Tài cấu trúc quyền lực tư bản

Tham khảo tài liệu tài cấu trúc quyền lực tư bản, kinh tế - quản lý, quản lý nhà nước phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài cấu trúc quyền lực tư bản Kỳ 2: Tái cấu trúc quyền lực tư bản Văn Cường (Báo Đầu Tư Tài Chính) Ở giữa cuộc khủng hoảng hiện nay, giới chuyên môn cho rằngCNTB cần được cải tổ và tái cấu trúc để có thể tiếp tục tồn tại. Bêncạnh đó, cần phải phân chia lại quyền lực tư bản trên qui mô toàn cầuđể khắc phục điểm yếu nhất của CNTB là sự mất cân bằng trongphân phối của cải. CNTB mới? Cách đây một vài tuần, GS Kinh tế học của ĐH Harvard (Hoa Kỳ)Amartya Sen – người đoạt giải Nobel kinh tế năm 1998 - có cho đăng mộtsố bài về những thách thức của CNTB trên tạp chí Financial Times và TheNew York Review of Books. Trong những bài báo đó, GS Sen viết rằngcuộc khủng hoảng hiện tại đang khiến các xã hội tư bản phải đặt vấn đềvề bản chất của TBCN và nhu cầu đổi mới. “Liệu chúng ta có thật sự cần một CNTB mới?”, GS Sen đặt vấnđề. “Điều này không chỉ là vấn đề chúng ta phải đối mặt hôm nay, nhưngcũng là vấn đề mà cha đẻ nền kinh tế hiện đại, Adam Smith, cũng gặp ởthế kỷ 18”. CNTB thuần túy là gì? Theo định nghĩa “tiêu chuẩn”, đó là nềnkinh tế dựa trên động cơ lợi nhuận, trên quyền cá nhân, trên quyền tưhữu. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa trên những tiêu chuẩn trên thì những hệthống kinh tế như châu Âu hay Hoa Kỳ có phải hoàn toàn là CNTB? Tấtcả những nền kinh tế có ảnh hưởng lớn trên thế giới hiện nay như châuÂu, Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Australia... đều cólúc phải phụ thuộc vào những điều ở bên ngoài thị trường, chẳng hạn nhưtrợ cấp thất nghiệp, trợ cấp hưu trí và các loại phúc lợi an sinh khác, cũngnhư sự phòng bị về giáo dục và y tế. Một nền kinh tế bền vững khôngthể chỉ dựa trên động cơ lợi nhuận thuần túy, hay tự do quá mức. Trongcác bài viết của mình, GS Sen nhấn mạnh ngay bản thân Smith cũngkhông nhắm đến một xã hội phát triển theo CNTB thuần túy, tức mọi thứphải tự do và động lực lợi nhuận là trên hết. Chẳng hạn, khi thực hiệngiao dịch, người ta chỉ cần dựa trên động cơ lợi nhuận, không cần nhữngthứ khác. Tuy nhiên, nền kinh tế cần những giá trị khác và những kháiniệm như sự tin tưởng lẫn nhau, niềm tin... để có thể hoạt động hiệuquả. Trong một hệ thống TBCN, sự thiếu tin tưởng sẽ dẫn đến nhữnghậu quả sâu xa và góp phần to lớn trong việc tạo ra khủng hoảng tài chínhcũng như khiến việc hồi phục khó hơn. Ở điểm này, GS Sen có vẻ gầnvới quan điểm của GS Berger về một CNTB cân bằng giữa lợi ích cá nhânvà lợi ích xã hội (xem lại Kỳ 1). Tương tự, tại hội nghị bàn tròn về tái cấu trúc thị trường tư bảndiễn ra tại Milan (Italy) vào tháng 2-2009, các nhà kinh tế cho rằng cầncải tổ CNTB hiện nay từ chỗ “siêu tư bản” (supercapitalism) thành “tưbản có kiểm soát” (regulated capitalism). Hội nghị cho rằng nguyên nhânchính của sự sụp đổ tư bản hiện nay là sự thiếu minh bạch trong lĩnh vựctài chính, đặc biện trong thị trường phái sinh. Trong khi đó, thị trường tàichính toàn cầu hiện không có một khung pháp lý bảo đảm sự minh bạchvà cung cấp thông tin. Vào đầu những năm 1980, hính thái siêu tư bản bắtđầu xuất hiện và dần thống trị thị trường, nơi doanh nghiệp thống trị giớitiêu dùng và kinh tế quan trọng hơn dân chủ, hay đánh dấu việc chuyển từluật chi phối sang kinh tế chi phối. Thực ra, cái gọi là CNTB thuần túykhông thể tồn tại. Ngay tại những nền kinh tế tư bản vững mạnh nhấthiện nay, cũng không có chuyện để thị trường hoàn toàn tự do và tự điềuchỉnh, mà phải có một sự kiểm soát nhất định nào đó từ các nhà chức tráchvà giới có thẩm quyền. Nói cách khác, để tồn tại và vững mạnh hơn, giớichuyên môn cho rằng CNTB cần có một sự dung hòa và thay đổi để thíchứng. Việc này cũng tương tự một số nước XHCN (như Trung Quốc) đã tỏra khá linh hoạt khi phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướngXHCN. Phân chia lại quyền lực tư bản Khi cuộc họp thượng đỉnh G20 bế mạc ở London hồi đầu thángnày, người ta còn phải chờ thêm một thời gian nhất định để biết hiệu quảcủa những kế hoạch thông qua tại đó. Nhưng một điều ai cũng thấy ngaytức khắc là quyền lực thế giới đang được chuyển hóa. Trước tiên, trọngtrách “cứu thế giới” khỏi cuộc khủng hoảng hiện nay không đặt trên vainhóm G7 (6 nước phương tây giàu nhất và Nhật Bản) hay G8 (G7+Nga)mà giao cho G20, tập hợp 20 cường quốc kinh tế đến từ nhiều khu vựckinh tế, địa lý và chính trị khác nhau. Điều này cho thấy sự phân chiaquyền lực trên thế giới đã được đồng đều hơn. Cùng với sự chi phối của đồng USD trên tài sản thế giới, chínhquyền Hoa Kỳ trong nhiều năng qua tận hưởng vai trò một siêu cườngtrong “thế giới đơn cực”, nhưng cùng với cuộc khủng hoảng hiện tại,nhiều nguyên thủ quốc gia lên tiếng kêu gọi dẹp bỏ trật tự đơn cực vàthành lập trật tự thế giới đa cực. Đâu là những ứng viên sáng giá cho các“cực quyền lực” trong trận tự thế giới mới. Theo giới phân tích, có thể kểnhững ứng viên tiềm năng (không tính Hoa Kỳ) như Trung Quốc, Nga, EU,Ấn Độ và Brazil. Trong thực tế, sau cuộc ...