Tác động của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới việt nam đã ký kết và tình hình triển khai các cam kết liên quan đến hải quan

Trong những năm qua, kinh tế thế giới và Việt Nam đã và đang phải đối mặt với nhiều biến động chưa từng có từ dịch Covid-19, đứt gãy các chuỗi cung ứng, đến xung đột Nga - Ukraina, khủng hoảng năng lượng hay lạm phát lan rộng khắp toàn cầu,… Trong bối cảnh đó, số liệu thống kê vĩ mô cho thấy, các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới đã góp một phần quan trọng làm giảm nhẹ tác động bất lợi, thúc đẩy hoạt động sản xuất và xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước, đóng góp quan trọng cho bảo đảm tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Cùng tham khảo bài viết "Tác động của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới việt nam đã ký kết và tình hình triển khai các cam kết liên quan đến hải quan" để biết thêm chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác động của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới việt nam đã ký kết và tình hình triển khai các cam kết liên quan đến hải quanKỷ yếu hội thảo Quốc gia “VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP XUẤT NHẬP KHẨU TRONG TÌNH HÌNH MỚI” TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO THẾ HỆ MỚI VIỆT NAM ĐÃ KÝ KẾT VÀ TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI CÁC CAM KẾT LIÊN QUAN ĐẾN HẢI QUAN Nguyễn Thị Minh Trang, Chuyên viên Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan I. Đặt vấn đề Trong những năm qua, kinh tế thế giới và Việt Nam đã và đang phải đối mặt vớinhiều biến động chưa từng có từ dịch Covid-19, đứt gãy các chuỗi cung ứng, đến xung độtNga - Ukraina, khủng hoảng năng lượng hay lạm phát lan rộng khắp toàn cầu,… Trong bốicảnh đó, số liệu thống kê vĩ mô cho thấy, các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất làcác FTA thế hệ mới đã góp một phần quan trọng làm giảm nhẹ tác động bất lợi, thúc đẩyhoạt động sản xuất và xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước, đóng góp quan trọngcho bảo đảm tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Tính tới tháng 08/2023, Việt Nam đã ký kết và thực thi tổng cộng 16 Hiệp địnhthương mại và Hiệp định thương mại tự do (FTA) với 54 đối tác thương mại thuộc4 châu lục. Ngoài ra, Việt Nam đang trong quá trình tham gia đàm phán nâng cấp cácHiệp định ATIGA, ACFTA và AANZFTA; và đang khởi động đàm phán ký kết cácHiệp định Việt Nam - EFTA và Việt Nam - Israel. Tất cả các FTA này, bao gồm cả cácFTA truyền thống và các FTA thế hệ mới, đều có các cam kết về hải quan, tạo thuận lợithương mại (TTLTM) và kiểm tra xuất xứ hàng hóa ở các mức độ và phạm vi cam kếtkhác nhau. Hải quan Việt Nam và các cơ quan quản lý liên quan tới hoạt động xuất nhập nhậpkhẩu, quá cảnh hàng hóa là những cơ quan quản lý nhà nước có nhiệm vụ bảo đảm việctuân thủ đầy đủ và chính xác các cam kết về hải quan, TTLTM, kiểm tra xuất xứ hàng hóavà sở hữu trí tuệ trong các FTA này. Với vai trò là cơ quan gác cửa trong hoạt động ngoại thương quốc gia, cơ quan Hảiquan đã và đang nỗ lực đổi mới, cải cách cả về thể chế, chính sách, cả về tự động hóa, hiệnđại hóa hệ thống để đáp ứng được nhu cầu và thách thức rất lớn đặt ra khi Việt Nam gianhập vào cuộc chơi lớn của thương mại toàn cầu. 57Kỷ yếu hội thảo Quốc gia “VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP XUẤT NHẬP KHẨU TRONG TÌNH HÌNH MỚI” II. Tác động chung và tổng quan các cam kết FTA về hải quan, tạo thuận lợithương mại, kiểm tra xuất xứ 1. Tác động về kinh tế của các FTA Việc ký kết và tham gia các FTA, hay gần đây là những “FTA thế hệ mới” là xu hướngtất yếu trong sự phát triển của sản xuất và trao đổi hàng hóa quốc tế, khi Việt Nam muốntrở thành một mắt xích trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Thuật ngữ “FTA thế hệ mới” đượcsử dụng để chỉ các FTA với những cam kết sâu rộng và toàn diện, bao hàm những cam kếtvề tự do thương mại hàng hóa và dịch vụ như các “FTA truyền thống”; mức độ cam kết sâunhất (cắt giảm thuế gần như về 0%, có thể có lộ trình); có cơ chế thực thi chặt chẽ và hơnthế, nó bao hàm cả những lĩnh vực được coi là “phi truyền thống” như: Lao động, môitrường, doanh nghiệp nhà nước, mua sắm chính phủ, minh bạch hóa, cơ chế giải quyếttranh chấp về đầu tư… Việt Nam hiện nay đã tham gia một số FTA thế hệ mới, trong đó nổi bật là các Hiệpđịnh: CPTPP (2019), EVFTA (2020), UKVFTA (2021) và RCEP (2022). Việc thực thi cácFTA này đã có tác động lớn đến nền kinh tế Việt Nam thông qua việc mở rộng thị trườngxuất nhập khẩu, theo đó, kim ngạch xuất nhập khẩu sang các nước đối tác sẽ tăng, củng cốthị trường truyền thống, khơi thông nhiều thị trường tiềm năng trên cơ sở thúc đẩy quan hệvới các đối tác chiến lược kinh tế quan trọng. Thực tế số liệu thống kê ngoại thương cũngcho thấy, các FTA đã có tác động tích cực đến việc làm gia tăng xuất khẩu các ngành hàngsản xuất mà Việt Nam đang có thế mạnh như: dệt may, giày dép, nông sản, điện thoại vàlinh kiện điện tử… Trong tầm nhìn vĩ mô dài hạn, các FTA sẽ giúp Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu, nângcao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp sản xuất trong nước,tạo động lực và cải thiện chính sách theo hướng minh bạch, thuận lợi và phù hợp với thônglệ quốc tế, mở rộng cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận với thị trường Việt Nam.Tuy nhiên, đây cũng chính là thách thức đặt ra cho nền kinh tế, khi về phía Nhà nước phảităng tốc độ cải thiện thể chế, đồng thời về phía doanh nghiệp xuất khẩu phải đẩy nhanhđược tỉ lệ nội địa hóa sản phẩm và hàm lượng áp dụng công nghệ trong sản phẩm, để đủkhả năng đáp ứng được lộ trình thực hiện các cam kết phi truyền thống và lộ trình cắt giảmthuế nhập khẩu. 2. Tổng quan các cam kết về hải quan, tạo thuận lợi thương mại, kiểm tra xuấtxứ hàng hóa trong các FTA Là chế định gắn liền với mở cửa thương mại hàng hóa, nội dung về hải quan, TTLTMvà kiểm tra xuất xứ là một trong số ít những chủ đề xuyên suốt trong tất cả các 16 FTA màViệt Nam là thành viên, bao gồm cả các FTA truyền thống và FTA thế hệ mới.58Kỷ yếu hội thảo Quốc gia “VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP XUẤT NHẬP KHẨU TRONG TÌNH HÌNH MỚI” Về tổng thể, đối với vấn đề hải quan và TTLTM, đa số các Hiệp định (11/16 FTA)có Chương riêng về các vấn đề này bên cạnh một số quy định có liên quan trực tiếp tới hảiquan rải rác trong một số Chương khác (như Chương về các quy định chung, về thươngmại hàng hóa/mở cửa thị trường hàng hóa, sở hữu trí tuệ…). Cá biệt, ATIGA có 02Chương, một về hải quan và một về TTLTM; EVFTA và UKVFTA có 01 Chương về hảiquan và 01 Nghị định thư về hỗ trợ hành chính trong lĩnh vực hải quan. Các cam kết về hảiquan và TTLTM trong các FTA này, đặc biệt là nhóm các FTA thế hệ mới, có nội dungkhá chi tiết về nhiều khía cạnh, gồm cả ...