Tác dụng không mong muốn của thuốc điều trị lao: Xử lý và phòng ngừa

. Để xác định thuốc nào là thủ phạm gây ra các tác dụng không mong muốn đó cần phải xét nghiệm: phản ứng mastocyte hoặc phản ứng huyết thanh miễn dịch khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác dụng không mong muốn của thuốc điều trị lao: Xử lý và phòng ngừa Tác dụng không mongmuốn của thuốc điều trịlao: Xử lý và phòng ngừanhau. Để xác định thuốc nào là thủ phạm gây ra các tác dụng không mongmuốn đó cần phải xét nghiệm: phản ứng mastocyte hoặc phản ứng huyếtthanh miễn dịch khác. Nếu không có điều kiện có thể cho uống từng loạithuốc và theo dõi thật sát các dấu hiệu lâm sàng để xác định.Những người mắc bệnh lao thường phải dùng thuốc theo phác đồ gồm nhiềuloại. Thời gian điều trị củng cố kéo dài, điều trị ngoại trú và tự uống thuốc.Có rất nhiều trường hợp bệnh nhân khi dùng thuốc chống lao gặp phải cáctác dụng không mong muốn, nếu không có hiểu biết đầy đủ rất dễ dẫn đếnviệc bỏ thuốc giữa chừng khiến bệnh không khỏi và lây lan trong cộng đồng,gây nên tình trạng vi khuẩn lao kháng thuốc.Thuốc điều trị bệnh lao được chia làm 2 nhóm:- Nhóm thiết yếu (hạng 1) gồm streptomycin, isoniazid, rifampicin,pyrazinamid, ethambutol được chỉ định trước tiên.- Nhóm thứ yếu (hạng 2) gồm kanamycin (amikacin), ofloxacin(levofloxacin), PAS (paraamina salixilic), ethionamid, cycloserin. Nhóm nàychỉ dùng khi vi khuẩn lao kháng lại các thuốc hạng 1.Thuốc điều trị diệt vi khuẩn lao làm cho bệnh nhân khỏi bệnh nhưng cũnggây nhiều độc hại cho cơ thể người bệnh. Tuy không nhiều nhưng chúng tacần nhận biết các biểu hiện và cách xử lý khi gặp phải tác dụng không mongmuốn do thuốc chống lao gây ra.StreptomycinTác dụng phụ nguy hiểm nhất khi dùng streptomycin là sốc phản vệ. Nếu xửtrí không kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Thứ đếnthuốc có thể gây viêm thận, suy thận, viêm gan cấp tính nhưng ít gặp hơn.Ngoài ra, cũng có thể gặp tổn thương tiền đình ở những người dùng thuốcdẫn đến chóng mặt, mất thăng bằng khó hồi phục, nhất là ở người cao tuổi.Những biểu hiện nhẹ hơn như tê môi, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, mẩnngứa… cũng thường gặp khi bệnh nhân sử dụng streptomycin.IsoniazidTác dụng không mong muốn của isoniazid là viêm thần kinh ngoại biên, ởthể nhẹ bệnh nhân sẽ có cảm giác tê buồn trên da, nếu nặng bệnh nhân sẽ bịđau nhức. Tác dụng phụ gây viêm gan của thuốc thường xảy ra sau 4 đến 8tuần điều trị. Nguy cơ bị viêm gan tăng nếu sử dụng thuốc hỗn hợp isoniazidvới rifampicin (rimactazid) do tác dụng cộng hưởng và người có tiền sửviêm gan, người cao tuổi. Ngoài ra isoniazid còn có thể gây rối loạn tâmthần, người bệnh bị lên cơn động kinh. Thuốc cũng có thể gây rối loạn máunhư giảm bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu, giảm hồng cầu, tăng bạch cầu ưa acid.Các phản ứng phụ khi dùng nhóm thuốc isoniazid còn có thể xảy ra là đaukhớp, sốt, phát ban, sẩn ngứa, nhiều mụn trứng cá… Một trường hợp mắc lao kháng thuốc đang được điều trị tại BV.Rifampicin Thuốc có thể gây viêm gan, men gan tăng, tăng bilirubin do phân tử thuốclớn làm tắc các ống mật nhỏ. Trường hợp nặng có thể dẫn đến hôn mê gansau ít ngày điều trị.Ngoài ra, thuốc nhóm rifampicin có thể gây viêm thận như hoại tử ống thậncấp hoặc suy thận cấp. Gây rối loạn hô hấp như khó thở, thở rít, rối loạn tiêuhóa: đau thượng vị, nôn, tiêu chảy… Ảnh hưởng tới hệ thần kinh như đauđầu, mất điều hòa, lẫn lộn, kém tập trung. Rối loạn máu như tan hồng cầugây thiếu máu, giảm tiểu cầu gây xuất huyết.Gây dị ứng: từ nặng là sốc đến nhẹ là mẩn ngứa, phát ban, mày đay.PyrazinamidNhóm thuốc này có thể gây viêm gan, tăng men gan. Tăng acid uric dẫn đếncơn gút cấp, đau khớp. Ngoài ra, thuốc có thể gây ăn kém, buồn nôn, tiểukhó, sạm da…EthambutolPhản ứng không mong muốn hay gặp của thuốc là viêm thần kinh thị giác,giảm thị lực, mù màu đỏ và xanh, nặng có thể gây mù vĩnh viễn. Thuốc cũngcó thể gây viêm thận.Kanamycin (hoặc amikacin)Có các tác dụng không mong muốn như streptomycin vì cùng nhómaminozid. Gây sốc phản vệ, viêm thận, chóng mặt mất thăng bằng…Ofloxacin, levofloxacin và một số quinolon có tác dụng diệt vi khuẩn laokhác:Nhóm thuốc này có thể gây suy gan, suy thận, viêm gân, đứt gân, nôn, tiêuchảy. Ngứa, phát ban, sạm da. Choáng váng, nhức đầu, mất ngủ, độngkinh…PAS gây độc hại cho nhiều cơ quan bộ phận.Cycloserin: tác dụng không mong muốn cần phải đề phòng, nhất là gâytrầm cảm, có ý định tự sát.EthionamidThuốc có thể gây quái thai, gây độc cho gan, chán ăn, buồn nôn, tiêu chảy,đau bụng, cảm thấy vị kim loại. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể cảm thấychóng mặt, nhức đầu, mất ngủ, loạn tâm thần, rụng tóc, hạ huyết áp, hạđường huyết khi sử dụng thuốc. Viêm thần kinh ngoại vi, dị cảm, run… Phátban, sạm da, thiểu năng tuyến giáp, bướu giáp. Giảm tiểu cầu, phát ban, xuấthuyết…Xử lý các tác dụng không mong muốnMột trong những nguyên tắc điều trị để đảm bảo khỏi bệnh lao, không gâykháng thuốc là đủ liều, đều đặn, đủ thời gian. Khi xuất hiện những triệuchứng nhẹ, không được cắt thuốc, dùng những thuốc chữa triệu chứng.Isoniazid gây viêm thần kinh ngoại vi uống vitamin B6. Tăng men gan nhẹdùng các thu ...