Sách chuyên khảo về phát triển năng lực số: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Năng lực số" tiếp tục trình bày các chương sau: Chương 4: Công dân số; Chương 5: Khai thác thông tin và dữ liệu; Chương 6: Nâng cao trạng thái phát triển số; Chương 7: Năng lực số cho học tập và nghề nghiệp; Chương 8: Đánh giá năng lực số. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sách chuyên khảo về phát triển năng lực số: Phần 2 Chương 4 : CÔNG DÂN SỐ “Bất kỳ ai cũng có thể là một công dân số. Đó là lựa chọn của bạn để trở thành một công dân số có trách nhiệm! Hãy làm cho thế giới trực tuyến trở nên tốt đẹp hơn” – Khuyết danh Internet đã thay đổi mọi mặt của đời sống xã hội khi tạo ra chocông dân số một nền tảng xã hội rộng lớn để giao tiếp và tương tác.Công dân số được trang bị các kĩ năng cần thiết trên không gianmạng là một khía cạnh thiết yếu đối với bất kỳ quốc gia hay xã hộinào đang hướng tới sự phát triển và tiến bộ. Sau khi học xong phầnnày, người học có thể: •Hiểu biết về công dân số, các đặc trưng của công dân số; •Đánh giá đúng vai trò của việc bảo vệ dấu chân số đối với côngdân số; •Nắm vững năng lực truyền thông của công dân số.4.1. Khái niệm Công dân số là người có danh tính trên Internet, phát triển cáckiến thức và kĩ năng để sử dụng Internet và các công nghệ số hiệuquả. Theo Ribbel và Bailey (2007), công dân số được định nghĩa tuântheo các quy tắc ứng xử phù hợp và có trách nhiệm khi sử dụng cácphương tiện kĩ thuật.162 NĂNG LỰC SỐ Vào năm 2025, đại đa số người dân trên thế giới sẽ trải qua sựthay đổi to lớn chỉ trong vòng một thế hệ: Từ chỗ gần như khôngtiếp cận được thông tin đến chỗ có thể truy cập tất cả thông tin trênthế giới thông qua điện thoại di động thông minh (Bộ Thông tin vàTruyền thông). Khi chúng ta cho rằng về cơ bản tất cả mọi người có kết nốiInternet đều là công dân số, thì khái niệm về quyền công dân sốtrở thành một phần quan trọng trong mọi mặt đời sống. Công dânsố là một phần của cộng đồng trực tuyến, chính vì vậy công dân sốđi kèm với nhiều quyền và trách nhiệm đối với cá nhân và nhữngngười tương tác trên môi trường số. Dù công dân số ở độ tuổi nào,biết cách giữ an toàn, tôn trọng người khác và tham gia một cách cóý nghĩa vào xã hội số là điều cần thiết.4.2. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA CÔNG DÂN SỐ Theo Cẩm nang chuyển đổi số (2021) của Bộ Thông tin và Truyềnthông, chín yếu tố cấu thành công dân số là: Khả năng truy cậpcác nguồn thông tin số, khả năng giao tiếp trong môi trường số, kỹnăng số cơ bản, mua bán hàng hóa trên mạng, chuẩn mực đạo đứctrong môi trường số, bảo vệ thể chất và tâm lý trước các ảnh hưởngtừ môi trường số, quyền và trách nhiệm của công dân trong môitrường số, định danh và xác thực, dữ liệu cá nhân và quyền riêng tưtrong môi trường số.4.2.1. Khả năng truy cập các nguồn thông tin số Internet mở ra một xã hội thông tin cho phép khả năng tìmkiếm, lưu trữ thông tin lớn, tạo ra cơ hội lớn hơn với giáo dục, làmviệc, cũng như tạo ra không gian thảo luận mới cho công dân. Chínhvì vậy mà tiếp cận thông tin số là nguồn tài nguyên quan trọng, vàquyền tiếp cận thông tin hay bất bình đẳng trong tiếp cận luôn làđề tài đáng quan tâm với nhiều nhà nghiên cứu về khoảng cách số(Paul DiMaggio và cộng sự, 2001; Anne Durand và cộng sự, 2022). Truy cập thông tin số là đề cập đến khả năng kết nối với nhữngngười khác và tìm kiếm thông tin qua Internet. Điều này rất quanChương 4: CÔNG DÂN SỐ 163trọng khi nói đến việc nghiên cứu và tìm kiếm thông tin có giá trịvà đúng sự thật trên mạng. Đảm bảo khả năng truy cập số là yếutố khởi đầu cho mọi công dân số, như truy cập Internet, tiếp cận,sử dụng điện thoại thông minh, máy tính cá nhân, các thiết bị, ứngdụng công nghệ số… (Bộ Thông tin và Truyền thông, 2021) Tác động của các công nghệ đối với bất bình đẳng trong tiếpcận thông tin nên được hiểu và đặt trong bối cảnh phân tích sosánh về tác động của bất bình đẳng tiếp cận thông tin đối với cácphương tiện truyền thông đại chúng như báo chí và cả thông tintruyền miệng. Điều này liên quan tới quyền tiếp cận thông tin củangười dân nói chung. Chính vì vậy, đối với công dân số, họ sử dụngquyền truy cập thông tin số như thế nào một cách hiệu quả để nângcao đời sống xã hội, phát triển kinh tế và thực hiện các quyền côngdân của mình.4.2.2. Khả năng giao tiếp trong môi trường số Một trong những thay đổi quan trọng trong cuộc cách mạngsố là khả năng giao tiếp với người khác, thông qua nhiều hình thứcgiao tiếp số (ví dụ: email, điện thoại di động, nhắn tin tức thời, cuộcgọi kèm hình ảnh,…). Công dân số cần được trang bị kĩ năng giaotiếp số và có thể đưa ra quyết định đúng đắn và phù hợp khi phảilựa chọn hình thức giao tiếp số phù hợp (Bộ Thông tin và Truyềnthông, 2021) Khi đề cập đến kỹ thuật số thông tin liên lạc, mọi người thườngnghĩ về Internet là ví dụ phổ biến nhất. Tuy nhiên, thời đại kỹ thuậtsố đã mang lại cho xã hội nhiều công cụ giao tiếp số hơn. Đặc biệt sựphát triển của mạng xã hội và các nền tảng mới đã mang lại nhiềucơ hội và không gian giao tiếp cho công dân số. Hiện nay, Metaverse đã kết ...