Tác động của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với xuất khẩu của ASEAN-6

Bài viết này nghiên cứu tác động của việc tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở nước ngoài đối với xuất khẩu hàng hóa của các quốc gia ASEAN-6 trong giai đoạn 2003-2013 sử dụng mô hình gravity với phương pháp bình phương nhỏ nhất hai giai đoạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác động của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với xuất khẩu của ASEAN-6 Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng TÁC ĐỘNG CỦA BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ ĐỐI VỚI XUẤT KHẨU CỦA ASEAN-6 IMPACTS OF INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS ON ASEAN-6’s EXPORTS Nguyễn Thu Hà GVHD: PGS.TS. Nguyễn Khánh Doanh Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên webmaster@tueba.edu.vn TÓM TẮT Bài viết này nghiên cứu tác động của việc tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở nước ngoài đối với xuất khẩu hàng hóa của các quốc gia ASEAN-6 trong giai đoạn 2003-2013 sử dụng mô hình gravity với phương pháp bình phương nhỏ nhất hai giai đoạn. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở nước ngoài có tác động làm tăng xuất khẩu tất cả các nhóm hàng của các nước ASEAN-6 sang phần còn lại của thế giới, không phân biệt trình độ phát triển kinh tế của quốc gia nhập khẩu. Như vậy, trong trường hợp xuất khẩu của các quốc gia ASEAN-6, hiệu ứng mở rộng thị trường chiếm ưu thế hơn so với hiệu ứng quyền lực thị trường. Từ khóa: Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ; xuất khẩu; mô hình gravity; bình phương nhỏ nhất hai giai đoạn; ASEAN-6. ABSTRACT This paper examines the impact of stronger protection of intellectual property rights in foreign countries on the ASEAN-6’s exports during the period 2003-2013 using a gravity model with two-stage least square. Research findings have shown that the strengthening of intellectual property right protection in foreign countries induces ASEAN-6’s exports of all commodity groups to the rest of the world, regardless of the importing countries’ level of economic development. Therefore, in the case of ASEAN-6’s exports, market expansion effect dominates the market power effects. Keywords: Protection of intellectual property rights; export; gravity model; two-stage least square; ASEAN-6.1. Giới thiệu Trong những năm trở lại đây, tác động của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với xuất khẩu hànghóa đã thu hút được sự chú ý của nhiều học giả trên thế giới. Mặc dù các nhà nghiên cứu đều khẳngmối quan hệ giữa bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và xuất khẩu nhưng chiều hướng tác động bảo hộ quyềnsở hữu trí tuệ đối với xuất khẩu đã và đang là vấn đề còn gây nhiều tranh cãi. Trên phương diện lýthuyết, mức độ và chiều hướng tác động của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với xuất khẩu chưa đượckhẳng định một cách rõ ràng bởi lẽ việc tăng cường bảo hộ quyền bảo hộ sở hữu trí tuệ có thể cùng lúctạo ra hai hiệu ứng trái chiều nhau (Maskus và Penubarti, 1995). Một mặt, việc tăng cường bảo hộ quyền bảo hộ sở hữu trí tuệ ở quốc gia nhập khẩu sẽ làm hạnchế các công ty ở quốc gia này bắt chước công nghệ nước ngoài trong việc sản xuất hàng nhập khẩu.Điều này vô hình dung tạo ra sự độc quyền cho nước xuất khẩu bởi lẽ chỉ có nước xuất khẩu mới cóthể sản xuất được hàng hóa được bảo hộ sở hữu trí tuệ. Trong trường hợp này, quốc gia xuất khẩu chủý giảm xuất khẩu để tăng giá hàng xuất khẩu, tạo ra hiệu ứng quyền lực thị trường (market powereffects). Mặt khác, việc tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở quốc gia nhập khẩu có vai trò ngănchặn các công ty ở quốc gia này bắt chước công nghệ để sản xuất hàng giả. Kết quả là lượng cungtrong nước về hàng nhập khẩu được bảo hộ giảm, dẫn đến tăng nhu cầu của người tiêu dùng về mặthàng này. Sự gia tăng trong nhu cầu của người tiêu dùng ở quốc gia nhập khẩu sẽ kích thích quốc giaxuất khẩu tăng cường xuất khẩu hàng hóa sang quốc gia nhập khẩu, tạo ra hiệu ứng mở rộng thị trường(market expansion effects). 388 Kỷ yếu Hội nghị sinh viên NCKH toàn quốc lần thứ IV các Trường Đại học khối ngành Kinh tế & QTKD Do hai hiệu ứng này có tác động triệt tiêu lẫn nhau nên nếu chỉ đứng trên phương diện lý thuyếtthì rất khó có thể xác định là liệu việc tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có tác động làm tăng haylàm giảm xuất khẩu. Do không rõ ràng về mặt lý thuyết liên quan đến mối quan hệ giữa bảo hộ quyềnsở hữu trí tuệ và xuất khẩu nên đã có nhiều công trình nghiên cứu được thực hiện nhằm cố gắng xácđịnh xem hiệu ứng nào chiếm ưu thế (Yang và Huang, 2009 ; Ivus, 2010; Zekos, 2013). Tuy nhiên, cáckết quả nghiên cứu cũng rất khác nhau (Falvey và các cộng sự, 2009; Delgado và các cộng sự, 2013). Mục tiêu của đề tài là lượng hóa tác động của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở nước ngoài đối vớixuất khẩu hàng hóa của các quốc gia ASEAN-6 sang phần còn lại của thế giới. Đề tài nghiên cứu này có một số khía cạnh đổi mới sau đây. Thứ nhất, các quốc gia nhập khẩuđược chia thành ba nhóm theo trình độ phát triển kinh tế, cho phép đánh giá độ nhạy cảm trong xuấtkhẩu của các quốc gia ASEAN- ...