SÁCH TỐ VẤN - Thiên ba mươi ba: BÌNH NHIỆT BỆNH LUẬN

Hoàng Đế hỏi: Có người mắc bệnh ôn, mồ hôi ra rồi, lại phát nhiệt mà mạch “táo, tật”, không vì mồ hôi đã ra mà giảm bớt, nói cuồng, không ăn được... Đó là bệnh gì [1]. Kỳ Bá thưa rằng: Bệnh đó tên là “Aâm, Dương giao”. Giao như thế sẽ chết (vì chính không thắng tà) [2]. Hoàng Đế hỏi: Xin cho biết rõ nguyên nhân [3]. Kỳ Bá thưa rằng:Người ta sở dĩ có mồ hôi, đều sinh ra ở cốc khí, cốc khí sở dĩ sinh ra được là nhờ ở tinh khí. Giờ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SÁCH TỐ VẤN - Thiên ba mươi ba: BÌNH NHIỆT BỆNH LUẬN SÁCH TỐ VẤN Thiên ba mươi ba: BÌNH NHIỆT BỆNH LUẬN Hoàng Đế hỏi: Có người mắc bệnh ôn, mồ hôi ra rồi, lại phát nhiệt mà mạch “táo,tật”, không vì mồ hôi đã ra mà giảm bớt, nói cuồng, không ăn được... Đó làbệnh gì [1]. Kỳ Bá thưa rằng: Bệnh đó tên là “Aâm, Dương giao”. Giao như thế sẽ chết (vì chínhkhông thắng tà) [2]. Hoàng Đế hỏi: Xin cho biết rõ nguyên nhân [3]. Kỳ Bá thưa rằng: Người ta sở dĩ có mồ hôi, đều sinh ra ở cốc khí, cốc khí sở dĩ sinh rađược là nhờ ở tinh khí. Giờ tà khí với chính khí giao tranh ở nơi xương thịt,nên mới có mồ hôi là tạ bại mà tinh thắng. Tinh đã thắng thời nên ăn đượcvà không còn nóng nữa [4]. Vì làm nên nhiệt, là Tà khí, làm ra mồ hôi là tinh khí. Giờ mồ hôi rarồi mà lại nóng, thế là tà thắng, không ăn được thời tinh không sinh ra đượcnữa. Bệnh sẽ cứ lưu lãi, mà tính mệnh cũng khôn toàn [5]. Vả ở Nhiệt luận đã nói: “mồ hôi đã ra mà mạch còn táo thịnh, thờichết”... Giờ mạch không cùng mồ hôi ứng nhau, thế là không thắng đượcbệnh còn sống sao được. Nói cuồng là mất trí, mất trí cũng chết. Giờ thấy batriệu chứng chết, không một triệu chứng nào sống... Bệnh dù có bớt sau rồitất cũng chết [6]. Hoàng Đế hỏi: Có người mắc bệnh mình nóng, mồ hôi ra, và phiền, mãn, chứngphiền, mãn không vì hãn ra mà giải... Như thế gọi là bệnh gì? [7] Kỳ Bá thưa rằng: Hãn ra mà mình nhiệt là Phong, hãn ra mà phiền, mãn vẫn không giảilà quyết. Bệnh đó gọi là Phong quyết [8]. Hoàng Đế hỏi: Nguyên nhân vì sao? [9] Kỳ Bá thưa rằng: Cự dương chủ về khí, cho nên bị tà trước. Thiếu âm với Cự dươngcũng là làm biểu lý. Gặp nhiệt thời ngược theo lên, vì theo lên nên thànhquyết [10]. Điều trị thế nào? “Biểu, Lý” đều thích, và cho uống thêm thuốc nước [11]. Hoàng Đế hỏi: Bệnh “lao phong” như thế nào? (Làm lụng khó nhọc, hãn ra, gặp giómà phát bệnh, gọi là lao phong) [12]. Kỳ Bá thưa rằng: Chứng lao phong phát sinh từ dưới Phế, chứng trạng của nó cổ cứng,đau, và mắt mờ. Nước miếng nhỏ ra như nước mũi, ố phong và rét run... [13] Điều trị thế nào? Vì thủy tà ràn lên, không cúi ngửa được. Phải làm cho thống lợi tiểutiện, để sự cúi ngửa được dễ dàng. Người khí ở Cự dương mạnh, ba ngàykhỏi, người trung niên năm ngày khỏi, người già, bảy ngày khỏi, (bà năm,bảy... đều thuộc về Dương số). Nếu ho ra như nước mũi sắc xanh vàng, tựanhư mủ, hoặc tròn như viên đạn, khạc ở trong miệng ra... Hoặc ra cả ở mũi.Những cái đó không ra được, sẽ làm thương Phế. Thương Phế thời chết [15]. Hoàng Đế hỏi: Có người mắc chứng Thận phong mặt và “xương khoai” chân sưng “ ụlên, nó làm nghẽn ở cổ, nói ra cũng khó. Có nên thích chăng? [15] Kỳ Bá thưa rằng: Người khí hư không nên thích. Không nên thích mà cứ thích, sau nămngày, khí tất lại nghịch [16]. Điều trị như thế nào? [17] Tà khí đến, tất chính khí ít, thỉnh thoảng nhiệt. Thỉnh thoảng nhiệt từtrong Hung. Bối dẫn lên đầu, hãn ra, tay nhiệt, miệng khô, khát quá, tiểu tiệnvàng, dưới mắt sưng, trong bụng sôi, mình nặng nề, đi lại khó khăn, nguyệtsự không xuống, phiền mà không ăn được, không thể nằm ngửa, nằm ngửathời ho. Bệnh đó gọi là Phong thủy. Đã bàn rõ ở trong Thích pháp (tức Thủyhuyệt luận) [19]. Xin cho biết rõ manh mối [19]. Tà phạm tới được, tất bởi chính hư. Aâm hư, Dương tất phạm tới...Cho nên “thiểu khí, thỉnh thoảng nóng và hãn ra, tiểu tiện vàng” do thiếuphúc có nhiệt: “không thể nằm ngửa”, do trong Vị không hòa, “nằm ngửathời ho”, vì thủy nghịch bách lên Phế phàm các chứng thuộc về thủy, thờithũng ở dưới mắt trước... [20] Vì sao? [21] Thủy thuộc Aâm, phía dưới mật cũng thuộc Aâm. “Phúc” (bụng) lànơi chính cư của Chí âm. Vì thủy ở trong phúc, nên phía dưới mắt thũng, vìchân khí nghịch lên, nên miệng đắng, lưỡi khô, nằm không thể nằm, nếunằm ngửa thời ho ra nước trong [22]. Các bệnh về thủy, cũng không thểnằm, vì nằm thời kinh và khái, trong bụng sôi, vì gốc bệnh do tự Vị, báchlên Tỳ thời phiền và không ăn được, vì nó bị nghẽn cách ở Vị quản, mìnhnặng nề và thũng khó đi lại, vì mạch của Vị dẫn xuống cả chân, nguyệt thủykhông xuống, vì bào mạch bị vít, Bào mạch thuộc Tâm mà chằng vào trongBào, giờ chân khí phách lên Phế, khiến Tâmkhí không thông xuống được,mới gây nên chứng trạng như vậy [23]. ...