Sự thống nhất những đối cực trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Công Trứ _3

Con người ấy có không gian tồn tại cũng rất độc đáo, vừa bình thường, vừa rất khác thường. Vũ trụ, càn khôn, bốn bể, giang sơn, vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc..
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự thống nhất những đối cực trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Công Trứ _3Sự thống nhất những đối cựctrong phong cách nghệ thuật Nguyễn Công Trứ Con người ấy có không gian tồn tại cũng rất độc đáo, vừa bình thường, vừa rất khácthường. Vũ trụ, càn khôn, bốn bể, giang sơn, vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc... trước hết đâylà môi trường chứng minh rõ ràng nhất cho sự hiện diện (luôn luôn trong trạng thái hành động)của con người hữu chí. Nhưng đây cũng là con người của mặt đất đời thường đầy bụi bặm củanhân thế với bao nhiêu mối quan hệ “lợi danh” “chen chúc”, “nhục”, “vinh” đắp đổi, bởi vậy nóphải đón nhận tất cả. Thì ra không gian sinh hoạt xã hội lại là nơi để con người hữu chí trảinghiệm, Vào cuộc trần ai khóc lẫn cười, để rồi càng thấm cái chua chát của lẽ đời: Đù mẹ nhântình đã biết rồi/ Lạt như nước ốc, bạc như vôi... Biết vậy nhưng Nguyễn Công Trứ vẫn không hề ngán. Ông vẫn coi đó là cuộc chơi. Cõinhân thế này có những giới hạn cụ thể và rõ ràng của nó: Nhân sinh ba vạn sáu nghìn thôi, Vạn sáu tiêu nhăng đã hết rồi... Vậy việc gì mà không hành, trước là hành đạo, sau là hành lạc, Cuộc hành lạc bao nhiêulà lãi đấy. Nếu không chơi thiệt ấy ai bù? Bởi vậy, Cuộc hành lạc (cứ) vẫy vùng cho phỉchí!. Điều đáng nói nhất ở đây là cái hành lạc của Nguyễn Công Trứ không phải là cái hành lạctầm thường, nhất là trong bối cảnh thời đại ông, khi chung quanh ông tất cả đều giả dối nhưng lạiđược che đậy bằng cái mặt nạ nghiêm túc... Và Nguyễn Công Trứ đã nâng cái hành lạc của ôngthành một quan niệm, một triết lý sống có ý nghĩa. Vốn đã từng “lên voi xuống chó” quá nhiềulần, trải nghiệm mọi sự đời, biết rõ mọi giới hạn, Nguyễn Công Trứ luôn nhìn đời thoải mái,phóng túng, lạc quan. Sự thực ông không phải là con người bi quan, yếm thế như một số ý kiếnđã nhận định. Nguyễn Công Trứ từng nói: Kiếp sau xin chớ làm người Làm cây thông đứng giữa trời mà reo Giữa trời vách đá cheo leo Ai mà chịu rét thì trèo với thông! Không nên hiểu “lời thề” trên cơ sở của những trải nghiệm, “thấm đòn” ấy của ônglà biểu hiện sự bi quan, chán nản. Thực ra, đây là một thách thức, một “tuyên chiến” loạitrừ mọi kẻ khác tầm thường, không cùng hệ giá trị với ông. Con người với bản lĩnh và cá tính như vậy dĩ nhiên có giọng điệu riêng rất đặc thù.Giọng điệu cơ bản của Nguyễn Công Trứ là giọng khẳng định, khẳng định một cách mạnhmẽ. Nghe ông, người ta có thể nhận ra ngay đây là khẩu khí của người anh hùng, tài tử. Ôngtuyên bố nhiều, tuyên bố một cách hùng hồn, dõng dạc, rõ ràng, dứt khoát mọi quan điểm củamình dẫu là về công danh, sự nghiệp, phận vua tôi, đường trung hiếu hay thú ăn chơi, hưởnglạc, nhàn tản... Thơ ông vẫn thường nhuốm chút màu sắc, ý vị triết học, nhất là ảnh hưởngcủa tư tưởng Lão - Trang: Kìa núi nọ phau phau mây trắng… Chiền đâu một tiếng chuông rơi… Mảnh hình hài không có, có không… Vật thái mạc cùng vân biến ảo Thế đồ vô lự thuỷ dinh hư... Hay ngán ngẩm cho thế thái nhân tình đen bạc: Thế thái nhân tình gớm chết thay Lạt nồng trông chiếc túi vơi đầy... Nhưng nhìn chung, Nguyễn Công Trứ là con người rất tự tin, luôn lạc quan, sôi nổi. Ôngtin vào bản lĩnh và tài năng hơn người, tin vào sự làm tròn mọi phận sự của một đấng nam nhi ởmình, bởi vậy giọng luôn luôn mạnh mẽ, hào sảng, nhiều khi ngang tàng, thách thức. Trong sáng tác của Nguyễn Công Trứ, thấy dày đặc những động từ, trạng từ diễn đạt cáchành động, trạng thái mạnh mẽ, cứng cỏi, các từ loại khác đi theo nó cũng vậy, luôn gợi cáimạnh mẽ, khí phách: - Chém cha cái khó, chém cha cái khó, Khôn khéo mấy ai, xấu xa một nó... (Hàn Nho phong vị phú) - Nợ tang bồng quyết trả cho xong (Chí nam nhi) - Chơi cho phỉ chí tang bồng... Cuộc hành lạc vẫy vùng cho phỉ chí... (Cầm kỳ thi tửu) - Cũng có lúc mây tuôn sóng vỗ, Quyết ra tay buồm lái trận cuồng phong Chí những toan xẻ núi lấp sông Làm nên đấng anh hùng đâu đấy tỏ... Nợ tang bồng trang trắng vỗ tay reo. (Chí khí anh hùng) - Kém gì nam bắc tây đông, Đường thư kiếm vẫy vùng cho hết đất. (Bốn bể là nhà) - Đánh ba chén rượu khoan tay giấc, Ngâm một câu thơ vỗ bụng cười… Giắt lỏng giang sơn vào nửa túi, Rót nghiêng phong nguyệt cạn lưng bầu... (Hành tàng) Ngôn từ hào sảng, mạnh mẽ nhưng không vướng vào sáo ngữ bởi có nội dung biểuđạt tương ứng. Đọc Nguyễn ...