Việc thành lập ngân sách xã nhằm đáp ứng yêu cầu củng cố chính quyền
nhân dân ở cấp cơ sở đồng thời chấn chỉnh công tác tài chính ở xã, tránh
việc huy động tùy tiện và sử dụng lãng phí tài sản của nhân dân.
Việc thi hành các biện pháp nói trên để góp phần tích cực vào việc đảm
bảo nhu cầu ngày càng lớn của kháng chiến, thực hiện khẩu hiệu của
chiến tranh nhân dân là "toàn dân tham gia, toàn dân đóng góp".
Tãm l¹i, việc thi hành chính sách tài chính có nhiều thiếu sót: huy
động còn bình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu Chính sách tài chính
1
chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n
Ph¸p (giai ®o¹n 1945- 1954)
më ®Çu
C¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng, níc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa
thµnh lËp ngµy 2- 9- 1945. Khi ®Êt n íc míi ®îc thµnh lËp, chính quyền
cách mạng non trẻ, trong khi ®ã phải đối mặt với muôn vàn khã kh¨n,
thách thức: Ngân quỹ khánh kiệt, thù trong giặc ngoài. Dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản và Chủ tịch Hồ Chí Minh, hàng loạt biện pháp về tài
chính tiÒn tÖ đã được thực hiện như: Tuần lễ Vàng, Quỹ Độc lập, Phát
hành công trái, trái phiếu... đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhân
dân, góp phần to lớn giúp tài chính Nhà nước có thêm ngu ồn thu, b ảo đ ảm
yêu cầu xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng, đấu tranh v ới s ự
xâm lược của kẻ thù.
I- Chấn chỉnh Ngân sách Nhà nước 1945-1950
1.1 §Êu tranh x©y dùng nÒn tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ®éc lËp
Sau khi nước Việt Nam dân chủ cộng hoà được thành lập, ChÝnh phñ kªu
gäi sù ®ãng gãp tù nguyÖn, ñng hé, gióp ®ì cña nh©n d©n, th«ng qua
phong trµo Qòy ®éc lËp theo s¾c lÖnh cña chÝnh phñ ngµy 4- 9-
1945,tuÇn lÔ vµng ®îc tæ chøc ngµy 19- 9- 1945 nh»m thu gãp sè
vµng trong nh©n d©n vµ nhÊt lµ c¸c nhµ giµu ®Ó dïng vµo viÖc cÇn
gÊp vµ quan träng nhÊt cña chóng ta lóc nµy lµ quèc phßng. KÕt qu¶
nh©n d©n trong níc vµ kiÒu bµo ë níc ngoµi, mét sè kiÒu d©n ë ViÖt
Nam ®· tÝch cùc hëng øng. Qòy ®éc lËp thu ®îc 20 triÖu §«ng d¬ng
vµ tuÇn lÔ vµng thu ®îc 370 kg vµng. (b»ng sè thuÕ th©n vµ thuÕ
®iÒn thu cña c¶ níc trong 1 n¨m díi thêi Ph¸p thuéc).
2
Nh÷ng h×nh thøc tµi chÝnh ®Æc biÖt, dùa vµo lßng d©n yªu n íc cña
nh©n d©n ®· mang l¹i kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng
khã kh¨n vÒ tµi chÝnh trong nh÷ng ngµy ®Çu c¸ch m¹ng, nh ng nã
còng cã nhîc ®iÓm lµ kh«ng thµnh nghÜa vô, kh«ng æn ®Þnh vµ
kh«ng c«ng b»ng trong viÖc ®ãng gãp. Do ®ã, nhµ n íc ®· dÇn dÇn
qui ®Þnh sù ®ãng gãp theo chÕ ®é.
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n an t©m s¶n xuÊt, gi¶m bít s u cao,
thuÕ nÆng, ChÝnh phñ ®· cã biÖn ph¸p kÞp thêi vµ ®óng ®¾n vÒ
chÝnh s¸ch thuÕ, b·I bá thuÕ bÊt c«ng v« lý vµo ngµy 7- 9- 1945 nh
thuÕ th©n, thuÕ rîu, muèi vµ thuÕ thuèc phiÖn. Ngµy 22- 9- 1945,
miÔn gi¶m thuÕ m«n bµi kinh doanh nhá d íi 50 ®ång, thuÕ chî, xe
®ß, xe tay vv… ngµy 26- 10- 1945, ChÝnh phñ qui ®Þnh gi¶m thuÕ
®iÒn thæ 20%, miÔn thuÕ cho c¸c vïng bÞ lôt ë Nam bé vµ Nam trung
bé vv… ®ång thêi ®iÒu chØnh l¹i thuÕ th ¬ng m¹i, c«ng nghÖ, thuÕ
nhËp khÈu… §Ó bï vµo kho¶n thiÕu hôt ng©n s¸ch, ChÝnh phñ ®Æt
ra nguån thu míi: ®¶m phô ®Æc biÖt ®¸nh vµo ngµnh vËn t¶i, b u
®iÖn, ®¶m phô quèc phßng. ChÊn chØnh c¸c nguån thu ®i ®«i víi
viÖc thµnh lËp bé m¸y qu¶n lý thu. Ngµy 10- 9- 1945, Së thuÕ quan
vµ thuÕ thu, Nha thuÕ trùc thu, Nha thuÕ tr íc b¹, c«ng s¶n vµ ®iÒn
thæ vv… ®îc thµnh lËp.
Trong lÜnh vùc chi, ChÝnh phñ thùc hiÖn chi theo nguyªn t¾c tiÕt
kiÖm, tËp chung cho nhiÖm vô tríc m¾t lóc ®ã lµ: diÖt giÆc ®ãi,
giÆc dèt, vµ giÆc ngo¹i x©m, nhng chñ yÕu lµ x©y dùng quÜ quèc
phßng, x©y dùng qu©n ®éi, vµ kh«i phôc kinh tÕ gi¶i quyÕt n¹n ®ãi.
Trong lÜnh vùc tiÒn tÖ: Lóc nµy chóng ta ch a cã ®ång tiÒn riªng, mµ
vÉn ph¶i dïng tiÒn §«ng D¬ng, trong khi ®ã chóng ta l¹i kh«ng chiÕm
®îc ng©n hµng §«ng D¬ng. V× vËy, Ng©n hµng ®«ng d ¬ng ®· g©y
khã kh¨n cho chóng ta. Lóc ®Çu chóng cßn thùc hiÖn theo lÖnh cña
3
nhµ níc cÊp tiÒn cho chÝnh phñ ta, nhng khi thùc d©n Ph¸p quay trë
l¹i, hä ®· tõ chèi. Ngµy 17-11- 1945, Cao ñy Ph¸p lµ §¨c Gi¨ng Li¬ ký
lÖnh hñy bá toµn bé lo¹i giÊy b¹c in tõ sau ngµy 9- 3- 1945, lo¹i giÊy
b¹c in tõ tríc ngµy 9- 3- 1945 gi¶m 30% vµ ph¶i ®æi trong mét tuÇn, tr -
íc t×nh h×nh ®ã ChÝnh phñ ta ph¶i ®Êu tranh ®ßi tiÕp tôc cÊp tiÒn
cho chóng ta vµ kÐo dµi ngµy ®æi tiÒn.
Ngoµi ra, chóng ta cßn ph¶i ®èi phã víi tiÒn tiÒn quan kim vµ quèc
tÖ, lo¹i tiÒn mÊt gi¸ nghiªm träng cña Trung hoa d©n quèc do qu©n
cña Tëng Giíi Th¹ch mang sang. Chóng b¾t chóng ta ph¶i ®æi 3.000
triÖu ®ång quan kim lÊy 4.500 triÖu ®ång §«ng D¬ng ®Ó cho qu©n
Tëng chi dïng, trong khi c¶ thÞ tr êng §«ng D¬ng lóc ®ã chØ cã 2.172
triÖu ®ång. chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ph¶I thùc hiÖn chÝnh s¸ch võa
mÒm dÎo võa c¬ng quyÕt, chèng l¹i ©m mu g©y rèi vÒ tµi chÝnh tiÒn
tÖ vµ b¶o vÖ nÒn ®éc lËp d©n téc.
Cïng víi ®Êu tranh vÒ tiÒn tÖ vµo cuèi th¸ng 10- 1945, chóng ta ®·
bÝ mËt in tiÒn, in c¸c lo¹i tiÒn 5 ®ång, 1 ®ång, 20 ®ång vµ tiÒn xu
hµo lÎ nh 2 hµo, 5 hµo. th¸ng 12- 1945, chóng ta cho l u hµnh tiÒn lÎ 2
hµo vµ 5 hµo, ®Ó gi¶i quyÕt n¹n khan hiÕm tiÒn lÎ vµ cho nh©n d©n
lµm quen víi tiÒn míi cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. sau ®ã chóng ta
tõng bíc ph¸t hµnh tiÒn trong c¶ n íc. §©y lµ mét th¾ng lîi lín trªn lÜnh
vùc tµi chÝnh, tiÒn tÖ cña chóng ta trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh x©y
dùng nÒn t¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ sau khi giµnh ® îc chÝnh quyÒn, gãp
phÇn quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù
chñ.
1.2 Thùc hiÖn nÒn tµi chÝnh- tiÒn tÖ ph©n t¸n
Trong giai ®o¹n 1947- 1950 §¶ng, ChÝnh phñ chñ tr ¬ng thùc hiÖn
chÝnh s¸ch tµi chÝnh ph©n t¸n . mçi ®Þa ph ¬ng ph¶I tù cÊp tù tóc mäi
mÆt, tù lo lÊy c¸c kho¶n chi tiªu b»ng c¸ch dùa vµo nh©n d©n ®Þa ph -
4
¬ng, ®éng viªn nh©n d©n ñng hé kh¸ng chiÕn, ChÝnh phñ chØ trî cÊp
mét phÇn.
chÝnh phñ ®Æt chÕ ®é thuÕ míi phï hîp víi t×nh h×nh kh¸ng chiÕn:
c¸c thø thuÕ thu ë thµnh thÞ: thuÕ l ¬ng bæng, l·i doanh nghiÖp, lîi
tøc, thæ tr¹ch… ®· ®îc b·i bá, cßn l¹i thuÕ ®iÒn thæ, thuÕ m«n bµi,
thuÕ s¸t sinh, thuÕ quan vµ thuÕ tríc b¹ thu b»ng tiÒn.
Năm 1947 do chiến sự lan rộng, không có điều kiện lập ngân sách nên Bộ
Tài chính chỉ lập một quỹ chi tiêu cho cả nước và phân cấp công quỹ cho
mỗi tỉnh để tránh việc địch chia cắt, phong tỏa.
Sau chiến thắng Việt Bắc thu đông 1947, tình hình đã sáng sủa và t ương
đối ổn định hơn, nên cần phải lập ngân sách để Chính ph ủ có ph ương ti ện
quản lý thu chi của Nhà nước, tránh chi tiêu tùy tiện, lãng p ...