Sự xuất hiện của tam Quốc chí lục dịch và vấn đề dịch giả_2

3. Tiêu chí thứ ba, phải có bằng chứng xác nhận người dịch rõ ràng. Đến lúc này thì trong danh sách năm người, Lương Khắc Ninh bị loại lần thứ hai và người tiếp theo là Trần Phong Sắc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự xuất hiện của "tam Quốc chí lục dịch" và vấn đề dịch giả_2 Sự xuất hiện của Tam quốc chí tục dịch và vấn đề dịch giả 3. Tiêu chí thứ ba, phải có bằng chứng xác nhận người dịch rõ ràng. Đến lúcnày thì trong danh sách năm người, Lương Khắc Ninh bị loại lần thứ hai và người tiếptheo là Trần Phong Sắc. Không có bằng chứng nào chứng tỏ hai người này là dịch giảcủa Tam quốc, dù rằng trong đó Trần Phong Sắc là dịch giả truyện Tàu có số lượng đầusách lớn nhất đương thời, mà sau này cũng có nhiều người khác dịch lại Tam quốc,nhưng trong mục lục trước tác của Trần Phong Sắc, lại không thấy tênTam quốc. Bây giờ chỉ còn lại hai người mà tôi thấy đáp ứng đầy đủ cả ba tiêu chí trên làNguyễn Chánh Sắt và Nguyễn An Khương. Trước tiên nói về Nguyễn Chánh Sắt. Dựa vào những lời “Đáp từ ông NguyễnViên Kiều” của chính Nguyễn Chánh Sắt đăng trên Nông cổ mín đàm, số 169 (8Decembre 1904): “Tôi đây vẫn là người An Giang quán Tân Châu, từ ra tùng sự tân tràođến nay cũng gần đặng mười năm rồi, nay tôi thấy có ông Lương đại nhơn là cựu hộiđồng quản hạt lập nhựt trình Nông Cổnầy ra, trước là khuyến dụ nhơn dân an phận thủthường, sĩ nông công cổ, sau là mở quảng văn thí cuộc cho Lục châu văn hữu thôngđồng với nhau cho vui, kẻo đạo thánh càng ngày càng lu, vả lại tôi có nghe câu: vănnhơn chi thiện tắc tựu nhi hòa chi, hựu tùng nhi hỉ chi, bởi vậy cho nên tôi tuy mắc việcquan mặc dầu, song chẳng nài khó nhọc mà xin vào tùng sự với người, ông lại đam lờigiễu cợt tôi rằng ở trong tay áo ông chủ bút, thử hà ngôn gia???”. Đối chiếu thêm vớitiểu sử của Nguyễn Chánh Sắt, đoạn: “Vào những năm cuối thế kỷ XIX hoặc đầu thế kỷXX, ông giúp việc cho Canavaggio và được giao phó cai quản ruộng muối của ông nàyở Bạc Liêu (không biết vào lúc này, Canavaggio đã sáng lập Nông cổ mín đàm haychưa). Sau bốn năm ở Bạc Liêu, ông về Sài Gòn và bắt đầu dịch truyện Trung Hoa. Dịchphẩm đầu tiên của ông là truyện Tây Hớn do nhà xuất bản J. Viết ấn hành, không biếtvào năm nào. Sách bán rất chạy nên ông tiếp tục dịch truyện Đông Hớn và tự mình xuấtbản” trong Những bước đầu của báo chí, tiểu thuyết và thơ mới(13). Từ đó cho thấyNguyễn Chánh Sắt rất thân cận với Canavaggio, Lương Khắc Ninh và thực sự đã làm trợbút cho tờ Nông cổ mín đàm ngay từ những ngày đầu, nhưng dưới hình thức ẩn danh, cáitên Nguyễn Chánh Sắt chỉ chính thức xuất hiện trên Nông cổ mín đàm từ số 36 (1 Mai1902) dưới bài lục bát trường thiên Thể Nông cổ mín đàm ca. Còn đương nhiên không ai phủ nhận khả năng tiếng Việt cũng như vốn Nho họccủa Nguyễn Chánh Sắt (tiêu chí thứ nhất) và ông lại cùng với Trần Phong Sắc, NguyễnAn Khương, được xem là những dịch giả truyện Tàu trứ danh nhất đương thời (tiêu chíthứ hai). Song điều quan trọng nhất ở đây vẫn là tiêu chí thứ ba: phải có bằng chứng xácnhận tên người dịch rõ ràng. Điều này bản thân Nguyễn Chánh Sắt đương thời khôngnói hoặc viết ra, nhưng may mắn thay, tôi lại tìm thấy bằng chứng chứng minh ông làdịch giả đầu tiên thực sự của Tam quốc ngay trên Nông cổ mín đàm, qua những bài thơkhen tặng: Lá mượn màu sương nhuộm đặng xanh, Rất khen Chánh Sắt gắng công thành. Liêu Trai tầm lý lời nên chắc, Tam quốc diễn nôm nghĩa thiệt rành. Nhuần nhã non văn đường hắc bạch, Rỡ ràng biển học vẻ đơn thanh. Hậu sanh ít kẻ so bì kịp, Đèn sách như người gẫm toại danh. Trên đây là bài Tặng Nguyễn Chánh Sắt của “Thương chánh thơ ký Nguyễn SơKhai” đăng trong mục Thi phổ của tờNông cổ mín đàm số 165 (10 Novembre 1904). Màkhông những chỉ có một bài, một người khen rõ như vậy, mà còn thêm hai bài kháckhẳng định rõ ràng hơn nữa. Đó là bài Tặng ông Nguyễn Chánh Sắt, dịch truyện Tamquốc của Lê Vịnh Thi ở Bến Tre, đăng trên Nông cổ mín đàm số 169 (8 Decembre1904), nằm trong chùm năm bài thơ “Kỉnh tặng chủ bút tịnh chư văn hữu ngũ thủ liênhuờn”: Văn chương Chánh Sắt ít ai tày, Tứ đại kỳ thơ dịch rất hay. Huyền Đức, Khổng Minh đà rõ mắt, Châu Du, Tào Tháo cũng liền tay. Trăm hồi tỏ rõ nào sai chạy, Một mảy phân minh chẳng đổi thay. Quảng kiến đa văn đà phải mặt, Sôi kinh nấu sử đáng công dày. Và thứ ba là bài Tặng Nguyễn Chánh Sắt dịch Tam quốc và Liêu trai của tác giảTrần Quang Văn ở Gò Công, đăng trên Nông cổ mín đàm số 173 (5 Janvier 1905): Tiếng vang Chánh Sắt khắp xa bay, Tam quốc, Liêu Trai, dịch có tài. Tích quỉ kể qua nghe rất lạ, Mưu thần thuật lại nghĩ càng hay. Kẻ quen truyện sách coi mê mặt, Người ít văn chương ngó đẹp mày. Giúp trẻ thơ đồng thông lý sự, Công linh như đấy đố ai tày. Trong khi đó, Canavaggio và Lương Khắc Ninh cũng được nhiều người làm thơđề tặng, nhưng tôi không thấy bài nào nói về việc hai ông này có dịch Tam quốc hay bộtruyện Tàu nào khác (nhất là Canavaggio), đại khái những lời khen ngợi ấy như sau: Ông cây non lịch thiếu gì voi, ...