Run vô căn

Run vô căn là một chứng có thể gặp ở vị thành niên, người trưởng thành nhưng người cao tuổi (NCT) chiếm tỉ lệ cao hơn cả. Bệnh không liên quan đến giới tính và chủng tộc, hiếm gặp ở trẻ nhỏ. Những dấu hiệu về run vô căn Run vô căn thuộc loại lành tính. Tuy vậy, đôi khi xuất hiện run là triệu chứng chỉ điểm của một rối loạn vận động nên được gọi là run vô căn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Run vô cănRun vô cănRun vô căn là một chứng có thể gặp ở vị thành niên, người trưởng thành nhưngngười cao tuổi (NCT) chiếm tỉ lệ cao hơn cả. Bệnh không liên quan đến giới tínhvà chủng tộc, hiếm gặp ở trẻ nhỏ.Những dấu hiệu về run vô cănRun vô căn thuộc loại lành tính. Tuy vậy, đôi khi xuất hiện run là triệu chứng chỉđiểm của một rối loạn vận động nên được gọi là run vô căn. Nguyên nhân dẫn tớichứng run vô căn hiện chưa được biết một cách toàn diện, mặc dù các nhà khoahọc cho rằng đó là do vùng tiểu não (vùng kiểm soát các cơ bắp) làm việc kémhiệu quả và một số tác giả đã chứng minh cho thấy có tới hơn 50% số ca run vôcăn do đột biến gen. Có 2 loại gen có liên quan đến chứng run vô căn là ETM1 vàETM2.Một số tác nhân tuy không phải là nguyên nhân chính gây run vô căn nhưng là cácyếu tố thuận lợi làm xuất hiện hoặc làm tăng thêm cường độ run (cảm giác đauđớn, khó chịu). Trong các yếu tố thuận lợi, đáng chú ý nhất là tác động về tinh thầnnhư: vui hoặc buồn, căng thẳng thần kinh quá mức (stress). Mặc dù run vô căn có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, nhưng xuất hiện nhiều nhất ở bàn tay, ngón tayNgoài ra, run vô căn còn có thể do yếu tố gia đình (có khoảng 50% trường hợp)hoặc do tuổi tác. Thống kê cho thấy tuổi càng cao thì càng có nguy cơ bị run vôcăn (ở Mỹ run vô căn chủ yếu gặp ở lứa tuổi trên 60).Run vô căn chỉ có một triệu chứng duy nhất đó là run khi vận động. Run vô cănxuất hiện âm thầm, tiến triển chậm. Biểu hiện của run vô căn thường là cử độngbàn tay bị run, cùng lúc cánh tay, đầu, lưỡi và thanh quản cũng bị ảnh hưởng. Mặcdù run vô căn có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, nhưng xuất hiện nhiềunhất ở bàn tay, ngón tay, nhất là khi bệnh nhân cố làm những việc đơn giản nhưngcần sự khéo léo như như rót nước uống, viết chữ, luồn kim, cầm lược chải đầu,trang điểm (nữ) hoặc cầm đũa để ăn. Có trường hợp còn bị run ở đầu, ở cánh tayhay là run lưỡi (run giọng nói). Thường thấy bệnh nhân bị run ở cả 2 tay, nhưng cómột số bệnh nhân chỉ bị run 1 tay. Thời tiết khắc nghiệt cũng làm ảnh hưởng đếnchứng run vô căn (quá nóng hay quá lạnh làm các triệu chứng nặng hơn), hoặc khingười bệnh bị mệt mỏi, lo âu, cũng làm cho tần số, biên độ run có thể tăng lên. Thểbệnh hay gặp hơn là các triệu chứng xuất hiện ở tuổi từ trung niên đến NCT. Runvô căn thường bắt đầu từ từ, có một số ít trường hợp run vô căn xảy ra ở tuổi vịthành niên, sau đó thuyên giảm nhưng sẽ xuất hiện trở lại khi có tuổi. Run vô cănthường hết khi bệnh nhân ngủ hoặc nghỉ ngơi.Khác biệt với ParkinsonChứng run vô căn và bệnh Parkinson có sự khác nhau ở 3 điểm cơ bản là run vôcăn (điển hình) xảy ra run tay khi bàn tay làm việc, còn run do Parkinson rõ rệtnhất là khi bàn tay buông thõng hoặc khi đặt tay trên lòng, run khi nghỉ ngơi, runnhỏ (4 - 8 lần trong 1 giây).Thứ đến là chứng run vô căn không gây ảnh hưởng đến các vấn đề về sức khỏe nóichung và hoàn toàn không ảnh hưởng tới tuổi thọ, trong khi đó bệnh Parkinsonthường đi kèm với tư thế gù, giảm chuyển động vung tay khi đi bộ, chi cứng, cửđộng chậm hoặc bị giảm trí nhớ.Và cuối cùng là chứng run vô căn có thể bao gồm cả tay, đầu và lưỡi còn bệnhParkinson chỉ run tay mà không ảnh hưởng đến đầu. Bệnh nhân Parkinson thườngkhông có tiền sử gia đình và triệu chứng run của bệnh này không cải thiện vớirượu. Có nghĩa là khi run vô căn mà uống một chút rượu thì có thể giảm run, tuyvậy người bị run vô căn không được lạm dụng vì có nguy cơ sẽ nghiện rượu, màkhi nghiện rượu thì còn nguy hiểm hơn.Khi bị run vô căn nên làm gì?Trong nhiều trường hợp, nếu chắc chắn không có bệnh gì nặng hơn đi kèm thì runvô căn thể nhẹ không cần điều trị. Tuy vậy, cần có sự động viên khích lệ, chăm sóccả vật chất lẫn tinh thần và làm an tâm người bệnh để bệnh không tăng nặng. Độngviên tốt sẽ làm cho người bệnh sẽ tránh được ngại tiếp xúc hoặc tránh được trầmcảm.Cần thay đổi lối sống, ăn uống đủ lượng, đủ chất, tránh các stress, không nên sửdụng các chất kích thích như thuốc lá, thuốc lào, cà phê, trà đặc hoặc không nên đểlạnh quá hoặc nóng quá. Nên lưu ý là chất caffein có trong cà phê và nước chè cóthể kích thích cơ thể sản sinh ra nhiều chất adrênalin khiến run nặng hơn. Nếu cóđiều kiện thì trước bữa ăn có thể uống một ly rượu vang đỏ (không được lạmdụng).Trong trường hợp cần thiết có thể dùng thuốc. Hai loại thuốc thường được sử dụngnhất trong điều trị run vô căn thể nặng là Propranolol (làm giảm biên độ run) vàprimidone (chống co giật). Nhưng cần dùng theo chỉ định của bác sĩ.PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU ...