Sự biến đổi giá trị gia đình ở Việt Nam (Tổng quan nghiên cứu trong nước)

Bài viết sử dụng phương pháp tổng quan, phân tích tài liệu để tìm hiểu khái niệm về giá trị gia đình và phân tích sự biến đổi giá trị gia đình ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự biến đổi giá trị gia đình ở Việt Nam (Tổng quan nghiên cứu trong nước) Nghiªn cøuGia ®×nh vµ Giíi Sè 2 - 2018 Sù biÕn ®æi gi¸ trÞ gia ®×nh ë ViÖt Nam (tæng quan nghiªn cøu trong nưíc) NguyÔn §øc TuyÕn ViÖn Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi Tãm t¾t: Bµi viÕt sö dông phư¬ng ph¸p tæng quan, ph©n tÝch tµi liÖu ®Ó t×m hiÓu kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ gia ®×nh vµ ph©n tÝch sù biÕn ®æi gi¸ trÞ gia ®×nh ë ViÖt Nam. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy mét sè gi¸ trÞ gia ®×nh truyÒn thèng dï cã sù thay ®æi nhưng vÉn ®ưîc ®Ò cao trong x· héi như c¸c gi¸ trÞ vÒ h«n nh©n, gi¸ trÞ cña viÖc cã con; trong khi mét sè gi¸ trÞ truyÒn thèng kh¸c l¹i cã sù suy gi¶m tÇm quan träng như gi¸ trÞ vÒ sù trinh tiÕt, gi¸ trÞ ®«ng con; ®¸ng chó ý lµ mét sè gi¸ trÞ míi ®· xuÊt hiÖn vµ ngµy cµng nhËn ®ưîc sù ñng hé cña x· héi như gi¸ trÞ vÒ kiÓu lo¹i h×nh gia ®×nh phi truyÒn thèng.(1) Tõ kho¸: H«n nh©n - Gia ®×nh; Gi¸ trÞ gia ®×nh; Gia ®×nh ViÖt Nam; BiÕn ®æi gi¸ trÞ gia ®×nh. Ngµy nhËn bµi: 2/1/2018; ngµy chØnh söa: 23/2/2018; ngµy duyÖt ®¨ng: 5/4/2018. Tr¶i qua nh÷ng biÕn ®éng cña lÞch sö, x· héi ViÖt Nam cã nh÷ng sùgiao thoa vµ tiÕp nhËn nh÷ng hÖ gi¸ trÞ kh¸c nhau. Nh÷ng hÖ gi¸ trÞ ®·tõng cã ¶nh hưëng m¹nh ®Õn gia ®×nh ViÖt Nam cã thÓ kÓ ®Õn như hÖ gi¸ NguyÔn §øc TuyÕn 33trÞ thêi kú phong kiÕn víi tư tưëng bÊt b×nh ®¼ng ®èi víi phô n÷, hÖ gi¸ trÞthêi kú thùc d©n víi tư tưëng tù do cña phư¬ng T©y, vµ hÖ gi¸ trÞ thêi kúx©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ ®æi míi, héi nhËp quèc tÕ mang nhiÒu tưtưëng hiÖn ®¹i. Cïng víi sù biÕn ®æi cña hÖ gi¸ trÞ nãi chung, mét sè gi¸trÞ gia ®×nh ViÖt Nam hiÖn nay ®· cã nh÷ng thay ®æi so víi trưíc ®©y. Bµi viÕt sö dông phư¬ng ph¸p nghiªn cøu tæng quan tµi liÖu ®Ó t×m hiÓukh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ gia ®×nh, vÒ sù biÕn ®æi gi¸ trÞ gia ®×nh ë ViÖtNam vµ ph©n tÝch sù biÕn ®æi cña gi¸ trÞ gia ®×nh hiÖn nay so víi truyÒnthèng, tõ ®ã gãp phÇn x¸c ®Þnh sù vËn ®éng cña gi¸ trÞ gia ®×nh trong giai®o¹n tíi.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ gia ®×nh vµ biÕn ®æi gi¸ trÞ gia ®×nhë ViÖt Nam Kh¸i niÖm Gi¸ trÞ ë ViÖt Nam, cã hai ®Þnh nghÜa vÒ kh¸i niÖm gi¸ trÞ ®¸ng chó ý trong tõ®iÓn. Theo Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, “Gi¸ trÞ” lµ: “1) Ph¹m trï triÕthäc, x· héi häc chØ tÝnh cã Ých, cã ý nghÜa cña nh÷ng sù vËt, hiÖn tưîng tùnhiªn hay x· héi cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu, phôc vô lîi Ých cña conngưêi. ë ®©y, c¸c sù vËt, hiÖn tưîng ®ưîc xem xÐt dưíi gãc ®é ®¸ng haykh«ng ®¸ng mong muèn, cã ý nghÜa tÝch cùc hay kh«ng ®èi víi ®êi sèngx· héi; 2) Ph¹m trï kinh tÕ nãi lªn thuéc tÝnh cña hµng ho¸ do lao ®énghao phÝ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ quyÕt ®Þnh” (Héi ®ång quèc gia chØ ®¹o biªnso¹n tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam, 2002: 97). Theo §¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt,Gi¸ trÞ lµ: “(1) C¸i ®ưîc x¸c ®Þnh cã Ých, cã hiÖu qu¶ trong cuéc sèng vËtchÊt vµ tinh thÇn; 2) X¸c ®Þnh hiÖu lùc cña mét viÖc lµm; 3) KÕt qu¶ cñamäi ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸; 4) Sè ®o cña mét ®¹i lưîng, hay sè®ưîc thay thÕ b»ng mét ký hiÖu” (NguyÔn Như ý, 1998: 725). Kh¸i niÖm “gi¸ trÞ” ®Þnh nghÜa trong c¸c Tõ ®iÓn mang tÝnh phæ th«ngnªn kh«ng phï hîp ®èi víi nghiªn cøu chuyªn s©u, do vËy, mét sè nhµkhoa häc vÉn ®ưa ra ®Þnh nghÜa riªng: vÝ dô, t¸c gi¶ Vâ V¨n Th¾ng chor»ng “Gi¸ trÞ trưíc hÕt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù ®¸nh gi¸nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ngưêi.Nã cã t¸c dông ®Þnh hưíng, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña x·héi nh»m vư¬n tíi c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp, thóc ®Èy sù tiÕn bé x· héi”(Vâ V¨n Th¾ng, 2006: 18). Mét sè kh¸c l¹i dùa vµo nh÷ng ®Þnh nghÜa cã tÇm ¶nh hưëng lín, phæbiÕn trªn thÕ giíi, vÝ dô như ®Þnh nghÜa Anthony Giddens coi: “Gi¸ trÞ lµnh÷ng ý niÖm trõu tưîng x¸c ®Þnh c¸i g× ®ưîc coi lµ quan träng, ®¸ng gi¸vµ ®¸ng ao ưíc trong ph¹m vi mét nÒn v¨n ho¸” (Lª Ngäc V¨n, 2016: 20);34 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 28, sè 2, tr. 32-40hoÆc cña Rokeach “gi¸ trÞ lµ sù ®¹i diÖn vµ truyÒn t¶i nhËn thøc cña nh÷ngnhu cÇu”; Gi¸ trÞ c¸ nh©n “lµ mét niÒm tin bÒn v÷ng vÒ mét phư¬ng thøchµnh ®éng hay thùc t¹i ®ưîc chÊp nhËn vÒ mÆt x· héi vµ c¸ nh©n, cã kh¶n¨ng thèng nhÊt nh÷ng lîi Ých ®a d¹ng kh¸c nhau cña c¸c khoa häc cã liªnquan ®Õn hµnh vi con ngưêi” (dÉn theo TrÇn ThÞ Minh Thi, 2017: 34). Tæng hîp c¸c ®Þnh nghÜa vÒ kh¸i niÖm gi¸ trÞ ®ưîc sö dông phæ biÕnhiÖn nay ë ViÖt Nam trong lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc x· héi, cã thÓnhËn thÊy gi¸ trÞ thưêng ®Ó chØ nh÷ng ®iÒu mong muèn, tèt ®Ñp (mang tÝnhtÝch cùc) ®ưîc c¸ nh©n, céng ®ång chia sÎ vµ hưíng tíi. Gi¸ trÞ gia ®×nh Kh¸i niÖm gi¸ trÞ gia ®×nh chưa nhËn ®ưîc nhiÒu chó ý trong c¸cnghiªn cøu ë ViÖt Nam. C¸c nhµ khoa häc dưêng như quan niÖm gi¸ trÞgia ®×nh lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ, vÝ dô, “HÖ gi¸ trÞ gia ®×nh chØ lµ m ...