Tài liệu: Từ lý thuyết lượng tử đến nghệ thuật hiện đại và hậu hiện đại

Hậu hiện đại (post-modernism), thoát thân từ hiện đại (modernism), là triết lý mang tính chất đa dạng, cái nhìn tương đối trong mọi vấn đề và hiện nay được thể hiện trong nhiều ngành nghệ thuật, văn hóa xã hội từ hội họa, kiến trúc, văn học...ở nhiều nước trên thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu: Từ lý thuyết lượng tử đến nghệ thuật hiện đại và hậu hiện đại Từ lý thuyết lượng tử đến nghệ thuật hiện đại và hậu hiện đại Hậu hiện đại (post-modernism), thoát thân từ hiện đại (modernism), làtriết lý mang tính chất đa dạng, cái nhìn tương đối trong mọi vấn đề và hiệnnay được thể hiện trong nhiều ngành nghệ thuật, văn hóa xã hội từ hội họa,kiến trúc, văn học...ở nhiều nước trên thế giới. Ít người trong chúng ta có thểnghĩ rằng Max Planck và thuyết lượng tử (quantum theory) của ông lại cóliên hệ đến sự phát triển triết lý và văn hóa ở phương Tây trong thế kỷ 20. Trong bối cảnh của thế giới ngày nay, khoa học, nhất là trong lãnh vực vật lý,mà nền tảng là thực nghiệm và khách quan đã có những sự va chạm trong lãnh vựctư tưởng và triết học với nghệ thuật và nhân văn mà cái nhìn tương đối của hậuhiện đại đã chiếm địa vị trọng tâm. Đã có nhiều nhà nghiên cứu cho rằng khoa họcvà nghệ thuật là hai thế giới với tư duy và văn hóa quá khác biệt khó có sự gặpnhau. Nhưng trong lịch sử trước đây từ cuối thế kỷ 19 đến nửa đầu thế kỷ 20, khoahọc và nghệ thuật đã gặp nhau và bổ sung cho nhau trong giai đoạn quan trọngnhất của sự phát triển khoa học bắt đầu từ thời khai sáng ở thế kỷ 17, đặt nền tảngcho khoa học hiện đại ngày nay: vật lý lượng tử và thuyết tương đối. Chính sự phát triển của thuyết lượng tử và sau này thuyết nguyên tử vàtương đối đã là cơ nguồn thúc đẩy phát sinh những tư tưởng, những nhận thứcmới, những đột phá trong lãnh vực triết lý, văn học, nghệ thuật ảnh hưởng đếnnhững trào lưu hiện sinh (existentialism), siêu thực (surrealism), hiện đại(modernism) và từ đó đến hậu hiện đại (post-modernism) ngày nay. Khoa học, nhất là vào đầu thế kỷ 20, đã có ảnh hưởng sâu rộng trong nghệthuật và là khởi nguồn của hứng cảm, suy tư của các triết gia, văn thi sĩ, họa sĩ... Họdùng những thành quả và nh ững kh ám ph á mới trong khoa học vật lý để dũng cảm,tự tin đưa ra những nhận thức hoàn toàn mới đối với vật thể, thế giới chung quanh,thoát khỏi những gò bó mà họ cho là đóng khung, cổ điển và không còn hợp thờivới cách mạng mà thuyết lượng tử đã mang lại. Để có thể hiễu rõ hơn về tiến trình ảnh hưởng của thuyết lượng tử đến vănhóa phương Tây trong thế kỷ 20, ta hãy xem xét tình hình khoa học và tư tưởngtrong giai đoạn cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Vật lý cổ điển qua cơ học của Newton và thuyết sóng điện từ của Maxwellcuối thế kỷ 19 hoàn toàn chiếm lãnh địa vị độc tôn là cơ sở các nhà khoa học dùngđể tìm hiểu, phân tách giải thích sự kiện, quá trình của thiên nhiên. Khi GustavKirchoff, thầy của Max Planck, nghiên cứu về quang phổ phát ra từ vật nóng(blackbody radiation) qua thí nghiệm đã chứng minh là năng lượng từ vật đennóng phụ thuộc vào hai yếu tố, tầng số phát xạ và nhiệt độ. Ở nhiệt độ nhất định,năng lượng phát từ vật đen tăng tỉ lệ với tầng số ở tầng số thấp đến điểm cực tối đasau đó giảm khi tầng số cao hơn. Khi nhiệt độ cao hơn thì đường biểu diễn cũnggiống như vậy nhưng cực điểm của năng lượng phát xảy ra ở tầng số cao hơn sovới nhiệt độ thấp. Kirchoff, năm 1859, sau khi không thể dùng lý thuyết vật lý đểchứng minh giải thích phù hợp với kết quả thí nghiệm, đã kêu gọi thách thức cácnhà vật lý dùng lý thuyết làm sao chứng minh được phương trình giữa năng lượng,tần số và nhiệt độ của năng lượng phát từ vật đen nóng. Trong hơn 40 năm, các nhà vật lý từ Stefan, Boltzman (Định luật Stefan-Boltzman) đến Wien (định luật Wien) đã đưa ra các công thức duy nghiệm cố gắnggiải thích phù hợp với kết quả thực nghiệm. Mùa thu 1900, sau khi nghe tin địnhluật Wien, qua kết quả thí nghiệm mới là không còn đúng ở các tần số thấp hơnnữa, Max Planck, trước đây đã quan tâm đến vấn đề trên và qua nhi ều năm cố gắngkhông thành công dùng lý thuyết nhiệt động lực học mà ông chuyên tâm để tìm ralời giải đưa đến công thức cho hiện tượng phát xạ từ vật đen, đã lập tức trở lại vấnđề bỏ dở trước đây và dùng phương thức giản dị nhất mà sau này Planck cho làmay mắn qua trực giác để đưa ra công thức giải thích được thỏa đáng các dữ kiệnthí nghiệm phát xạ từ vật đen. Nhưng ông không hài lòng là tìm được đúng phươngtrình qua suy đoán và trực giác mà theo ông thì nhất thiết phải dựa vào lý thuyếtnào đó, như nhiệt động lực học với entropy, để giải ra nó thì mới toàn vẹn, có cơ sởvà chính xác. Ông đã dựa vào lý thuyết xác suất của Bolzmann về entropy qua sự chuyểnđộng các “hạt” nguyên tử khí về sự liên hệ của entropy với độ hỗn loạn của các hạttử và để có thể đặt một trị số cho độ hỗn loạn phải tìm cách phân chia năng lượnggiữa các dao động phát sinh các tần số ở vật đen nóng. Chính tại điểm này, Planckđã nghĩ ra ý tưởng về các thành phần năng lượng - các mảnh năng lượng, của cácdao động mà khi hợp lại sẽ bằng tổng năng lượng phát ra từ vật đen. Cuối cùng ôngđã xây dựng và giải ra công thức năng lượng phát ra từ vật đen đặt trên một ýniệm cơ bản hoàn t ...