Sức khỏe và hệ thống y tế ở Đông Nam Á: Đa dạng và dịch chuyển

Đông Nam Á là khu vực vô cùng đa dạng về xã hội, kinh tế và chính trị tại mỗi quốc gia cũng như trên toàn khu vực. Sự đa dạng này được định hình bởi lịch sử, vị trí địa lý và vai trò là đầu mối giao dịch thương mại, trung chuyển hàng hóa và dịch vụ. Những yếu tố này không chỉ góp phần phân hóa tình trạng sức khỏe của những người dân trong khu vực, mà còn tạo nên sự đa dạng cho các hệ thống y tế của các quốc gia trong khu vực. Sự phát triển kinh tế nhanh chóng nhưng không đồng đều, đi kèm với tỷ lệ dịch chuyển dân số và dịch tễ học khác nhau đã làm gia tăng chênh lệch tình trạng sức khỏe và tạo ra những thách thức y tế công cộng to lớn đối với hệ thống y tế của các quốc gia, nhất là đối với việc kiểm soát những bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện và sự gia tăng của các bệnh không truyền nhiễm ở người cao tuổi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sức khỏe và hệ thống y tế ở Đông Nam Á: Đa dạng và dịch chuyển | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Söùc khoûe vaø heä thoáng y teá ôû Ñoâng Nam AÙ SÖÏ ÑA DAÏNG VAØ DÒCH CHUYEÅN Virasakdi Chongsuvivatwong, Kai Hong Phua, Mui Teng Yap, Nicola S Pocock, Jamal H Hashim, Rethy Chhem, Siswanto Agus Wilopo, Alan D Lopez Ngöôøi dòch: Ñoã Mai Hoa vaø Phaïm Thuøy Linh Ñoâng Nam AÙ laø khu vöïc voâ cuøng ña daïng veà xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò taïi moãi quoác gia cuõng nhö treân toaøn khu vöïc. Söï ña daïng naøy ñöôïc ñònh hình bôûi lòch söû, vò trí ñòa lyù vaø vai troø laø ñaàu moái giao dòch thöông maïi, trung chuyeån haøng hoùa vaø dòch vuï. Nhöõng yeáu toá naøy khoâng chæ goùp phaàn phaân hoùa tình traïng söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi daân trong khu vöïc, maø coøn taïo neân söï ña daïng cho caùc heä thoáng y teá cuûa caùc quoác gia trong khu vöïc. Söï phaùt trieån kinh teá nhanh choùng nhöng khoâng ñoàng ñeàu, ñi keøm vôùi tyû leä dòch chuyeån daân soá vaø dòch teã hoïc khaùc nhau ñaõ laøm gia taêng cheânh leäch tình traïng söùc khoûe vaø taïo ra nhöõng thaùch thöùc y teá coâng coäng to lôùn ñoái vôùi heä thoáng y teá cuûa caùc quoác gia, nhaát laø ñoái vôùi vieäc kieåm soaùt nhöõng beänh truyeàn nhieãm môùi xuaát hieän vaø söï gia taêng cuûa caùc beänh khoâng truyeàn nhieãm ôû ngöôøi cao tuoåi. Khi trong khu vöïc nhöõng hình thaùi chaêm soùc y teá môùi ñang ñöôïc hình thaønh nhö töï chuû hoùa heä thoáng y teá coâng (chính phuû sôû höõu nhöng vaän 4 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2011, Soá 18+19 (18+19) haønh theo caùc nguyeân taéc töï chuû vaø coù söï tham gia cuûa lónh vöïc y teá tö nhaân) vaø caùc cô cheá taøi chính nhaèm ñaït ñöôïc ñoä bao phuû toaøn daân, vaãn coù nhöõng baøi hoïc cô baûn veà caûi caùch vaø phaân quyeàn hoùa heä thoáng y teá. Nhöõng thaùch thöùc môùi noåi leân cuøng vôùi söï gia taêng thöông maïi trong caùc dòch vuï y teá, söï di cö cuûa nhaân löïc y teá, vaø y teá du lòch. Naèm giöõa hai neàn kinh teá lôùn môùi troãi daäy laø Trung Quoác vaø AÁn Ñoä, caùc quoác gia trong khu vöïc ñang noã löïc ñeå taïo ra moät baûn saéc chung cho khu vöïc, baát chaáp söï ña daïng cuûa caùc quoác gia, nhaèm tìm ra nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp vaø hieäu quaû cho nhöõng thaùch thöùc y teá trong khu vöïc. Trong soá ñaàu tieân cuûa loaït saùu baøi veà söùc khoûe ôû Ñoâng Nam AÙ, chuùng toâi xin giôùi thieäu ñeán ñoäc giaû moät böùc tranh toång quan veà nhöõng thay ñoåi daân soá vaø dòch teã hoïc chính trong khu vöïc, nhöõng thaùch thöùc maø caùc heä thoáng y teá ñang phaûi ñöông ñaàu, vaø thu huùt moái quan taâm cuûa ñoäc giaû tôùi khaû naêng hôïp taùc khu vöïc trong lónh vöïc y teá. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Giôùi thieäu Ñoâng Nam AÙ bao goàm möôøi quoác gia ñoäc laäp naèm doïc rìa luïc ñòa chaâu AÙ vaø caùc quaàn ñaûo ngoaøi khôi - Brunei, Singapore, Malaysia, Thaùi Lan, Philippines, Indonesia, Vieät Nam, Laøo, Campuchia, vaø Myanmar (Burma) (Hình 1) - ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi chung laø Hieäp hoäi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ (ASEAN). Khu vöïc coù hôn nöûa tyû ngöôøi, phaân boá ôû caùc quoác gia ña daïng, töø nhöõng quoác gia coù neàn kinh teá maïnh nhö Singapore tôùi caùc neàn kinh teá ngheøo hôn nhö Laøo, Campuchia, vaø Myanmar (xem baûng) [1-7]. • • • • • Thoâng ñieäp chính Söï ña daïng ñòa lyù, lòch söû cuõng nhö vaên hoùa, kinh teá, xaõ hoäi ñaõ goùp phaàn taïo neân söï phaân hoùa cao trong tình hình söùc khoûe vaø heä thoáng y teá trong moãi quoác gia cuõng nhö treân toaøn khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Söï chuyeån dòch daân soá ñang dieãn ra vôùi toác ñoä nhanh nhaát so vôùi caùc khu vöïc khaùc treân theá giôùi, döôùi daïng giaûm tyû suaát sinh, giaø hoùa daân soá vaø chuyeån dòch töø noâng thoân leân thaønh thò. Söï chuyeån dòch dòch teã hoïc cuõng ñang dieãn ra, gaùnh naëng beänh taät chuyeån töø caùc beänh truyeàn nhieãm sang caùc beänh maïn tính. Toác ñoä ñoâ thò hoùa nhanh choùng, chuyeån dòch daân soá vaø maät ñoä daân soá cao ñang laøm daáy leân nhöõng quan ngaïi veà nhöõng beänh truyeàn nhieãm môùi xuaát hieän, ñoàng thôøi nhöõng vuï dòch buøng phaùt cuõng thuùc ñaåy hôïp taùc trong khu vöïc ñeå chia seû thoâng tin vaø tieán boä trong heä thoáng giaùm saùt dòch beänh. Ñaëc ñieåm ñòa chaát khaùc thöôøng ñaõ khieán khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh khu vöïc coù nhieàu thieân tai nhaát treân theá giôùi, nhaïy caûm hôn vôùi caùc thaûm hoïa töï nhieân vaø nhaân taïo aûnh höôûng tôùi söùc khoûe nhö ñoäng ñaát, baõo luït vaø oâ nhieãm moâi tröôøng. Bieán ñoåi khí haäu cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá nhanh choùng coù theå taêng toác ñoä laây lan cuûa caùc beänh truyeàn nhieãm môùi xuaát hieän. Caùc heä thoáng y teá trong khu vöïc keát hôïp giöõa coâng vaø tö, veà cô cheá cung caáp vaø taøi chính, vôùi nhöõng hình thaùi toå chöùc môùi nhö beänh vieän coâng töï chuû, vaø caûi tieán cung caáp dòch vuï nhaèm caïnh tranh vôùi thò tröôøng y teá tö nhaân vaø söï phaùt trieån y teá du lòch. • Caùc heä thoáng y teá trong khu vöïc raát ña daïng, töø cô ch ...