Sự phát triển đạo Tin lành và một số vấn đề đặt ra cho việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống người Ê Đê ở Tây Nguyên hiện nay

Bài viết trình bày một số vấn đề chung; sự phát triển đạo Tin lành trong người Ê Đê ở Tây Nguyên; sự tiếp nhận các giá trị văn hóa người Ê Đê của đạo Tin Lành; các vấn đề đặt ra.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự phát triển đạo Tin lành và một số vấn đề đặt ra cho việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống người Ê Đê ở Tây Nguyên hiện naySù PH¸T TRIÓN §¹O Tin lµnh Vµ MéT Sè VÊN §Ò §ÆT RA CHO VIÖC B¶O TåN, PH¸T HUY GI¸ TRÞ V¡N HãA TRUYÒN THèNG NG¦êI £ §£ ë T¢Y NGUY£N HIÖN NAY NguyÔn V¨n Th¾ng(*)1. Mét sè vÊn ®Ò chung triÓn nhanh vµ khã kiÓm so¸t cña ®¹o Tin T©y Nguyªn hiÖn nay gåm 5 tØnh (tÝnh lµnh, ®Æc biÖt lµ tæ chøc “Tin lµnh §Ò ga”theo khu vùc ®Þa lý hµnh chÝnh) lµ: Kon víi hµng ngµn chøc s¾c vµ hµng tr¨mTum, Gia Lai, §¾k L¾k, §¾k N«ng vµ L©m thiÕt chÕ t«n gi¸o ®ang ho¹t ®éng.(*)§ång, cã diÖn tÝch tù nhiªn 54.700 km2, Sù ph¸t triÓn c¸c t«n gi¸o ë T©ychiÕm 16,8% diÖn tÝch c¶ n−íc, d©n sè trªn Nguyªn mét mÆt gãp phÇn lµm phong phó5 triÖu ng−êi, víi 47 téc ng−êi kh¸c nhau. ®êi sèng tinh thÇn cña ng−êi d©n, nh−ngXÐt trªn khÝa c¹nh kh«ng gian lÞch sö - mÆt kh¸c còng g©y ra t×nh tr¹ng mai mét,v¨n hãa, vïng T©y Nguyªn ®−îc tÝnh thªm mÊt m¸t v¨n hãa truyÒn thèng cña c¸c técmét sè huyÖn thuéc 6 tØnh l©n cËn do cã ng−êi, nhÊt lµ c¸c téc ng−êi thiÓu sè t¹icïng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, d©n téc vµ tËp chç ë ®©y vµ v¨n hãa truyÒn thèng cñaqu¸n x· héi(*). ng−êi £ §ª còng kh«ng ngo¹i lÖ. Tíi nay, Téc ng−êi £ §ª ë T©y Nguyªn c− tró ë ®· cã nhiÒu t¸c gi¶, t¸c phÈm quan t©m§¾k L¾k, §¾k N«ng, Gia Lai... nh−ng tËp tíi vÊn ®Ò nµy, nh−: Jean Bau BÐrot víitrung ®«ng nhÊt ë §¾k L¾k. Ng−êi £ §ª LÞch sö ®¹o Tin lµnh; B−íc ®Çu t×m hiÓucã c¸c nhãm chÝnh lµ: Ktǔl, Kp¨, Kung, ®¹o Tin lµnh trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt NamAdham, Bl«, £pan... vµ thuéc ng÷ hÖ Nam cña NguyÔn Thanh Xu©n; NguyÔn B¹n víi§¶o, nhãm ng«n ng÷ Malayo – P«linªdi. §¹o Tin lµnh ë T©y Nguyªn - Thùc tr¹ngTrªn ®Þa bµn T©y Nguyªn hiÖn cã 4 t«n vµ nh÷ng gi¶i ph¸p trong thêi gian tíi; §çgi¸o chÝnh ®ang ho¹t ®éng lµ: C«ng gi¸o, Quang H−ng víi Nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸chPhËt gi¸o, Tin lµnh vµ Cao §µi víi tæng sè vÒ t«n gi¸o ë c¸c vïng d©n téc thiÓu sè ë1.735.761 tÝn ®å, bªn c¹nh ®ã cßn cã mét n−íc ta hiÖn nay; Tin lµnh: vÊn ®Ò h«msè t«n gi¸o kh¸c nh−: Bahai, PhËt gi¸o nay vµ nh÷ng n¨m s¾p tíi trªn ®Þa bµnHßa H¶o,... Trong ®ã, cÇn nãi tíi sù ph¸t T©y Nguyªn; Kû yÕu Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®¹o Tin lµnh ë ViÖt Nam tõ n¨m 1911(*) ®Õn 1975 cña Héi ViÖt - Mü, ViÖn Liªn kÕt TØnh Qu¶ng Nam cã 93 x· vµ 06 thÞ trÊn thuéc09 huyÖn; Qu¶ng Ng·i cã 64 x·, 03 thÞ trÊn thuéc toµn cÇu vµ ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o,...06 huyÖn; B×nh §Þnh cã 23 x·, 03 thÞ trÊn thuéc3 huyÖn; Phó Yªn cã 33 x·, 03 thÞ trÊn thuéc 03huyÖn; Kh¸nh Hßa cã 20 x·, 02 thÞ trÊn thuéc 02 (*)huyÖn; B×nh Ph−íc cã 56 x·, 03 thÞ trÊn vµ 05 ThS. NCS., ViÖn KHXH vïng T©y Nguyªn,ph−êng thuéc 04 huyÖn. ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam.Sù ph¸t triÓn ®¹o Tin lµnh… 21 Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ph¸t triÓn ®¹o Tin bëi môc s− Tèng Th−îng TiÕt (ng−êi Hoa),lµnh vµ t¸c ®éng cña nã trong ®êi sèng hä ®· thµnh lËp Ban Bµo Ngo¹i Bè §¹ov¨n hãa truyÒn thèng cña ng−êi £ §ª ë ThiÕt §¶o t¹i §µ N½ng. Giai ®o¹n nµyT©y Nguyªn vÉn lµ chuyªn kh¶o lý thó, nhiÒu truyÒn ®¹o trÎ ®· tù nguyÖn lªnhÊp dÉn thu hót sù t×m hiÓu cña c¸c nhµ ®−êng truyÒn ®¹o, trong ®ã téc ng−êi £ §ªnghiªn cøu, nhÊt lµ vÒ vÊn ®Ò “b¶n ®Þa ë §¾k L¾k còng ®−îc c¸c truyÒn ®¹o trÎhãa t«n gi¸o” hay sù tiÕp nhËn c¸c gi¸ trÞ th©m nhËp vµ rao gi¶ng tin mõng. N¨mv¨n hãa truyÒn thèng cña c¸c t«n gi¸o 1947, «ng bµ gi¸o sÜ N. R. Zienmer ®−îcmíi. §ã còng lµ chñ ®iÓm chÝnh mµ bµi cö tíi tiÕp tôc c«ng t¸c truyÒn gi¶ng ®øcviÕt nµy quan t©m, víi mong muèn gióp tin, ph¸t triÓn gi¸o d©n. Cïng n¨m,b¹n ®äc hiÓu s©u thªm vÒ sù tiÕp nhËn c¸c tr−êng Kinh th¸nh (hÖ trung cÊp) ®−îcgi¸ trÞ v¨n hãa ng−êi £ §ª cña ®¹o Tin thµnh lËp ®Ó ®µo t¹o ng−êi thiÓu sè t¹ilµnh; sù biÕn ®æi v¨n hãa ng−êi £ §ª d−íi chç lµm môc s−, truyÒn ®¹o nh»m ph¸tt¸c ®éng cña ®¹o Tin lµnh. §ång thêi, ®−a triÓn gi¸o d©n, më réng gi¸o phËn cña ®¹ora mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p lµm c¬ së Tin lµnh. N¨m 1950, §oµn truyÒn gi¸okhoa häc cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh Tin lµnh ViÖt Nam (®−îc ®æi tªn tõ Bans¸ch tham kh¶o khi triÓn khai c«ng t¸c Bµo Ngo¹i Bè §¹o ThiÕt §¶o) víi nhµqu¶n lý v¨n hãa, t«n gi¸o ë ®Þa ph−¬ng. truyÒn gi¸o NguyÔn HËu Nh−¬ng ®−îc ...