Sinh lý phụ khoa

1.1. Vùng dưới đồiTrung khu sinh dục vùng dưới đồi nằm trong nền trung não, phía trên giao thoa thị giác, gồm một nhóm nhân thần kinh giàu mạch máu, có khả năng chế tiết hormon. Nhân trên thị chế tiết vasopressin, nhân bên thất chế tiết oxytocin, các chất này được các sợi thần kinh dẫn xuống thùy sau tuyến yên.Củ xám, nhân bụng giữa, nhân lưng giữa và nhân cung tiết ra các hormon giải phóng. Trong số đó có các hormon giải phóng gonadotropin, gọi tắt là GnRH (Gonadotropin Releasing Hormon)....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh lý phụ khoaSINH LÝ PHỤ KHOA ThS. BS. Lưu Thị Thanh ĐàoMỤC TIÊU HỌC TẬP1. Mô tả được các chức năng của hệ thống vùng dưới đồi - tuyến yên - buồng trứng2. Xác định được tác dụng của các hormon sinh dục n ữ3. Trình bày được các tính chất của kinh nguyệt4. Liệt kê được các thời kỳ hoạt động sinh dục của người phụ nữ1. HỆ THỐNG VÙNG DƯỚI ĐỒI - TUYẾN YÊN - BUỒNG TRỨNG 1.1. Vùng dưới đồi  Trung khu sinh dục vùng dưới đồi nằm trong n ền trung não, phía trên giao thoa thị giác, gồm m ột nhóm nhân thần kinh giàu mạch máu, có khả năng chế tiết hormon. Nhân trên thị chế tiết vasopressin, nhân bên thất chế tiết oxytocin, các chất này được các sợi thần kinh dẫn xuống thùy sau tuyến yên.  Củ xám, nhân bụng giữa, nhân lưng giữa và nhân cung tiết ra các hormon giải phóng. Trong số đó có các hormon giải phóng gonadotropin, gọi tắt là GnRH (Gonadotropin Releasing Hormon). 1.2. Tuyến yênTuyến yên nằm trong hố yên, nặng khoảng 0,5g, có hai thùy. Thùy trước là một tuyến nội tiết còn gọi là tuyến yên tuy ến (adenohypophysis). Thùy sau là một mô giống thần kinh, còn gọi là tuyến yên thần kinh (neurohypophysis), không phải là tuyến nội tiết. Về phương diện hoạt động sinh dục, thùy trước chế tiết các hormon hướng sinh dục kích thích các tuyến sinh dục, đồng thời chế tiết prolactin kích thích tuyến vú. Hai hormon hướng sinh dục là FSH và LH đều là glycoprotein.1.2. Tuyến yên• FSH (Follicle Stimulating Hormon) kích thích nang noãn của buồng trứng phát triển và trưởng thành.• LH (Luteinizing Hormon) kích thích nang noãn tr ưởng thành phóng noãn, kích thích hình thành hoàng th ể và kích thích hoàng thể chế tiết.• Prolactin là một hormon kích thích tuyến vú tiết sữa.• FSH và LH có các đường cong chế tiết trong chu kỳ kinh gần như song song với nhau và có đỉnh cao vào tr ước phóng noãn một ngày. Tuy nhiên, đỉnh FSH không cao đột ngột như đỉnh LH, cũng không tăng nhiều nh ư đỉnh LH.1.2. Tuyến yên▫ Nồng độ LH vài ngày trước phóng noãn có thể tăng nhanh đột ngột, đạt đỉnh cao trước phóng noãn một ngày, có khi đạt trị số gấp 5-10 lần, sau đó lại giảm nhanh, xuống mức như trước khi phóng noãn.▫ Vào nửa sau của vòng kinh, trị số của FSH hơi thấp hơn so với nửa đầu của vòng kinh.1.3. Buồng trứng Buồng trứng là tuyến sinh dục nữ, có 2 buồng trứng hình bầu dục nằm hai bên, KT: 4x2x1 cm; có hai chức năng: ngoại tiết tạo noãn và nội tiết tạo các hormon sinh dục. Buồng trứng có rất nhiều nang noãn. Số lượng các nang noãn giảm rất nhanh theo th ời gian. Khi còn là thai nhi ở tuổi thai 20 tuần, hai buồng trứng có 1,5 - 2 triệu nang noãn nguyên thủy. Nhưng khi em bé gái ra đời, số lượng các nang noãn này giảm xuống còn ≈ 200.000 - 300.000.1.3. Buồng trứng Vào tuổi dậy thì, số lượng nang noãn chỉ còn 20.000 - 30.000. Sự giảm số lượng các nang noãn là do các nang noãn bị thoái triển teo đi, các nang còn lại cũng trên đà thoái triển nhưng chậm hơn.Hình 1. Trục dưới đồi – tuyến yên – sinh dục1.3.1. Hoạt động sinh sản Nang noãn nguyên thủy có ĐK: 0,05mm. Dưới tác dụng của FSH, nang noãn lớn lên, chín (gọi là nang De Graaf), ĐK: 1,5-2cm. Noãn chứa trong nang này cũng chín và chịu tác dụng phân bào. Noãn chín có ĐK: 0,1mm (100 micromet). Trong mỗi chu kỳ kinh thường chỉ có một nang noãn phát triển để trở thành nang De Graaf.1.3.1. Hoạt động sinh sản Nang noãn chín là một nang có hốc với các thành ph ần: - Vỏ nang ngoài làm bởi các sợi liên kết, thực sự ch ỉ có tác dụng bọc lấy nang. - Vỏ nang trong có nhiều mạch máu, là một tuyến n ội tiết, có khả năng chế tiết estrogen. - Màng tế bào hạt có tới 10-15 lớp tế bào hạt. - Noãn trưởng thành đã giảm phân, có 22 nhiễm sắc th ể thường và một nhiễm sắc thể giới X. - Hốc nang chứa dịch nang trong đó có estrone.1.3.1. Hoạt động sinh sảnTác dụng của LH: Giup nang noãn càng chín nhanh, lồi ra ph ần ngo ại vi của buồng trứng rồi vỡ, phóng noãn ra ngoài ( hiện tượng phóng noãn). Giup phần còn lại của nang noãn tại buồng trứng biến thành hoàng thể. Vào cuối vòng kinh, khi LH trong máu giảm xuống, hoàng thể teo đi, để lại sẹo trắng, gọi là vật trắng hay bạch thể.1.3.2. Hoạt động nội tiết Các tế bào hạt và những tế bào của vỏ nang trong ch ế tiết ra 3 hormon chính: estrogen, progesteron và androgen. Các hormon này là hormon sinh dục, có nhân steron nên còn được gọi là steroid sinh dục. - Vỏ nang trong chế tiết estrogen. - Các tế bào hạt của hoàng thể chế tiết progesteron. - Các tế bào của rốn buồng trứng chế tiết androgen.1.3.2. Hoạt động nội tiết Nang noãn có thể coi là một đơn vị hoạt động của buồng trứng về phương diện sinh sản và phương diện nội tiết. - Nang noãn chín có khả năng phóng ra một noãn chín để thụ tinh được. ...