn đề ngôn ngữ, một điều có ý nghĩa, lộ ra từ dưới lớp rácngôn từ tưởng chừng như vô nghĩa. Trong ngôn ngữ ấy đã diễn ra một sự bứt phá không ngừng khỏi các chuẩn mựcvăn chương của thời đại, một quan hệ qua lại với các thực tại khác làm nổ tung cái bềmặt chính thống, trực tiếp, lịch sự của ngôn từ. Quá trình ăn uống, các biểu hiện khácnhau của đời sống vật chất-thân xác nói chung, một cái mũi có hình kỳ quặc nào đó, mộtcái bướu, v.v... – tất cả đều đòi hỏi ngôn từ để biểu đạt mình, những lối nói và cách phốihợp mới nào đó, cuộc đấu tranh với sự cần thiết phải diễn đạt một cách cẩn trọng, khôngđụng chạm đến các chuẩn mực. Đồng thời cũng rất rõ ràng là người ta không thể khôngđụng chạm đến nó. Nảy sinh những vỡ tách, những biến chuyển ý nghĩa từ cực này sangcực khác, sự cố gắng giữ cân bằng và đồng thời là sự bứt phá - những cải biến hài hướcngôn từ khai mở bản chất đa chiều kích của nó và chỉ ra con đường làm mới nó. Phục vụ cho mục đích này là những điệu nhảy cuồng phóng, những nét thú vậtbộc lộ trong con người, v.v... Gogol chú ý đặc biệt đến quỹ cử chỉ và ngôn từ chửi bới,không xem nhẹ bất kỳ điểm đặc thù nào của ngôn ngữ dân gian trào tiếu. Cuộc sống bênngoài sắc phục và chức tước cuốn hút ông với sức mạnh phi thường, mặc dù thời trai trẻông từng mơ ước tới chức tước và sắc phục. Quyền năng bị chà đạp của tiếng cười tìmđược ở ông người bênh vực và người diễn đạt, mặc dù suốt đời ông luôn nghĩ về thứ vănhọc nghiêm trang, bi kịch và duy luân. Như vậy, ta thấy sự va đập và tương tác giữa hai thế giới: một thế giới hoàn toànhợp pháp, chính thống, được hình thức hoá bằng các phẩm hàm và sắc phục, biểu hiệnnổi bật trong mơ ước về cuộc sống kinh thành, và một thế giới trong đó tất cả đều nựccười và không nghiêm túc, nơi chỉ có tiếng cười là nghiêm túc. Sự lố bịch và phi lý màthế giới ấy mang theo, hoá ra, ngược lại, lại là nhân tố bên trong kết nối thực sự với thếgiới khác, thế giới bên ngoài. Đó là sự phi lý vui nhộn của những nguồn cội dân gian, córất nhiều tương hợp ngôn ngữ được Gogol khắc ghi lại một cách chính xác. Vì vậy, thế giới của Gogol lúc nào cũng nằm trong vùng kết nối (cũng như bất kỳmô tả trào tiếu nào). Trong khu vực này tất cả các vật lại trở nên sờ mó được, đồ ăn thứcuống được trưng ra nhờ các phương tiện ngôn ngữ có khả năng gợi nên sự thèm muốn,có thể có những mô tả phân tích cặn kẽ các động tác riêng biệt mà vẫn không mất đi tínhchỉnh thể. Tất cả trở nên rất thật, hiện thời, có mặt trong thực tại. Một điểm đặc trưng là không có gì hệ trọng trong những gì Gogol muốn truyềnđạt lại được ông thể hiện ở khu vực hồi ức. Ví dụ, quá khứ của Chichikov được mô tảở vùng xa và trên một bình diện ngôn ngữ khác so với việc kiếm tìm những linh hồnchết của y,- ở đây không có tiếng cười. Còn ở đâu thực sự bộc lộ tính cách, thì cái tốchất cười kết nối, va đập, liên kết với mọi thứ xung quanh luôn thường xuyên hoạt động. Điề ...