Sỏi trong gan

Sỏi trong gan là bệnh lý thường gặp và được xem là nặng trong các bệnh của hệ thống gan - mật. Nữ nhiều hơn nam với tỉ lệ 2/1, tập trung ở vùng biển với những người làm nghề đánh bắt cá biển, tuổi trung bình từ 40 50. Qua thực tế cho thấy, phần lớn là sỏi cứng, nhiều sỏi (đa số trên 5 viên), đặc biệt có trường hợp hàng trăm viên sỏi chứa đầy trong các ống mật và đường mật trong gan đến nỗi gây giãn thành túi, có viên lớn hơn 2 cm. Một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sỏi trong gan Sỏi trong gan Sỏi trong gan là bệnh lý thường gặp và được xem là nặng trong cácbệnh của hệ thống gan - mật. Nữ nhiều hơn nam với tỉ lệ 2/1, tập trung ởvùng biển với những người làm nghề đánh bắt cá biển, tuổi trung bình từ 40 -50. Qua thực tế cho thấy, phần lớn là sỏi cứng, nhiều sỏi (đa số trên 5viên), đặc biệt có trường hợp hàng trăm viên sỏi chứa đầy trong các ống mật vàđường mật trong gan đến nỗi gây giãn thành túi, có viên lớn hơn 2 cm. Một sốtrường hợp sỏi nằm trong nhu mô gan, không thể lấy sỏi được nếu không cắt gan.Đa số sỏi trong gan là sỏi sắc tố, có trường hợp tìm thấy cả xác giun đũa, thậm chícó khi còn có nhiều sán nhỏ bám chung quanh. NGUYÊN NHÂN Nguyên nhân ban đầu khó xác định nhưng có hai yếu tố chính làm sỏi pháttriển và gây ra triệu chứng là ứ đọng và nhiễm trùng. Đường mật trong gan giãn vàhẹp từng đoạn là nguyên nhân tạo sỏi, tái phát và gây viêm nhiễm cả hệ thống dẫnmật và nhu mô gan. Sỏi trong gan trái nhiều hơn trong gan phải. CHẨN ĐOÁN Chẩn đoán chủ yếu dựa vào triệu chứng viêm đường mật và siêu âm. Hầu hết bệnh nhân đều có biểu hiện nhiễm trùng đường mật như đau, sốt,vàng da, vàng mắt, nước tiểu sậm màu. Siêu âm giúp xác định sỏi, vị trí sỏi tronggan, cũng như các tổn thương hay biến chứng do sỏi. Có khi phải chụp hình đườngmật để chẩn đoán. Hình ảnh trên siêu âm cũng dễ nhầm lẫn với ung thư đường mậttrong gan hay những u bướu khác của gan vì ung thư gan, ung thư đường mật làhậu quả của sỏi hay những bệnh kết hợp khác. Trong những trường hợp khó, phảivận dụng các phương tiện chẩn đoán khác như CT, MRI.... ĐIỀU TRỊ: Hầu hết bệnh nhân có chỉ định điều trị ngoại khoa, nhưng những trườnghợp sỏi gan đơn thuần hay phối hợp chưa có triệu chứng do sỏi nhỏ, đường kínhdưới 5 mm sẽ được theo dõi vì sỏi có khả năng tự di chuyển xuống tá tràng. Nếuđường kính sỏi trên 5 mm sẽ được chỉ định mổ, trừ trường hợp sỏi gan đơn thuầnnằm ở các vị trí khó lấy (đã mổ mà không lấy được hay tái phát sau mổ, bệnh nhâncó bệnh mãn tính khác quá nặng đang điều trị nội khoa, nguy cơ phẫu thuật cao) sẽđược điều trị bảo tồn. Sỏi gan một khi có triệu chứng viêm đường mật thì sẽ được can thiệp lấysỏi sớm. Có nhiều phương pháp can thiệp phẫu thuật hoặc bằng nội soi nhưng mụctiêu cuối cùng là lấy hết sỏi và làm cho đường mật hoàn toàn thông suốt. Ngày naycó nhiều cải tiến, ít xâm lấn hơn như lấy sỏi, tán sỏi qua da với sóng điện từ, tialaser, nong đường mật hẹp, đặt nòng. Lấy hết sỏi là điều khó, đặc biệt nếu có nhiều sỏi mà sỏi lại nằm sâu và rảirác trong gan kèm hẹp đường mật từng đoạn thì chưa có phương pháp nào có thểgiải quyết tận gốc. Ngừa sỏi tái phát lại càng khó hơn mà lý do chính là đường mậttrong gan bị teo hẹp từng đoạn. Nhiều trường hợp cấp cứu trong bệnh cảnh nhiễmtrùng đường mật, có biểu hiện sốc nhiễm trùng. Tùy trường hợp mà các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp: - Mổ hở hay nội soi có thể lấy sỏi trong gan, đơn giản nhất là qua mở ốngmật chủ, dùng dụng cụ để lấy sỏi trong gan, cũng có thể mở rộng lên ống ganchung, hai ống gan riêng hay mở qua nhu mô gan. - Cắt gan được chỉ định khi sỏi nhiều, nằm trong các ống gan. Thôngthường trong những trường hợp này gan đã bị nhiễm trùng nặng, mạn tính, nhu môgan xơ teo mất chức năng. - Xuyên thành bụng, xuyên gan vào các đường mật trong gan dưới sựhướng dẫn của siêu âm, rọi X quang, nong rộng, gắp sỏi hay phá vỡ sỏi rồi gắphay hút và bơm rửa. - Nội soi mật - tụy ngược dòng, mở rộng cơ vòng Oddi để lấy sỏi, nếu cầncó thể kèm tán sỏi. Ở những cơ địa bị sỏi, nếu thêm ứ đọng và nhiễm trùng trongđường mật thì sỏi sẽ hình thành và phát triển nhanh chóng. Trong những trườnghợp này, việc nong và đặt stent các chỗ hẹp sẽ có kết quả khá tốt, tuy nhiên tỉ lệviêm đường mật tái phát cũng khá cao khoảng 30%, đa số phải mổ lại, nhiềutrường hợp phải cắt gan. Cắt gan trong những trường hợp này là cần thiết, khôngnhững để lấy được hết sỏi mà còn loại bỏ nguy cơ ung thư đường mật tiềm ẩnthường xảy ra ở những nơi bị viêm nhiễm, tổn thương mãn tính. Phẫu thuật lấy sỏi không có nghĩa là lấy được hết toàn bộ sỏi trong gan. Tỉlệ còn sót sỏi sau khi mổ cũng còn khá cao: dù cố gắng hết sức nhưng tỉ lệ bệnhnhân bị sót sỏi sau mổ cũng lên tới 50%. Nhiều trường hợp biết còn sỏi mà khônglấy được, đặc biệt là sỏi nhỏ, nằm sâu trong gan (hầu hết là gan phải) nên việc lấyhết sỏi rất khó khăn. Ở các cơ sở không chuyên do thiếu các phương tiện để tầmsoát nên tỉ lệ sót sỏi trong gan rất cao (không kể những trường hợp mổ cấp cứu dokhông có chỉ định lấy hết sỏi) và những trường hợp biết còn sỏi mà không lấyđược. Để hạn chế tình trạng này, mới đây các chuyên gia đã áp dụng phương phápmới nối mật - ruột. Để một đầu ruột dưới da ở hạ sườn phải. Khi cần có thể gây têtại chỗ, dùng dụng ...