SÂN KHẤU CẢI LƯƠNG

Cải lương ra đời cách đây chưa tới một trăm năm. Ngay từ lúc mới ra đời, cải lương đã chịu ảnh hưởng có tính chất quyết định của hai dòng sân khấu: sân khấu tuồng truyền thống của Việt Nam và sân khấu kịch hiện đại của Pháp. Sân khấu tuồng Việt Nam mang đặc trưng chung của sân khấu châu Aá là cấu trúc kịch bản, vở diễn theo kiểu tự sự và sân khấu kịch Pháp mang đặc trưng chung của sân khấu châu Âu là cấu trúc kịch bản, vở diễn theo kiểu A-ri-xtốt. Vì vậy,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SÂN KHẤU CẢI LƯƠNG SÂN KH U C I LƯƠNG, B N S C DÂN T C VÀ PHÁT TRI N HI N I C i lương ra i cách ây chưa t i m t trăm năm. Ngay t lúc m i ra i, c i lương ã ch u nh hư ng có tính ch t quy t nh c a hai dòng sân kh u: sân kh u tu ng truy n th ng c a Vi t Nam và sân kh u k ch hi n i c a Pháp. Sân kh u tu ng Vi t Nam mang c trưng chung c a sân kh u châu Aá là c u trúc k ch b n, v di n theo ki u t s và sân kh u k ch Pháp mang c trưng chung c a sân kh u châu Âu là c u trúc k ch b n, v di n theo ki u A-ri-xt t. Vì v y, c i lương cũng ã có hai ki u v di n r t khác nhau, nhưng c hai l i có chung m t ngu n âm nh c. Các bài b n âm nh c c a c i lương m ch t dân t c, có y th hi n tâm tr ng nhân v t v i t t c các tr ng thái khác nhau, t o i u ki n cho di n viên ca hát k t h p v i di n xu t dù bi u di n theo ki u tu ng Vi t Nam hay theo ki u k ch Pháp. Trong quá trình phát tri n, các bài b n c i lương ã ư c b sung thêm t ngu n dân ca, hò, lý. Và khi ti p c n, giao lưu v i sân kh u k ch hát Qu ng ông (Trung Qu c) và tân nh c c a phương Tây, c i lương cũng ã ch n l c m t s bài b n, dân t c hóa làm giàu thêm v n âm nh c s n có. Cùng lúc b sung thêm các bài b n, dàn nh c dân t c c a c i lương ã bi t cách ti p nh n các nh c c hi n i. Nh ng cây àn vi-ô-lông, măng- ô-lin, ghi-ta c a phương Tây ư c các ngh sĩ Vi t Nam khoét phím khi chơi àn, cung b c và giai i u phù h p v i dàn nh c dân t c ã có s n. Cho t i nay, cây àn ghi-ta phím lõm là nh c c chính c a c i lương và ã tr thành cây àn dân t c c a Vi t Nam. M t th i gian khá dài, hai ki u bi u di n trong hai lo i v di n c a c i lương t n t i g n như c l p nhau và cu c u tranh gi a vi c gi gìn b n s c dân t c v i vi c phát tri n hi n i di n ra ch y u trong lĩnh v c âm nh c. Nh ng bài b n s n có c a c i lương khó v nh c lý, m t s b trùng l p cho nên các ngh sĩ ã thu ng n, gi m d n khi s d ng trên sân kh u, ng th i bù p, m t s sáng tác m i ã ra i. Sáng tác m i c a các ngh sĩ ít hi u bi t v âm nh c dân t c d n d n ã làm cho âm nh c c i lương phai nh t b n s c. Ban u còn tân, c giao duyên nhưng theo th i gian nh c tân ã hoàn toàn l n ác nh c c . Không còn h n nh c dân t c, ch bi t ch y theo cái m i, nhi u v di n c i lương ã b lai căng, m t g c. Các bài b n có s n c a c i lương chính là s nh hình v âm nh c. Trong quá trình ti p c n cái m i, không th không căn c vào cái ã nh hình, cái ã t o nên b n s c dân t c cho c i lương. Nhưng s nh hình này không ng nghĩa v i s c nh, b t di b t d ch vì c i lương ã ch ng minh r ng, các bài b n ó có th thu ng n, ho c có th t ó phát tri n thêm thành nh ng bài b n m i (như t bài D c hoài lang phát tri n thành bài v ng c ). Và như v y, âm nh c c i lương ã t o cho mình m t kh năng c bi t. ó là v a nh hình, v a phát tri n. Nói cách khác, âm nh c c i lương nh hình phát tri n và phát tri n nh hình. ó cũng chính là m i quan h gi a b n s c dân t c và phát tri n hi n i c a c i lương xét theo góc âm nh c. Không nhìn nh n và gi i quy t m i quan h gi a nh hình và phát tri n c a âm nh c, c i lương có tính bi n ch ng thì khó gi ư c b n s c dân t c. N u ch bi t nh hình c i lương không áp ng ư c v i các yêu c u m i c a th i i và n u ch bi t phát tri n hi n i thì c i lương s m t g c, lai căng. T nh ng kinh nghi m c a âm nh c c i lương ã nêu trên, nh ng ngư i ho t ng sáng t o cũng ã nh n ra m i quan h gi a truy n th ng và hi n i khi vi t k ch b n và xây d ng v di n cho lo i hình c i lương. K th a sân kh u tu ng truy n th ng Vi t Nam, c i lương ư c c u trúc k ch b n theo ki u t s , m , thoáng. Trang trí, bi u di n theo phong cách ư c l , tư ng trưng t o i u ki n di n viên phát huy t i a các trình th c bi u di n k t h p múa và hát. Ti p nh n sân kh u k ch Pháp c i lương l i ư c c u trúc k ch b n theo ki u A-ri-xt t, khép, ch t. Trang trí, bi u di n theo phong cách t th c. Di n viên i sâu vào khai thác n i tâm nhân v t phù h p v i các vai di n khác trong h th ng hình tư ng chung làm rõ ch c a tác ph m. Y u t múa không ư c chú tr ng d ng v di n này dù th hi n tài c . hai ki u c u trúc tư ng ch ng trái ngư c nhau ó, c i lương l i t o ư c vùng giao thoa, t o ư c cho mình m t ki u c u trúc, m thoáng c a tu ng cùng lúc v i c u trúc khép, ch t c a k ch A-ri-xt t. ư c như v y, vì c i lương không ch k th a sân kh u tu ng truy n th ng và ti p nh n sân kh u k ch hi n i là hai th c th c l p như nhi u ngư i ã làm, mà hai y u t này còn ư c nhìn nh n và gi i quy t như là hai m t i l p, t n t i th ng nh t, bi n ch ng t ...