Sự tồn tại tư tưởng chính trị Hàn Phi trong lịch sử các nhà nước phong kiến phương Đông

Xuân Thu - Chiến Quốc là thời kỳ lịch sử có dấu ấn đặc biệt trong nền lịch sử Trung Quốc cổ đại với nhiều biến động to lớn, có ý nghĩa mở đường, đặt nền móng cho sự ra đời và phát triển các học thuyết triết học chính trị phương Đông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự tồn tại tư tưởng chính trị Hàn Phi trong lịch sử các nhà nước phong kiến phương ĐôngTẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 16 - 2020 ISSN 2354-1482 SỰ TỒN TẠI TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ HÀN PHI TRONG LỊCH SỬ CÁC NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN PHƯƠNG ĐÔNG Nguyễn Hùng Vương1 TÓM TẮT Xuân Thu - Chiến Quốc là thời kỳ lịch sử có dấu ấn đặc biệt trong nền lịch sửTrung Quốc cổ đại với nhiều biến động to lớn, có ý nghĩa mở đường, đặt nền móngcho sự ra đời và phát triển các học thuyết triết học chính trị phương Đông. Đanxen trong bức tranh “Bách gia tranh minh”, Pháp gia là một trong những trườngphái lớn nhất, tư tưởng của họ không chỉ có ảnh hưởng lớn đến xã hội đương thờiTrung Quốc mà còn ảnh hưởng lâu dài trong quá trình lập quốc và phát triển ở cácnước phương Đông đồng văn, trong đó có Việt Nam. Học thuyết Pháp trị với đạidiện tiêu biểu nhất là Hàn Phi Tử (280 tr.CN - 233 tr.CN) xuất hiện trên vũ đài lịchsử như là đại biểu đến sau nhưng nhanh chóng được đón nhận, trở thành sự lựachọn của lịch sử. Từ khóa: Học thuyết Pháp trị, Pháp gia, Hàn Phi Tử, học thuyết chính trị 1. Đặt vấn đề hiện với đại diện Hàn Phi Tử đã được Trong bối cảnh xã hội giao thời, lịch sử ghi nhận, giải quyết được bàinhững chuẩn mực đạo đức xã hội bị toán lịch sử đương thời đặt ra và có tầmbăng hoại, cương thường đảo lộn. Các ảnh hưởng lớn trong các nước ở khuhiện tượng xâm hại chức phận, tước vực Đông Á.đoạt chức vị, tôi giết vua, con giết cha, 2. Vài nét về trường phái Phápanh em giết chết lẫn nhau... đã trở thành gia và tư tưởng triết học Hàn Phi Tửphổ biến, tạo ra tình trạng xã hội hỗn 2.1. Lược sử tư tưởng trường pháiloạn chưa từng có. Hiện thực nóng bỏng Pháp giacủa xã hội đương thời đặt ra những yêu Sử dụng luật pháp vào việc cai trịcầu trực tiếp đối với các trường phái tư nước được phổ biến rất sớm trong thờitưởng quan tâm luận giải, đề xuất giải Xuân Thu (khoảng từ năm 722 đếnpháp vãn hội trật tự đó. Bức tranh năm 221 tr.CN). Cột mốc đầu tiên là“Bách gia tranh minh” xuất hiện với vai việc Tử Sản (子產; ? - 522 tr.CN) nướctrò của nhiều học thuyết chính trị: Vô vi Trịnh đã cho đúc Hình thư - là nhữngtrị, Kiêm ái, Đức trị... song sự kiểm đỉnh đồng trên đó khắc hình pháp vàonghiệm của nó đều trở nên bất lực vì năm 536 tr.CN [1, tr. 50]. Ông đượckhông đáp ứng được yêu cầu của thời cho là nhà cải cách chính trị ở nướccuộc. Trong khi đó các cuộc chiến tranh Trịnh, một mặt thực hiện chính sáchcủa các chư hầu vẫn diễn ra triền miên, trọng dụng hiền tài, mặt khác thực thiquy mô và sự tàn khốc không ngừng gia chính sách pháp luật công khai, côngtăng, xã hội rối ren, đời sống nhân dân bằng, không phân biệt thường dân vàcơ cực bần hàn. Thống nhất Trung Hoa, quan lại. Chính sách của ông đã nhanhchấm dứt chiến tranh loạn lạc đã trở chóng thu phục được lòng dân. Sau đóthành yêu cầu bức thiết của lịch sử. Tấn Văn Công ( 晉 文 公 , 697 tr.CN -Trong khoảnh khắc lịch sử tưởng chừng 628 tr.CN) cho khắc hình pháp vào vạcnhư bế tắc, học thuyết Pháp gia xuất đồng. Có thể khẳng định, trong thời kỳ1 Trường Đại học Sư phạm Hoa TrungEmail: philosophy.hv.ud@gmail.com 53TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 16 - 2020 ISSN 2354-1482Xuân Thu, việc dùng luật pháp cai trị dụng triệt để trong cai trị và đạt đượcdân chúng trở nên phổ biến và thịnh thành công lớn. Từ đây, học thuyếtvượng, hầu như đa số các nước chư hầu Pháp gia bắt đầu được khẳng định vàđều áp dụng pháp luật làm phương thức truyền bá khắp nơi, có tầm ảnh hưởngcai trị. Trong thời kỳ này còn xuất hiện lớn trong các chính sách trị nước củabộ luật Hành chính đầu tiên (Pháp kinh) các nhà nước phong kiến Trung Quốcđược cho là của Lý Khôi (李悝, 455 cổ đại và kéo dài đến thời trung và cậntr.CN - 395 tr.CN) - Tường quốc của đại sau này.nước Ngụy ban hành năm 445 tr.CN [1, 2.2. Hàn Phi Tử - tập đại thànhtr. 53]. Từ đây, nền tảng tư tưởng cho phái Pháp giatrường phái Pháp gia đã từng bước định Hàn Phi sinh ra và lớn lên trong thờihình, những cải cách và đổi mới chính kỳ cuối của thời Chiến Quốc, giai đoạntrị tại các nước chu hầu thời Xuân Thu - Tần Thủy Hoàng (秦始皇; 259 tr.CN -Chiến Quốc làm tiền đề thực tiễn từng 210 tr.CN) tiến hành thống nhất Trungbước hình thành những tư tưởng triết Hoa. Hàn Phi được mệnh danh là “tậphọc vững chắc cho trường phái Pháp gia. đại thành” của phái Pháp gia. Ông làĐặc biệt là những cải cách trong những người học rộng, hiểu nhiều, viết s ...