Rèn luyện kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm cho sinh viên

Giáo dục là một hoạt động xã hội, là sự tác động mang tính sư phạm của con người với con người. Giáo dục vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật. Trong thực tế, giáo dục luôn diễn ra các tình huống sư phạm đa dạng, phong phú đòi hỏi nhà giáo ứng xử phù hợp, hiệu quả, tránh máy móc, rập khuôn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Rèn luyện kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm cho sinh viên QUẢN LÝ - ĐÀO TẠO RÈN LUYỆN KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG SƯ PHẠM CHO SINH VIÊN NCS. Lã Thị Tuyên1 Tóm tắt: Giáo dục là một hoạt động xã hội, là sự tác động mang tính sưphạm của con người với con người. Giáo dục vừa mang tính khoa học vừa mangtính nghệ thuật. Trong thực tế, giáo dục luôn diễn ra các tình huống sư phạm đadạng, phong phú đòi hỏi nhà giáo ứng xử phù hợp, hiệu quả, tránh máy móc, rậpkhuôn. Thực sự không thể có một công thức, một đáp án mẫu mà đòi hỏi giảng viênphải biết chọn lọc, vận dụng một cách sáng tạo trong các tình huống tương tự. Dạyhọc tốt hay không tốt cũng chính là hệ quả của việc giải quyết các tình huống sưphạm xảy ra trong quá trình dạy học. Do đó, việc khảo sát thực trạng, đề ra giảipháp rèn luyện kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm là điều hết sức cần thiết gópphần hình thành năng lực sư phạm đối với giảng viên. Từ khóa: Tình huống sư phạm, giao tiếp sư phạm, năng lực sư phạm, tâm lýhọc, giáo dục học. 1. Kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm Tình huống sư phạm là những tình huống có vấn đề nảy sinh trong hoạt độngsư phạm buộc người dạy phải giải quyết để đưa các hoạt động đó trở lại trạng thái ổnđịnh, phát triển khớp nhịp nhằm hướng tới mục đích, yêu cầu, kế hoạch giáo dục đặtra. Tình huống sư phạm có thể xảy ra tự phát hoặc đôi khi do chủ định của nhà giáodục. Tình huống sư phạm đặt ra làm chủ thể cảm thấy hoàn toàn mới mẻ, bất ngờ vàcảm thấy có những khó khăn nhất định, đòi hỏi phải tìm cách thức tư duy mau lẹ,định hướng nhanh chóng trong suy nghĩ để giải quyết kịp thời. Kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm là sự thực hiện có kết quả một hành độngsư phạm bằng cách vận dụng tri thức và kinh nghiệm đã có để hành động phù hợp điềukiện cho phép. Kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm không chỉ đơn thuần là mặt kỹthuật của hành động khi giải quyết mà còn là biểu hiện năng lực sư phạm của ngườigiáo viên. Các yêu cầu để có kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm: - Có kiến thức về Tâm lý học, Gáo dục học, Giao tiếp sư phạm và những vấn đềlý luận liên quan đến tình huống. - Nắm vững quy trình và nguyên tắc giải quyết tình huống sư phạm. - Có khả năng giải quyết tình huống sư phạm trong điều kiện và hoàn cảnh khác nhau.1 Khoa SP nghệ thuật và GD mần non, Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa 19 QUẢN LÝ - ĐÀO TẠO Quy trình rèn luyện kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm - Thứ nhất: Hướng dẫn sinh viên quy trình giải quyết một tình huống sư phạm cụthể; gồm 4 bước: + Bước 1: Biểu đạt vấn đề cần giải quyết. Biểu đạt vấn đề cần xử lý bằng ngôn ngữ là xác định rõ vấn đề cần giải quyếttrong tình huống sư phạm. Qua đó, sinh viên phải nhận thức rõ mâu thuẫn chứa đựngtrong tình huống, ý thức được vấn đề và trình tự để giải quyết tình huống đó. Biểu đạtđược đến đâu tức là hiểu nhiệm vụ và vấn đề tới đó, nếu chưa biểu đạt được vấn đề thìcần phải tìm cách phù hợp. + Bước 2: Nêu tất cả các cách giải quyết tình huống sư phạm Đây là bước đề ra những giả thuyết trên cơ sở vấn đề cần giải quyết đã được ýthức rõ ràng và biểu đạt bằng ngôn ngữ. Ở bước này, óc tưởng tượng sư phạm và khảnăng linh hoạt của trí tuệ được phát huy. Nhà sư phạm có thể hình dung ra các cách giảiquyết tình huống trong đó có thể có các cách giải quyết thiếu tính sư phạm. Trong khihình dung ra tất cả các cách giải quyết thì cách giải quyết hợp lý nhất sẽ được bảo vệ. + Bước 3: Chọn cách giải quyết hợp lý nhất và cơ sở khoa học của cách giải quyếtđó. Bước này đòi hỏi sinh viên biết liên tưởng những tri thức, kinh nghiệm, kỹ năngsư phạm đã có với cách giải quyết đã chọn để giải thích cơ sở khoa học, kiểm tra tínhkhoa học, đúng đắn của cách giải quyết tình huống đó, có thể điều chỉnh xây dựng cáchgiải quyết mới. + Bước 4: Rút ra bài học kinh nghiệm. Dựa trên các lập luận đã trình bày ở trên để rút ra bài học kinh nghiệm bằng cácquy tắc, các nguyên tắc giáo dục tiên tiến, nêu lên những nguyên tắc giáo dục khái quátnhất, áp dụng để giải quyết các tình huống sư phạm tương tự. - Thứ hai: Tổ chức cho sinh viên luyện tập theo các giai đoạn của quy trình hìnhthành kỹ năng; gồm 3 bước: + Bước 1: Đưa ra tình huống sư phạm và nêu các cách giải quyết, chọn một cáchgiải quyết hợp lý để làm mẫu cho sinh viên quan sát. + Bước 2: Cho sinh viên giải quyết thử một tình huống sư phạm, sau đó giảngviên sửa, góp ý, bổ sung. + Bước 3: Đưa ra các tình huống sư phạm cho sinh viên luyện tập. ...