Sự đan xen khuôn mẫu và biểu cảm trong ngôn ngữ báo chí

Việc trình bày hay lập mã thông tin được thực hiện khác nhau trong các lĩnh vực giao tiếp khác nhau. Chẳng hạn, trong lĩnh vực sản xuất - công nghệ người ta thường dùng lối miêu tả kê khai: Tên gọi ... Đặc điểm... Trọng lượng .... Chức năng ... Người sản xuất... Dưới đây là những dòng chữ được ghi trong một giấy chứng nhận sáng chế: " Chiếc đèn nháy điện tử có tên gọi là " Electron " do nhà máy điện quang Washington sản xuất là một dụng cụ có trọng lượng 250 g, có khả năng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự đan xen khuôn mẫu và biểu cảm trong ngôn ngữ báo chí S AN XEN KHUÔN M U VÀ BI U C M TRONG NGÔN NG BÁO CHÍ Vi c trình bày hay l p mã thông tin ư c th c hi n khác nhau trong các lĩnh v c giao ti p khác nhau. Ch ng h n, trong lĩnh v c s n xu t - công ngh ngư i ta thư ng dùng l i miêu t kê khai: Tên g i ... c i m... Tr ng lư ng .... Ch c năng ... Ngư i s n xu t... Dư i ây là nh ng dòng ch ư c ghi trong m t gi y ch ng nh n sáng ch : Chi c èn nháy i n t có tên g i là Electron do nhà máy i n quang Washington s n xu t là m t d ng c có tr ng lư ng 250 g, có kh năng phát sáng v i công su t 20 j và làm vi c nh h th ng c qui . Song, v n thông tin nói trên, khi ư c ưa trên m t t báo, l i có d ng th c như sau: M t trong nh ng nhà máy i n quang c a Washington ã t o nên m t s b t ng thú v cho nh ng ngư i yêu thích ch p nh. Ng n èn nháy i n t Electron n ng ch v n v n có 250 g. Tia ch p xinh x n này làm vi c nh h th ng c qui có th n p ư c i n t nh ng c m thông thư ng . D dàng nh n th y là thông tin trên báo sinh ng và h p d n hơn nhi u so v i nh ng gì ư c ghi trên gi y ch ng nh n sáng ch . Nguyên nhân th t ơn gi n: Trong ngôn ng báo chí, ngư i ta ã an xen m t cách hài hoà các thành t khuôn m u v i các thành t bi u c m; còn trong ngôn ng có tính ch t kê khai c a m t gi y ch ng nh n sáng ch , ngư i ta ch dùng thu n nh t các thành t khuôn m u mà thôi. N u so sánh các phong cách ch c năng trong ngôn ng v phương di n quan h gi a khuôn m u và bi u c m, chúng ta nh n th y: Trong phong cách hành chính - công v và phong cách khoa h c, tính khuôn m u c a cách th c di n t t t i m c t i a, nghĩa là không còn ch cho các thành t bi u c m. Trong phong cách văn h c ngh thu t, tính bi u c m chi m ưu th so v i tính khuôn m u; c bi t, trong m t s tác ph m thơ, tính bi u c m có th t t i m c t i a. Riêng trong phong cách báo chí - chính lu n, tính khuôn m u và tính bi u c m c a ngôn t n m trong quan h tương i hài hoà, cân b ng. Các trư ng h p an xen khuôn m u và bi u c m trong ngôn ng báo chí, nhìn chung, có th chia thành 3 ki u chính như sau: 1. an xen trong ph m vi câu ây là s an xen ( ch y u là gi a các t ) trong n i t i câu. Ví d : Không gi ng như nhi u t p oàn khác b hàng núi ti n giành m t su t qu ng cáo trên truy n hình hay các phương ti n thông tin i chúng, Piaggio chơi ki u khác c hơn và cao tay hơn: ti n vào s n xu t các b phim hay và khéo léo l ng thương hi u c a mình vào. Sau khi b phim Kỳ ngh thành Rôma ư c trình chi u ( 1954 ) v i hai ngôi sao Gregorg và Herburrn lu n lách ngang d c trên các ư ng ph Rôma cùng con ong xinh x n ( Vespa - ti ng ý có nghĩa là con ong ), thì Vespa tr thành bi u tư ng c a nư c ý . ( Tu i tr Thành ph H Chí Minh, 10 / 7 /2001 ); Nhưng “ch o d u sôi trên sân Vinh v i g n 3 v n khán gi cu i cùng cũng n u chín i Công an Hà N i . ( Lao ng, 31 / 3 /2000 ); Công - coóc t trư c n nay v n ư c coi là phi cơ quý t c vì nh ng ti n nghi và các ưu th k thu t c nh t vô nh c a nó. ( Quân i nhân dân, 3 / 9 / 2000 ); Faustino asprila, mũi tên en hay gây tranh cãi c a Clombia m i ây th l r ng... anh s n sàng t ch i m t b n h p ng hàng tri u ô la t i m t vương qu c d u l a và mu n k t thúc s nghi p c a mình t i i thư ng thư ng b c trung Tutu c a thành ph quê hương . ( Th thao và Văn hoá, 12 / 9 / 2000 ); Lành m nh nh t trong các chiêu lôi kéo khách c a nh ng quán cà phê ki u t c là cho ti p viên ... khoe c a . ( Ngư i lao ng, 16 / 8 /2000 ). 2. an xen trong ph m vi o n văn ay là s an xen gi a các câu v i nhau. Ví d : Trư c h t, n c a Chính ph Nh t B n r t cao, kho ng 9,3 % GDP hàng năm. ây là m t qu bom n ch m ang n trong n n kinh t Nh t . ( Hà N i m i cu i tu n, 21 / 12 / 1998 ); o èn Long Châu ã dư c phong danh hi u anh hùng năm 1972. Ngư i ta g i nó là con m t ng c c a bi n ông . ( Lao ng, 11 / 4 /1998 ); H u h t các thành viên H i ng qu n tr , T ng và các Phó Giám c, Trư ng và các Phó ban u làm vi c chính t i Hà N i. u tu n, t t c u xu ng Qu ng Ninh h p giao ban v i m t xe tuy n và g n hai ch c xe con dành riêng cho các s p . ( Văn ngh tr , 20 / 8 /2000 ); Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, m i s nói v y mà không h n ã là v y. Trong chương trình làm vi c m i ư c ưa ra kèm theo kho n vi n tr c gói cho k ho ch Cô - lum - bi - a , Oa - sinh -tơn th c ch t ã thay i m t cách căn b n nguyên t c ph i thu c cùng Bô - gô - ta trong cu c u tranh ch ng l i n n buôn bán ma tuý. T nay tr i, ngư i M không ch ng ng sau quân i Cô - lum - bi -a, mà v i vai trò c v n hu n luy n, s th c s và tr c ti p nhúng tay vào công vi c n i b c a Cô - lum - bi -a . ( Quân i nhân dân , ...