Tác động của biến đổi khí hậu ở miền núi vùng cao phía Bắc Việt Nam: Thực trạng và giải pháp ứng phó trên cơ sở khai thác tri thức bản địa của các dân tộc thiểu số

Bài viết trình bày tổng quan khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam; tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai đến khu vực miền núi vùng cao; một số khía cạnh của tri thức bản địa đồng bào các dân tộc vùng cao có giá trị trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác động của biến đổi khí hậu ở miền núi vùng cao phía Bắc Việt Nam: Thực trạng và giải pháp ứng phó trên cơ sở khai thác tri thức bản địa của các dân tộc thiểu số T a c dpng cua bien doi l64 Nghiin cihi Ddng Nam A 8/2014 Hd Giang, Cao Bang, Lang Sdn, Lao Cai, Dong Bac ciing la khu vUc co hdn 30 Bic Kan, Quang Ninh, Yen Bai, Tuyen d i n tdc anh em cimg chung sdng vdi sd Quang, Thdi Nguydn, Phd Thg va Bac dan g i n 10 trieu i ^ d i , chiem trdn 40% Giang. Ddy la khu vifc cd nguIn tai nguyen dan so toan qudc. Cu ddn thugc cdc nhdm khoang san gidu nhat ca nUdc, vdi chung ngon ngi? Tay - Thai, Mdng - Dao, Nam A loai phong phu va trfi lUdng ldn nhfl than, - Ka dai, Viet - Mudng,... ti tan, ddng, apatit, thid'c, s i t , . . . Day cung Tieu vung tU nhiin vd kinh ti - xa hpi la khu vifc cd dilu kien phdt trien cdy ndng Tdy Bdc bao gdm cac tinh Lai Chau, Dipn nghigp vd cdng nghigp va chan nudi dai Bidn, Sdn La, Hda Binh. Toan vung cb gia sue. Tilm ndng du Hch ciia vung nay dien tieh tU nhien la 37.335 km^, dia hinh eung khd giau cd va to ldn nhU Ha Long, chia cat hiem trd, da dang vdi cdc thui^ Bac Pd, Tan Trdo, Ba Bl, ... lung, nui cao, cao nguyen... Cdc sdng ldn nhu sdng Da, sdng Ma cd tiem nang thiiy Phan ldn dia hinh d tilu vung Ddng dien khdng nho. Day cung Id khu vifc cb Bic cb dd cao tnmg binh. Dpe theo bign nhieu md kim loai mau quy hiem nhd gidi Viet - Tnmg ciia tieu vung Ddng Bic ddng, thie'c, niken, da quy... Tilu vung ndy cd son nguyen da Ddng Vdn - Lung Cu, cd dudng bign gidi vdi Lao 600 km vd vdi nhilu day nui cao trgn 1500 m nhi^ Tdy Trung Qudc 300 km. Cdn Linh (2419 m), Kieu Lieu Ty (2402 m), Mdu Sdn (1541 m), Nam Chau Lanh Dai bp phan dien tich lanh t h i Tiy B^c (1506 m), Tam Dao (1591 m)...; cac day la dia hinh nui cao vd chia cat sdu. Db Id ndi hinh canh cung: Sdng Gam, Ngan Sdn, cdc cao nguyen Ta Phinh, Sin Chai, Sdn Bic Son, Ddng Trilu. Mdt so canh ddng La, Mde Chau vd la nhfing day niii dpc gida nui cd dien tich rpng, tddng ddi bdng theo bidn gidi Viet - Trung, Viet - Lao vdi phang, dan cd ddng due, ndng nghiep tru dinh eao tii' 1500 m trd Ign: Pu Si Lung phd nhu Mudng Thanh, Tuan Gido (Dien (3076m), Khoan La San (1853m), Pu Sam Sao (1897m), Pu Ludng (1880m), Bien), Binh Ld (Lai Chau), Vdn Chan, Phansipan Id dinh nui cao nhat Vidt Nam Nghia Lb (Yen Bdi), Hod An (Cao Bang), (3143 m). LdU vUc sdng Da chie'm dai b6 Dai Tfl (Thai Nguyen),,,, Ddng Bdc la vung phan Tiy Bdc vdi nhilu thde ghlnh cd Idnh thd gom nfldc eho lifu vUe cdc dbng ngudn thuy ndng ddi ddo. Tay Bdc cung cd sdng Hdng, sbng Thai Binh. Bat nguon tfl nhflng cdnh ddng gifia nui chie'm didn tich day Ngan Sdn, sbng Ky Cung do nfldc ldn nhfl : canh dong Mudng Thanh, Tuan sang luu vUe sbng Bdng Giang Quang Tay, Gido, Binh Lu. Tay Bac khi hdu cd 2 miia Tnmg Qude. rd ret trong ndm, nhiet dd trung binh Nhilu cfla khau qub'c te' quan trgng 20'^C, lugng mfla trong nam 1.000 trong khu vUc ndm d bign gidi Viet - Trung 2.000mm, do am tfl 80 - 85%. Day Id khu vdi chieu ddi 1.145 km. Trong nhijng ndm VLfc CO dieu kien phat t r i l n manh v l lim g i n day, vung da phdt huy lgi the', tao nen nghiep: phat t r i l n trdng rifng, cdc ciy cdng dien mao, sd khdi sdc cho hoat dgng kinh nghiep, cay dn qua, dflgc Hdu va chdn nubi te' va xd hbi trong vung. gia sue. Duong Quynh Phuang - Tdc d^ng cUa bien ddi khi hgu d mien nui vung cao.. 65 Todn vung c6 gan 3 trigu ngUdi thudc eUdng do vd tan sud't xud't hien eac hien hdn 20 d i n tdc thieu sd cung chung sd'ng. tugng thdi tiet cue doan Id khdc nhau. Vi Ding bao thudc cic nhdm ngdn ngfi nhu du, nghign cdu cua cdc nhd khoa hgc ve Mdn - Khd me, Mdng - Dao, Tdy - Thdi, bien doi khi hdu d xa PhUdng Vign huyen Tang - Midn, Vidt - Mfldng, Nam A... Trinh Chg Ddn vd xd Quang Chu, huyen Chg dp p h i t t r i l n cua cac d i n tdc trong vung Mdi tinh B i c Kan eho thd'y, d xd PhflOng cdn nhieu chdnh Igch nhau vd thi'p so vdi Ygn hien tflg ...