Tài liệu giảng dạy về Sở hữu trí tuệ - Bài 1

Mặc dù có rất nhiều các hiệp định và công ước quốc tế về sở hữu trí tuệ nhưng không một văn kiện nào đề cập đến một định nghĩa về cụm từ này, có chăng thì cũng chỉ liệt kê ra các phạm trù của sở hữu trí tuệ một cách khái quát.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu giảng dạy về Sở hữu trí tuệ - Bài 1 CURRICULUM ON INTELLECTUAL PROPERTY Professor Michael Blakeney Queen Mary Intellectual Property Research Institute University of London TÀI LIỆU GIẢNG DẠY VỀ SỞ HỮU TRÍ TUỆ Giáo sư Michael Blakeney Viện nghiên cứu Sở hữu trí tuệ Queen Mary Đại học London Provided and translated by the EC-ASEAN Intellectual Property Rights Co-operation Programme (ECAP II) Tài liệu này do Chương trình hợp tác EC-ASEAN về sở hữu trí tuệ (ECAP II) dịch và cung cấp Bản dịch này do Chương trình hợp tác EC-ASEAN về sở hữu trí tuệ cung cấp Bài 1. Các khái niệm cơ bản về sở hữu trí tuệ 1. Sở hữu trí tuệ là gì? Mặc dù có rất nhiều các hiệp định và công ước quốc tế về sở hữu trí tuệ nhưng không một văn kiện nào đề cập đến một định nghĩa về cụm từ này, có chăng thì cũng chỉ liệt kê ra các phạm trù của sở hữu trí tuệ một cách khái quát. Công ước thành lập Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) được ký tại Stockholm vào ngày 14 tháng 7 năm 1967 Điều 2 (viii) quy định rằng sở hữu trí tuệ bao gồm các quyền đối với : ‘(1) các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học; (2) chương trình biểu diễn của các nghệ sỹ biểu diễn, các bản ghi âm và chương trình phát thanh, truyền hình; (3) sáng chế trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của con người; (4) các phát minh khoa học; (5) kiểu dáng công nghiệp; (6) nhãn hiệu hàng hóa, nhãn hiệu dịch vụ, các chỉ dẫn thương mại và tên thương mại; (7) bảo hộ chống cạnh tranh không lành mạnh.’ Kể từ khi thông qua Công ước này, quyền sở hữu trí tuệ còn được mở rộng thêm, bao gồm quyền đối với giống cây trồng, mạch tích hợp bán dẫn, bí mật thương mại và thông tin bí mật và thể hiện nghệ thuật truyền thống dân gian. Một danh mục đầy đủ hơn về các quyền sở hữu trí tuệ được liệt kê trong Phần II của Hiệp định TRIPS với danh nghĩa là các đối tượng của Hiệp định này, cụ thể là: quyền tác giả và quyền liên quan, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, kiểu dáng công nghiệp, sáng chế, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn và thông tin bí mật. Sở hữu trí tuệ thường được chia làm hai nhánh, cụ thể là: sở hữu công nghiệp và quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả. Trong danh mục các quyền nêu tại Điều 2(viii) của Công ước WIPO nêu trên, quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả thuộc các mục (1) và (2). Các đối tượng còn lại thuộc nhóm quyền sở hữu công nghiệp. 2. Các phạm trù của sở hữu trí tuệ 2.1. Quyền tác giả và quyền liên quan Luật quyền tác giả quy định sự bảo hộ và khai thác hình thức thể hiện các ý tưởng được thể hiện dưới dạng vật chất. Ban đầu, đối tượng của bảo hộ quyền tác giả 2 Bản dịch này do Chương trình hợp tác EC-ASEAN về sở hữu trí tuệ (ECAP II) cung cấp là các ấn phẩm văn học hoặc nghệ thuật. Do sự phát triển của công nghệ sao chụp, sự bảo hộ đã được mở rộng đến các bản vẽ kỹ thuật, bản đồ, tranh và cả các tác phẩm ba chiều như các tác phẩm điêu khắc và kiến trúc, các bức ảnh và các tác phẩm điện ảnh. Gần đây, sự bảo hộ quyền tác giả còn được mở rộng tới chương trình máy tính và sưu tập dữ liệu, những đối tượng được coi như là các tác phẩm văn học hoặc các bộ sưu tập các tác phẩm văn học. Chủ sở hữu quyền tác giả có tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả có quyền ngăn cấm (loại trừ) người khác khai thác tác phẩm nếu không có sự cho phép. Những hành vi đòi hỏi cần có sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả thường là: sao chép hoặc nhân bản tác phẩm; trình diễn tác phẩm nơi công cộng; làm bản ghi âm tác phẩm, dựng thành tác phẩm điện ảnh; phát sóng tác phẩm thông qua sóng điện từ hoặc thông qua mạng lưới cáp; và dịch hoặc phóng tác tác phẩm. Ngoài những quyền nêu trên, Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật còn thừa nhận một số «quyền nhân thân». Những quyền này gồm quyền được đứng tên tác giả của tác phẩm và quyền chống lại mọi sự xuyên tạc, cắt xén hoặc sự thay đổi bất kỳ khác, hoặc những hành động khác gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả. Các quyền nhân thân này thường gắn liền với tác giả, kể cả trong trường hợp một số quyền kinh tế nêu trên đã được chuyển giao. Quyền nhân thân có thể sẽ trở nên phù hợp khi bên nhận nhượng quyền kinh doanh tiến hành sửa đổi tài liệu được bên nhượng quyền kinh doanh cung cấp. Có ba loại quyền liên quan đến quyền tác giả. Đó là, quyền của nghệ sĩ biểu diễn đối với chương trình biểu diễn, quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, và quyền của các tổ chức phát sóng đối với các chương trình phát thanh và truyền hình. Trong trường hợp nhượng quyền kinh doanh, quyền tác giả bảo hộ các tài liệu hướng dẫn hoạt động kinh doanh, tài liệu quảng cáo và một số tài liệu khác được bên nhượng quyền cung cấp. Trong các hoạt động nhượng quyền, các vấn đề về quyền liên quan có thể nảy sinh khi các bản nhạc được sử dụng trong cơ sở kinh doanh nhượng quyền. 2.2. Nhãn hiệu Giống như quyền tác giả, sáng chế và kiểu dáng công nghiệp, hầu hết các nước đều ban hành luật về đăng ký và bảo hộ nhãn hiệu. Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp này với các sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp khác. Ban đầu, nhãn hiệu được bảo hộ đối với việc sử dụng liên quan đến hàng hóa, nhưng trong những năm gần đây thì nhãn hiệu cũng được sử dụng đối với dịch vụ. Một số nước cũng quy định đăng ký nhãn hiệu tập thể và nhãn hiệu chứng nhận. Nhãn hiệu tập thể được sử d ...