Tai biến ở ngay những thuốc thông dụng

Paracetamol (PCM) là loại thuốc giảm đau hạ sốt hay được sử dụng nhất hiện nay. Nó được bán không cần đơn và lại có rất nhiều biệt dược trên thị trường nên trong quá trình sử dụng, đã có khá nhiều tai biến nguy hiểm do dùng thuốc không đúng quy định. Vì có quá nhiều tên biệt dược nên đã có nhiều ca ngộ độc PCM do dùng cùng lúc 2-3 loại thuốc đều có paracetamol trong thành phần gây quá liều. Hơn nữa, một số chế phẩm phối hợp của PCM với các chất khác...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tai biến ở ngay những thuốc thông dụng Tai biến ở ngay những thuốc thông dụng Paracetamol không an toàn như nhiều người nhầm tưởng. ThS. Lê Quốc Thịnh Paracetamol (PCM) là loại thuốc giảm đau hạ sốt hay được sử dụngnhất hiện nay. Nó được bán không cần đơn và lại có rất nhiều biệt dược trênthị trường nên trong quá trình sử dụng, đã có khá nhiều tai biến nguy hiểmdo dùng thuốc không đúng quy định. Vì có quá nhiều tên biệt dược nên đã có nhiều ca ngộ độc PCM do dùngcùng lúc 2-3 loại thuốc đều có paracetamol trong thành phần gây quá liều. Hơnnữa, một số chế phẩm phối hợp của PCM với các chất khác dùng trong cảm sốtkhông an toàn với tất cả mọi người như nhiều người nhầm tưởng. PCM là tên nhãn hiệu quốc tế không độc quyền được ghi trên đa số sảnphẩm trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nó còn có một tên nữa là acetaminophen, vàtrên một số sản phẩm nhập ngoại cũng như trong nước, nhiều hãng sản xuất đã ghibằng tên này khiến cho khá nhiều người tưởng nhầm là 2 loại thuốc khác nhau.PCM không hoặc ít có tác dụng chống viêm. So với các thuốc chống viêm khôngsteroid (NSAIDs), PCM có rất ít tác dụng phụ nên được bán không cần kê đơn ởhầu hết các nước. Tên gọi acetaminophen hay PCM được lấy từ tên hóa học củahợp chất: para-acetylaminophenol. PCM hấp thu nhanh qua ống tiêu hóa, sinh khả dụng là 80-90%, hầu nhưkhông gắn vào protein huyết tương. Chuyển hóa phần lớn ở gan và một phần nhỏở thận, cho các dẫn xuất glucuro và sulfo-hợp, thải trừ qua thận. Cũng như cácNSAIDs khác, PCM có tác dụng hạ sốt và giảm đau, tuy nhiên lại không có tácdụng chống viêm và thải trừ acid uric, không kích ứng tiêu hóa, không ảnh hưởngđến tiểu cầu và đông máu. Cơ chế tác dụng của PCM đang còn được tranh cãi, dothực tế là nó cũng có tác dụng ức chế men cyclooxygenase (COX) làm giảm tổnghợp prostaglandin nhưng lại không có tác dụng chống viêm. Paracetamol không an toàn cho tất cả mọi người Chỉ nên dùng PCM cho phụ nữ có thai khi thật cần thiết. PCM được dùng để chữa các chứng đau nông mức độ nhẹ hoặc vừa do đauđầu, đau khớp, đau cơ và gân, đau do chấn thương, gẫy xương... Tác dụng hạ nhiệtcủa PCM điều trị các chứng sốt do bất cứ nguyên nhân gì, như viêm khớp, nhiễmkhuẩn tai mũi họng, miệng, phế quản - phổi, say nắng, phát ban và truyền nhiễm ởtrẻ em, sốt do tiêm chủng... PCM có rất nhiều tên biệt dược bao gồm các dạng bào chế phong phú từviên nén, viên sủi bọt, viên đặt hậu môn, dung dịch uống, thuốc tiêm... PCM cóthể ở dạng bào chế đơn chất chỉ có PCM hoặc thuốc phối hợp PCM và các hoạtchất khác. Phổ biến nhất là các tên thuốc như panadol, efferalgan, dolodol,panadol, pro-dafalgan... Một số chế phẩm phối hợp PCM và các thuốc khác phổbiến trên thị trường là: pamin viên nén gồm paracetamol 400mg và chlorpheramin2mg. Decolgen, tiffy... dạng viên nén gồm paracetamol 400mg, phenylpropanolamin 5mg, chlorpheramin 2mg có tác dụng hạ sốt, giảm đau, giảm xuấttiết đường hô hấp để chữa cảm cúm. Efferalgan-codein, paracetamol-codein,codoliprane, claradol-codein, algeisedal, dafagan-codein dạng viên sủi gồmparacetamol 400-500mg và codein sulphat 20-30mg có tác dụng giảm đau nhanhvà mạnh, giảm ho. Di-Antalvic dạng viên nang trụ gồm paracetamol 400mg vàdextro-propoxyphen hydrochloride 30mg (thuộc nhóm opiat yếu) có tác dụnggiảm đau mạnh. Khi sử dụng thuốc phối hợp PCM với hoạt chất khác cần chú ý các tácdụng phụ của sản phẩm như kết hợp với chlorpheramin gây buồn ngủ, không dùngcho những người yêu cầu độ tập trung cao trong công việc hoặc sinh hoạt như láixe, vận hành máy móc, làm việc trên độ cao. Các chế phẩm kết hợp PCM vớiphenyl propanolamin, là chất gây co mạch, không dùng cho người bị tăng huyếtáp. Các chế phẩm kết hợp với codein hoặc dextro propoxyphen không dùng chotrẻ em, phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú và người suy hô hấp. Một số chế phẩmkết hợp với sulfit có thể gây phản ứng dị ứng, gồm cả sốc phản vệ và những cơnhen đe dọa tính mạng hoặc ít nghiêm trọng hơn cả là ở một số người quá mẫn.Dùng PCM thận trọng ở người bệnh có thiếu máu từ trước, vì trong trường hợpnày nếu xảy ra tình trạng met-hemoglobin trong máu thì triệu chứng không đượcphát hiện kịp thời do tình trạng xanh tím đã có sẵn do thiếu máu. Uống nhiều rượucó thể gây tăng độc tính với gan của PCM. Chỉ nên dùng PCM cho phụ nữ có thaikhi thật cần thiết. Uống PCM liều cao dài ngày có thể làm tăng nhẹ tác dụng chống đông củacoumarin và dẫn chất indandion. Cần phải chú ý đến khả năng gây hạ sốt nghiêmtrọng ở người bệnh dùng đồng thời phenothiazin và liệu pháp hạ nhiệt. Các thuốcchống giật (như phenytoin, barbiturat, carbamazepin...) gây cảm ứng enzyme ởmicrosom thể gan, có thể làm tăng tính độc hại gan của PCM do tăng chuyển hóathuốc thành những chất độc hại với gan. Ngoài ra, dùng đồng thời isoniazid (mộtthuốc trị ...