SÁCH TỐ VẤN - Thiên bốn mươi chín: MẠCH GIẢI

Ở Thái Dương mà “nói là”: Yêu thũng, mông đau, là vì tháng giêng, kiến Dần, Dần thuộc Thái dương. Tháng giêng, Dương ra ở trên, nhưng Aâm vẫn còn thịnh. Dương chưa có thể theo đúng thứ tự đề ra. Do đó, sinh ra chứng yêu thũng và mông (tức hao mông) đau (1) [1]. Bệnh thiên hư mà đi (đi lệch), do tháng giêng dương khí đã giải đồng, địa khí tiết ra được rồi. Vậy mà nói là “thiên hử”, là vì khí mùa Đông rét, khí bất túc nên sinh chứng như vậy [2]. Nói...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SÁCH TỐ VẤN - Thiên bốn mươi chín: MẠCH GIẢI SÁCH TỐ VẤN Thiên bốn mươi chín: MẠCH GIẢI Ở Thái Dương mà “nói là”: Yêu thũng, mông đau, là vì tháng giêng,kiến Dần, Dần thuộc Thái dương. Tháng giêng, Dương ra ở trên, nhưng Aâmvẫn còn thịnh. Dương chưa có thể theo đúng thứ tự đề ra. Do đó, sinh rachứng yêu thũng và mông (tức hao mông) đau (1) [1]. Bệnh thiên hư mà đi (đi lệch), do tháng giêng dương khí đã giải đồng,địa khí tiết ra được rồi. Vậy mà nói là “thiên hử”, là vì khí mùa Đông rét, khíbất túc nên sinh chứng như vậy [2]. Nói là: “Cổ cứng, đau rút xuống lương...” là vì khí của Thái dươngdẫn lên quá mạnh, rồi ngẽn lại ở đó [3]. Nói là: “Nếu quá lắm sẽ phát cuồng, phát điên... “Đó là vì Dương khíbốc lên cả trên, mà Aâm khí đành trơ trọi ở dưới. Dưới hư trên thực, nênmới sinh ra cuồng và điên, như vậy [4]. Nói là: “Mạch phù sẽ phát điếc...” Đều chỉ về bệnh phát sinh tại khí[5]. Nói là: “Dương khí vào trong sẽ thành ấm...:Đó là nói Dương khí đãsuy, mà âm cũng hư, nên thành chứng trạng như vậy [6]. Phàm những chứng bị “nóäi đoạt” mà quyết, gây nên Aám và Phi (tứchi rã rời) đều bởi Thận hư. Khí của Thiếu âm Thận không dẫn đến, cũnggây nên chứng quyết [7]. Ở Thiếu dương mà nói là “Tâm, Hiếp Thống”... Đó là nơi khí củaThiếu dương thịnh. Sở dĩ thịnh vì nó là Biểu của Tâm. Tới tháng chín,Dương khí hết mà âm khí thịnh, nên phát sinh là vì âm khí chủ về tàng vật.Vật đã tàng thời không thể động được, nên mới không thể trở mình [8]. Nói là: “Quá lắm thời chỉ muốn chạy nhảy...”. Đó là vì: Về thángchín, muôn vật đều hư, cỏ cây rụng héo, thời khí ở con người cũng lánhDương mà tới Aâm. Duy cái khí của Thiếu dương đương thịnh, dù có lọt vàoở bên dưới, nhưng vẫn có ý muốn bốc mạnh trở lên, nên mới thành chứngtrạng như vậy [9]. Ở Dương Minh mà nói là “Rờn rợn, run rét...” Bởi Dương minh thuộcNgọ, Tháng năm, là tháng một Aâm ở trong thịnh dương. Dương đươngthịnh mà Aâm xen vào, nên mới thành chứng rờn rợn, run rét [10]. Nói là: “Bộng chân thũng, không tự do lại được”, do là vì tháng năm,một Aâm đã phát sinh ở trong thịnh dương mà Dương cũng bắt đầu suy từđó. Nhưng bởi một Aám mới sinh cùng Dương xung đột, gây thành chứnghậu như vậy [11]. Nói là: Thượng suyễn mà thành Thủy thũng... “Đó là vì Aâm khí đãhạ giáng lại rấn lên, lên cùng với tà khi ký túc ở khoảng Tàng, Phủ, vì vậynên Thủy thũng [12]. Nói là: “Hung thống và thiểu khí...” Đó là vì thủy khí ký túc ở Tàng,Phủ, Thủy thuộc Aâm khí, Aâm khí xen vào trong, nên mới thành hungthống và thiếu khí [13]. Nói là: “Quá lắm thời quyết, ghét người với hỏa, nghe tiếng “gõ”(mộc) thời rùng mình mà sợ..” Đó là vì Aâm khí với Dương khí cùng xungđột lẫn nhau, Thủy với Hỏa cùng ghét, nên mới rùng mình mà sợ [14]. Nói là: “Muốn đóng kín cửa mà ở một mình”. Đó là vì Aâm Dươngcùng xung đột nhau. Dương đã hết mà Aâm lại thịnh, nên mới muốn đóngcửa mà ở một mình [15]. Nói là: “Bệnh đến thời muốn lên cao mà hát, cởi bỏ áo mà chạy...” đólà vì âm dương lại tranh giành nhau rồi dồn cả ra dương phận ở bên ngoài,nên mới gây thành chứng trạng như vậy [16]. Nói là: “Ký túc ở Tôn lạc, thời sinh ra nhực đầu, ty nục, và phúcthũng...” Đó là vị khí của Dương minh dồn lên trên. Trên tức là thuộc vềTôn lạc của Thái âm. Nên mới gây thành các chứng trạng như vậy [17]. Ở Thái âm, nói là “sẽ phát bệnh trướng”, vì Thái âm thuộc Tý, thángmười một, khi của muôn vật đều thâu tàng vào trong, nên phát bệnh trướng[18]. Nói là: “chạy lên tâm thành chứng ợ...” vì âm khi thịnh dồn lên trênDương minh “lạc” của Dương minh lạc thuộc Tâm, nên thành chứng ơ. [19] Nói là “Aên vào thời ọe”, là vì vật chứa ở bên trong đầy ràn quá màsinh ra [20]. Nói là: “Nếu được đại tiện hay trung tiện thời sẽ dễ chịu...” Vì tớitháng mười hai, âm khí suy ở dưới Dương khí muốn tiết ra đằng trên, nêndưới cũng có tiết được ra mới dễ chịu [21]. Ở Thiếu âm, nó là “sẽ phát yêu thống...” Vì thiếu âm tức là Thận. Vềtháng mười, dương khí đều bị thương, nên mới yêu thống [22]. Nói là: Aáu, khái, thượng khí và suyễn” là vì Aâm khí ở dưới dươngkhí ở trên. Dương khí phù lên trên, không nương tựa vào đâu, nên phátchứng như vậy [23]. Nói là: “Mọi việc đều không thể làm, không thể đứng lâu, ngồi lâu,đứng lên thời mắt tờ mờ trông không tỏ...” Đó là vì muôn vật âm dươngkhông định, chưa có chủ, Khí Thu mới đến, sương Thu mới xuống, muônvật túc sái, âm dương bị đoạt, nên mới thành các chứng như vậy [24]. Nói là: “Ít khí và hay nóä...” Đó là vì khí của Thiếu dương khôngthông đạt ra bên ngoài, do đó dương khi không tiết ra được, Can khí cũng vìvậy mà không được thư xướng nên mới sinh ra hay nóä Chứng đó gọi làTiên quyết [25]. Nói là: “Thường sợ sệt như sắp ...