Tắc động mạch phổi cấp Bệnh lý nguy hiểm

Tắc động mạch phổi ( TĐMP) hay còn gọi là thuyên tắc mạch phổi, là hiện tượng tắc của động mạch phổi chính hoặc một trong các nhánh của nó. TĐMP cấp là tình trạng cấp cứu đòi hỏi được chẩn đoán và điều trị kịp thời vì bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tắc động mạch phổi cấp Bệnh lý nguy hiểmTắc động mạch phổi.Tắc động mạch phổi cấp -Bệnh lý nguy hiểmTắc động mạch phổi ( TĐMP) hay còn gọi là thuyên tắc mạchphổi, là hiện tượng tắc của động mạch phổi chính hoặc một trongcác nhánh của nó. TĐMP cấp là tình trạng cấp cứu đòi hỏi đượcchẩn đoán và điều trị kịp thời vì bệnh nhân có nguy cơ tử vong caonếu không được điều trị. Chẩn đoán còn gặp nhiều khó khăn docác triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng thường quy không đặchiệu. Viêm tắc tĩnh mạch sâu là nguyên nhân hàng đầu gây bệnhTĐMP là một biến chứng thường gặp của viêm tắc tĩnh mạch sâu(VTTMS), hơn 50% trường hợp TĐMP chụp tĩnh mạch cóVTTMS. Các yếu tố nguy cơ có thể gặp là: bất động kéo dài, hậuphẫu trong vòng 3 tháng, TBMN, liệt nửa người, liệt 2 chân, tiềnsử viêm tắc tĩnh mạch, ung thư, đặt catheter tĩnh mạch trung tâmtrong vòng 3 tháng, bệnh tim mạn tính, phụ nữ béo phì, hút thuốclá nhiều (trên 25 điếu/ngày) và tăng huyết áp.Cần sự nhạy cảm của thầy thuốc khi chẩn đoán bệnhVới TĐMP nếu người thầy thuốc không nghĩ đến thì không thểchẩn đoán được. Đứng trước bệnh nhân cấp cứu có biểu hiện khóthở, đau ngực kiểu màng phổi, ngất, tụt huyết áp mà không rõnguyên nhân. Có thể kèm theo các yếu tố nguy cơ của bệnh lýhuyết khối - tắc mạch, người thầy thuốc cần phải nghĩ đến và thựchiện quy trình chẩn đoán phù hợp tránh bỏ sót TĐMP, một bệnh lýcó thể gây tử vong cho bệnh nhân.Một số biện pháp cần thiết để chẩn đoán bệnhCùng với những biện pháp như điện tâm đồ, Xquang tim phổi thìcác biện pháp sau đây giúp phát hiện bệnh chính xác hơn như:Siêu âm Doppler tĩnh mạch chi dưới: Có thể được dùng để chẩnđoán gián tiếp trong các trường hợp nghi ngờ TĐMP, nếu pháthiện viêm tắc tĩnh mạch sâu thì điều trị như TĐMP cấp. Dươngtính giả của siêu âm Doppler tĩnh mạch chi dưới (3%) có thể dẫnđến điều trị chống đông không cần thiết cho bệnh nhân; 29% bệnhnhân TĐMP có viêm tắc tĩnh mạch sâu trên siêu âm Doppler có éptĩnh mạch.Chụp mạch phổi: Được xem là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoánTĐMP cấp. Chụp mạch phổi âm tính cho phép loại trừ TĐMP,nguy âm tính giả rất thấp. Tỷ lệ tử vong gây do chụp mạch phổi là2%, tỷ lệ biến chứng khoảng 5% thường liên quan đến đặt catheter,thuốc cản quang, rối loạn nhịp tim hoặc suy hô hấp. Kỹ thuật nàyđòi hỏi người làm thành thục; thời gian làm kéo dài; nguy cơ dùngthuốc cản quang, nguy cơ nhiễm tia X cao hơn so với chụp cắt lớpvi tính xoắn ốc.Chụp cắt lớp vi tính xoắn ốc (chụp MsCT) phổi: Độ đặc hiệu cao,an toàn, nhanh chóng, chẩn đoán được các cấp cứu khác của lồngngực; trong khi đó cũng có những nhược điểm nhất định như cầnngười đọc có kinh nghiệm, không di chuyển được, cần dùng thuốccản quang. Kỹ thuật này cho độ nhạy 90% và độ đặc hiệu 95%.Siêu âm tim: Các bất thường trên siêu âm tim có thể gặp như tăngkích thước thất phải, giảm chức năng thất phải, hở van ba lá. Nếucó rối loạn chức năng thất phải và huyết khối buồng thất phải trênsiêu âm tim là yếu tố tiên lượng nặng của TĐMP. Tỷ lệ TĐMP ởbệnh nhân có huyết khối thất phải >35%, ngược lại trong số cácbệnh nhân TĐMP thì 4% có huyết khối thất phải. Siêu âm tim làmột thăm dò nhanh phải làm trước khi dùng thuốc tiêu sợi huyết.Xử trí tắc động mạch phổi cấp như thế nào?Hồi sức: Cần ổn định bệnh nhân, thở oxy nồng độ cao, có thể thởmáy qua nội khí quản (NKQ), truyền dịch. Nếu truyền dịch màkhông giúp cải thiện huyết động thì tiến hành cho thuốc vận mạch.Bất động: Với TĐMP thì bệnh nhân cần bất động tại chỗ 24-48giờ. kết hợp dùng thuốc chống đông, thuốc tiêu sợi huyết và dùngphin lọc tĩnh mạch chủ dưới, lấy bỏ huyết khối (qua catheter hoặcphẫu thuật).Lấy huyết khối được cân nhắc khi TĐMP nặng có chỉđịnh tiêu sợi huyết nhưng thất bại hoặc chống chỉ định.Bệnh cần được cấp cứu và điều trị kịp thờiTĐMP cấp là tình trạng cấp cứu đòi hỏi được chẩn đoán và điều trịkịp thời vì bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao nếu không được điềutrị. Chẩn đoán còn gặp nhiều khó khăn do các triệu chứng lâm sàngvà cận lâm sàng thường quy không đặc hiệu. Cần áp dụng các quytrình chẩn đoán phù hợp với từng cơ sở. Dùng thuốc tiêu sợi huyếtcân nhắc cho từng trường hợp, đặc biệt là nếu TĐMP có tụt huyếtáp và nếu không có chống chỉ định. Tiêu sợi huyết thất bại hoặcchống chỉ định xem xét khả năng lấy bỏ huyết khối.Các dấu hiệu cần phải nghĩ đến tắc động mạch phổi cấpNgười bệnh thường khó thở là dấu hiệu hay gặp nhất, ngay cả khinghỉ ngơi hoặc khi gắng sức, đau ngực kiểu màng phổi, ho, khóthở, đau, sưng bắp chân và đùi… Các dấu hiệu khác: nhịp thởnhanh, nhịp tim nhanh, phổi có ran, rung thanh giảm, tĩnh mạch cổnổi, trụy mạch ít gặp. TÐMP nặng có dấu hiệu suy tim phải cấpnhư tăng áp lực tĩnh mạch cổ... Nhưng nói chung các triệu chứnglâm sàng không đặc hiệu, có thể gặp ở những bệnh nhân cấp cứukhông có TÐMP. Có 2 loại TÐMP là cấp và mạn tính, TÐMP cấptính điển hình thường biểu hiện triệu chứng rầm rộ sau khi cácmạch phổi bị tắc. Ngược lại TÐMP mạn có xu hướng ...