Tận dụng triết lí giáo dục của John Dewey vào dạy học ngữ văn trong bối cảnh đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông ở Việt Nam hiện nay

Tư tưởng triết học và sự nghiệp giáo dục đồ sộ của John Dewey đã bao trùm đời sống trí thức Mỹ, ảnh hưởng to lớn làm thay đổi nền giáo dục Mỹ suốt thế kỉ XX. Lí thuyết về kinh nghiệm (trong triết lí giáo dục) phải được hiện thực hóa thông qua thực nghiệm và hòa hợp với thực tiễn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tận dụng triết lí giáo dục của John Dewey vào dạy học ngữ văn trong bối cảnh đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông ở Việt Nam hiện nay JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2014, Vol. 59, No. 2, pp. 25-33 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn VẬN DỤNG TRIẾT LÍ GIÁO DỤC CỦA JOHN DEWEY VÀO DẠY HỌC NGỮ VĂN TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI TOÀN DIỆN GIÁO DỤC PHỔ THÔNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Nguyễn Ái Học Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Tư tưởng triết học và sự nghiệp giáo dục đồ sộ của John Dewey đã bao trùm đời sống trí thức Mỹ, ảnh hưởng to lớn làm thay đổi nền giáo dục Mỹ suốt thế kỉ XX. Lí thuyết về kinh nghiệm (trong triết lí giáo dục) phải được hiện thực hóa thông qua thực nghiệm và hòa hợp với thực tiễn. Đó là cốt lỗi của tư tưởng triết học thực dụng của Dewey được ông vận dụng vào lĩnh vực giáo dục. Vận dụng triết học giáo dục của John Dewey vào dạy học và dạy học văn mang lại hiệu quả cao trong nội dung đổi mới dạy học ở Việt Nam hiện nay. Từ khóa: Triết lí giáo dục, John Dewey, dạy học. 1. Mở đầu John Dewey là nhà triết học lớn bậc nhất nước Mỹ nửa đầu thế kỉ XX, ông đồng thời là nhà giáo dục vĩ đại, đóng góp lớn lao vào công cuộc cải cách giáo dục của nhân loại. Tư tưởng triết học và sự nghiệp giáo dục đồ sộ của John Dewey đã bao trùm đời sống trí thức Mỹ, ảnh hưởng to lớn làm thay đổi nền giáo dục Mỹ suốt thế kỉ XX. Tư tưởng của John Dewey cũng ảnh hưởng ra nền giáo dục nhiều nước trên thế giới. Ở châu Á, từ năm 1919, Dewey đã được mời đến thực hiện một loạt bài giảng tại trường Đại học Hoàng gia Tokyo, và ngay sau đó (cũng trong năm 1919) ông được mời đến giảng dạy về triết học và giáo dục tại Bắc Kinh và Nam Kinh (Trung Quốc). Như vậy, cách đây non nửa thế kỉ, triết học giáo dục của John Dewey đã thâm nhập vào Nhật Bản và Trung Quốc. Tại Việt Nam, năm 1940, Vũ Đình Hòe đã giới thiệu John Dewey trên báo Thanh Nghị nhưng sau đó tư tưởng triết học của Dewey gần như đã vắng bóng suốt hai phần ba thế kỉ. Tuy nhiên, trong chương trình giáo dục thực nghiệm của Hồ Ngọc Đại hai thập niên gần đây, có sự âm thầm vận dụng tư tưởng của Dewey. Hiện nay, John Dewey đã được dịch và giới thiệu khá bài bản ở Việt Nam với các công trình của Phạm Anh Tuấn như: Ngày nhận bài: 15/10/2013 Ngày nhận đăng: 19/2/2014 Liên hệ: Nguyễn Ái Học, e-mail: du_tu_ai@yahoo.co.uk 25 Nguyễn Ái Học Dân chủ và giáo dục (NXB Tri thức, 2008), John Dewey về giáo dục (Nxb Trẻ, 2012), Kinh nghiệm và giáo dục (Nxb Trẻ, 2012) cùng với bản dịch Cách ta nghĩ của Vũ Đức Anh (Nxb Tri thức, 2013)... Tuy nhiên, sự vận dụng triết học giáo dục của John Dewey vào giáo dục và dạy học ở Việt Nam chưa được tiến hành bằng những công trình nghiên cứu chuyên sâu, chưa có các nội dụng vận dụng một cách tự giác được hiện thực hóa và trở nên phổ biến. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Triết học và triết lí giáo dục của John Dewey 2.1.1. Triết học và triết học thực dụng của John Dewey Quan niệm tiến bộ của John Dewey được gửi gắm trong toàn bộ trước tác của ông về triết học và giáo dục. Những người nghiên cứu John Dewey đều tìm thấy ý nghĩa thực dụng ngay khi ông nêu những quan điểm của mình. Hơn ở đâu hết, chúng ta có thể lắng nghe những tuyên ngôn trực tiếp của ông. Theo Dewey: “Nhiệm vụ chính của triết học là tìm cách hiểu được nguyên nhân sâu xa của sự rối loạn rất dễ nhận ra trong những thời điểm diễn ra sự biến động nhanh chóng của nền văn minh, hiểu được cái gì nằm ở đằng sau cái đang bộc lộ ra bên ngoai, hiểu được chất đất nào nuôi dưỡng những gốc rễ của một trình độ văn minh cụ thể. Triết học quan tâm tới mối quan hệ giữa con người với thế giới nơi nó đang sống bao lâu, con người và thế giới bị tác động bởi văn hóa, sự tác động này là vô cùng lớn, chứ không phải như ta thường vẫn tưởng” [1;1]. Quan niệm triết học của Dewey gắn với quan điểm thực tiễn khá triệt để, bởi vậy triết học của Dewey thường gắn với cái nhìn của nhà xã hội học. Triết học gắn với nhiệm vụ xã hội, giải quyết các vấn đề thực tại. “Hiểu rõ được tình hình hiện tại đòi hỏi nhiều can đảm. Hiểu được tình hình một cách triệt để đòi hỏi nỗ lực lâu dài. Nhưng triết học đem lại niềm hi vọng mới vì triết học nhất định phải tham gia vào việc khởi xướng những xu hướng vận động để rồi sau đó con người sẽ hoàn tất những xu hướng đó bằng hành động. Bước trước tiên là phải thẳng thắn nhận ra thế giới mà chúng ta đang sống lúc này là gì và nó sẽ đi về đâu. Ngay cả nếu như chúng ta không thể làm được gì bằng sức lực đôi tay và cơ bắp thì chúng ta ít nhất cũng có thể nhìn thẳng vào nó. Nhưng điều không nên làm là thêu dệt những bức màn chắn khiến cho chúng ta không nhận ra tình hình đang diễn ra thực sự” [1 ...