Tác động từ vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với đổi mới công nghệ tại nước tiếp nhận và một số gợi ý cho Việt Nam

Nghiên cứu này khảo cứu công trình trước về tác động của FDI đối với đổi mới công nghệ tại nước tiếp nhận, đánh giá sơ bộ ảnh hưởng của FDI đối với mức độ đổi mới công nghệ tại Việt Nam, từ đó đưa ra một số gợi ý chính sách cho cơ quan quản lý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác động từ vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với đổi mới công nghệ tại nước tiếp nhận và một số gợi ý cho Việt Nam TÁC ĐỘNG TỪ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI ĐỔI MỚI CÔNG NGHỆ TẠI NƯỚC TIẾP NHẬN VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHO VIỆT NAM Trần Huy Tùng1, Phan Hồng Giang2 Tóm tắt: Bên cạnh thương mại và sự dịch chuyển lao động, một trong những nhân tố đóng vai trò quan trọng đối với quá trình toàn cầu hóa chính là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Ngoài những điểm tiêu cực thường được đề cập như chuyển giá, chuyển giao công nghệ lạc hậu và gây ô nhiễm môi trường, không thể phủ nhận rằng FDI đã giúp giải quyết bài toán thiếu vốn và thiếu việc làm tại các nước đang phát triển. Việt Nam cũng được thừa hưởng nhiều lợi ích từ FDI. Tuy nhiên, để tận dụng tốt tác động tích cực của nguồn vốn này đối với tăng trưởng trưởng kinh tế, nghiên cứu kênh tác động từ FDI là rất quan trọng. Nghiên cứu này khảo cứu công trình trước về tác động của FDI đối với đổi mới công nghệ tại nước tiếp nhận, đánh giá sơ bộ ảnh hưởng của FDI đối với mức độ đổi mới công nghệ tại Việt Nam, từ đó đưa ra một số gợi ý chính sách cho cơ quan quản lý. Từ khoá: FDI, đối mới công nghệ, Việt Nam IMPACTS OF FOREIGN DIRECT INVESTMENT ON TECHNOLOGY INNOVATION OF THE HOST COUNTRIES AND SOME RECOMMENDATIONS FOR VIETNAM Abstract: Besides trade and labor mobility, one of the factors that play an important role in the globalization process is foreign direct investment (FDI). In addition to the often-mentioned negative points such as transfer pricing, outdated technology transfer and environmental pollution, it cannot be denied that FDI has helped solve the problem of lack of capital and underemployment in developing countries. Vietnam also enjoys many benefits from FDI. However, in order to make good use of the positive impact of this capital on economic growth, studying the impact channel from FDI is very important. This study examines previous work on the impact of FDI on technological innovation in the host country, assess preliminarily the influence of FDI on the level of technological innovation in Vietnam, thereby giving some policy recommendations to management agencies. Keywords: FDI, technological innovation, Vietnam 1. GIỚI THIỆU FDI từ lâu là chủ đề được quan tâm bởi giới học thuật cũng như cơ quan quản lý. Tốc độ tăng trưởng dòng vốn FDI toàn thế giới đã tăng trưởng bình quân hơn 2,5% hàng năm trong giai đoạn 1990-2019. Năm 2020, ảnh hưởng của dịch bệnh khiến dòng FDI toàn cầu giảm mạnh tới 35%, đưa quy mô xuống còn 999 tỷ USD, thấp hơn cả năm 2009 khi khủng hoảng tài chính toàn cầu xảy ra (UNCTAD, 2021). Mặc dù giảm do dịch bệnh diễn biến phức tạp, dòng FDI vào các nước, khu vực trên thế giới đang có xu hướng chảy vào nhóm nước đang phát triển, chiếm 66% tổng giá trị FDI 1 Học viện Ngân hàng, Email: tungth@hvnh.edu.vn 2 Hội Khoa học kinh tế nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. 95 96 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC TẾ FDI TOÀN CẦU VÀ ỨNG BIẾN CỦA DOANH NGHIỆP FDI TẠI VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH MỚI toàn cầu. Theo UNCTAD (2021), trong khi FDI vào các nước phát triển đạt mức thấp nhất kể từ năm 2014, dòng FDI vào các quốc gia đang phát triển duy trì ở mức ổn định, tăng nhẹ khoảng dưới 2%. Sự thay đổi trong tốc độ tăng trưởng FDI toàn cầu cùng động thái diễn biến FDI năm 2021 dẫn đến sự gia tăng về mặt tỷ trọng vốn FDI vào các quốc gia đang phát triển, chiếm khoảng 71% (UNCTAD, 2021). Hình 1: Xu hướng FDI tại các nhóm quốc gia Nguồn: UNCTAD, 2021 FDI đã được chứng minh là có những tác động tích cực đến nền kinh tế. Bảng 1 thể hiện các vai trò của nguồn vốn này đối với nước tiếp nhận. Bảng 1. Vai trò của FDI đối với nước nhận vốn TT Vai trò Diễn giải 1 Cung cấp vốn Thể hiện thông qua việc mua lại các cổ phiếu nước ngoài, có nghĩa đầu tư trực tiếp nước ngoài ủng hộ việc tăng tiết kiệm trên thế giới. 2 Kích thích tăng trưởng kinh tế Đầu tư nước ngoài có ảnh hưởng trực tiếp đến tăng sản xuất, GDP, nghiên cứu và phát triển, tăng trưởng việc làm, ở cả nước chủ đầu tư và nước sở tại. 3 Cải thiện hiệu quả đầu tư FDI góp phần loại bỏ các công ty quốc tế và công ty trong nước hoạt động kém hiệu quả, từ đó dẫn đến việc tái phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn trong nền kinh tế. 4 Đổi mới Thể hiện ở việc công nghệ mới và nâng cao trình độ quản lý ở cả các công ty đa quốc gia và công ty địa phương, như kết quả của quá trình quan sát, thử nghiệm và trao đổi kinh nghiệm. 5 Xây dựng cấu trúc kinh tế Thay đổi cấu trúc ngành và khu vực do những thay đổi của thị trường đầu tư quốc tế. 6 Chuẩn đối sánh Các dòng đầu tư quốc tế báo hiệu tính hiệu quả của chính sách kinh tế tại một quốc gia. (Benchmarking) 7 Hội nhập Đầu tư quốc tế tạo điều kiện tiên quyết cho việc hợp nhất các hệ thống kinh tế khác nhau. Nguồn: Estrin và Meyer, 2011 Trong nghiên ...