Tài liệu Văn: Ai đã đặt tên cho dòng sông

Ai đã đặt tên cho dòng sông ? là tác phẩm nằm trong loại hình kí và thuộc thể loại bút kí văn học. Bút kí văn học có dung lượng gần như truyện ngắn, ghi chép về những sự kiện, con người có thực, đồng thời trình bày trực tiếp cảm nhận, suy nghĩ của tác giả về những sự kiện, con người ấy. Đọc một bút kí, cái mà người ta chờ đợi trước hết là tính có vấn đề của nó, gắn liền với việc tác giả thể hiện được những khám phá sâu sắc về...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu Văn: Ai đã đặt tên cho dòng sông Tư liệu tham khảo về tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông I. Về thể loại - loại hình Ai đã đặt tên cho dòng sông ? là tác phẩm nằm trong loại hình kí và thuộc thểloại bút kí văn học. Bút kí văn học có dung lượng gần như truyện ngắn, ghi chép vềnhững sự kiện, con người có thực, đồng thời trình bày trực tiếp cảm nhận, suy nghĩcủa tác giả về những sự kiện, con người ấy. Đọc một bút kí, cái mà người ta chờ đợitrước hết là tính có vấn đề của nó, gắn liền với việc tác giả thể hiện được những khámphá sâu sắc về đối tượng, đề xuất được những tư tưởng, quan niệm có ý nghĩa đối vớiđời sống hiện tại. Ranh giới giữa bút kí văn học và tuỳ bút văn học nhiều khi khá nhập nhằng,đặc biệt trong trường hợp tác giả quan tâm nhiều tới việc biểu lộ cái tôi nghệ sĩ phóngkhoáng, tự do, giàu tiềm lực văn hoá của mình và chọn một hình thức diễn tả códuyên, đầy màu sắc biểu cảm, chứa đựng nhiều liên tưởng, tưởng tượng độc đáo... Docó những đặc điểm vừa nói, Ai đã đặt tên cho dòng sông ? cũng có thể được xem làmột thiên tuỳ bút đặc sắc (xem thêm phần nói về thể tuỳ bút ở bài Người lái đò SôngĐà). II. Tiếp cận văn bản Viết về bất cứ dòng sông nào trên trái đất, người ta cũng cần có, cần thể hiệnđược một tình yêu tha thiết, lắng sâu và một sự am tường không hề sách vở về nhữngvấn đề địa lí, lịch sử và văn hoá gắn liền với chúng. Bởi các dòng sông luôn là cái nôicủa những vùng, những nền văn hoá đa dạng, lắm sắc màu và là đối tượng mà các cưdân sống trong vòng tay của chúng phải vô hạn biết ơn. Viết về con sông Hương cũngcần và lại càng cần như vậy. Đây là một thách thức nhưng là thách thức đã đượcchuyển hoá thành niềm giục giã đầy tự nhiên, đầy xao xuyến trong tâm hồn những aiyêu sông Hương, yêu Huế. May thay, chúng ta đã có được những nhà thơ, nhà văn tàinăng vượt qua được các thách thức nói trên để tặng cho sông Hương những tác phẩmbất hủ[1]. Trong những nhà thơ, nhà văn đó có Hoàng Phủ Ngọc Tường, người đã viếtnên một thiên tuyệt bút có nhan đề là Ai đã đặt tên cho dòng sông ? Vang lên từ nhan đề, trước hết, câu hỏi Ai đã đặt tên cho dòng sông ? có dángdấp của một thoáng ngẩn ngơ rất thi sĩ (và theo chính tác giả cho biết thì đó là câu hỏicủa một thi sĩ đích thực). Từ thoáng ngẩn ngơ này, bao nhiêu ấn tượng về cái đẹp củasông Hương sẽ ùa về trong tâm trí, khơi lên mạch viết dạt dào cảm xúc về nhan sắcthiên phú của dòng nước êm đềm chảy qua Huế cố đô. Vang lên những lần khác trongtác phẩm[2], câu hỏi biến thành một nỗi suy tư thâm trầm, đánh động bao vốn liếngvăn hoá tích tụ trong người viết và cũng đòi nó phải được hiện diện trên trang giấy.Vậy đó, ta đang nói đến những mạch cảm hứng lớn đã dẫn dắt nhà văn Hoàng PhủNgọc Tường đến và đi với sông Hương, để rồi tiếp nữa, làm một cuộc viễn du vàolòng muôn độc giả, đóng vai người truyền cảm hứng cho họ bộc lộ tình yêu xứ sở hếtsức thiết tha của mình. Thông thường, người ta hay sử dụng phép nhân hoá khi miêu tả thiên nhiên. Kểcũng là điều dễ hiểu, bởi trong văn học, các đối tượng không bao giờ xuất hiện nhưnhững khách thể tự nó mà như những vật thể hiện nỗ lực của con người nhằm chủquan hoá toàn bộ thế giới khách quan. Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng đã nhân hoásông Hương. Nhưng nhân hoá ở đây không chỉ là nhân hoá trong từng đoạn miêu tảrời rạc với mục đích làm cho câu văn, hình ảnh trở nên sinh động. Ông đã thực sự xâydựng sông Hương thành một nhân vật, một con người, để được chuyện trò, đối thoạicùng nó. Điều này hoàn toàn hợp lẽ, bởi chẳng phải ta vẫn quen nghĩ rằng các dòngsông vừa là kẻ đồng sáng tạo, vừa là chứng nhân lịch sử, văn hoá của một vùng đấthay sao ? Dưới ngòi bút tài hoa và cái nhìn đầy mê đắm, trân trọng của tác giả, sôngHương cũng có một cuộc đời phong phú trải qua nhiều giai đoạn, khi gian truân, khiêm đềm. Giữa lòng Trường Sơn, nó chính là một cô gái Di-gan phóng khoáng vàman dại, có bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Còn khi đã ra khỏirừng, sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thànhngười mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở. Sông Hương có phần tâm hồn sâuthẳm, có vẻ mặt lúc trầm mặc, lúc vui tươi, có thái độ đầy ân tình với Huế khi dànhcho cố đô điệu slow tình cảm vô cùng giàu ý nghĩa... Tác giả đã thực sự trở thànhmột tri kỉ của sông Hương, hiểu ngọn ngành khí chất của nó, và hơn thế, còn chu đáođề xuất với chúng ta một cách nhìn toàn diện về người bạn của mình : Nếu chỉ mảimê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành của nó, tôi nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu mộtcách đầy đủ bản chất của sông Hương.... Ông dõi theo từng khúc quanh, nét lượn,bước ngoặt rất cụ thể của sông Hương để nói với độc giả về những ý tứ mà sôngHương muốn biểu lộ trước con người và miền đất Châu Hoá xưa : Nhưng ngay từđầu vừa ra khỏi vùng núi, sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòn ...