Tang lễ của người M'nông tại huyện Lăk, tỉnh Đăklăk

Trong nhiều nhóm M’nông trên địa bàn tỉnh Đăklăk như M’nông Preh, M’nông Rlâm, M’nông Gar… thì riêng huyện Lăk là nơi cư trú tập trung chủ yếu của nhóm M’nông Gar. Đây là nhóm M’nông tuy cũng sử dụng hệ ngôn ngữ Môn-Khmer nhưng lại có một thổ âm tương đối khác. Tìm hiểu những vấn đề xung quanh tang lễ của người M’nông tại huyện Lăk, chúng ta thấy có nhiều điều khá thú vị. Mời tham khảo bài viết sau đây để tìm hiểu thêm nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tang lễ của người Mnông tại huyện Lăk, tỉnh ĐăklăkNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 1 - 2013 43 TANG LÔ CñA NG¦êI M’N¤NG M N¤NG T¹I HUYÖN L¡K, TØNH §¡KL¡K §oµn TriÖu Long(*) tØnh §¾k L¾k, M’n«ng lµ téc ng−êi hay kh«ng. Th«ng th−êng, vî (hoÆcë thiÓu sè cã d©n sè ®«ng thø hai, víi chång) cña ng−êi chÕt sÏ tr×nh bµy râkho¶ng 38.298 ng−êi. Trong nhiÒu nhãm ngay t¹i cuéc häp cho hai bªn dßng hä cïng biÕt; nÕu kh«ng cã nî nÇn th× th«i,M’n«ng trªn ®Þa bµn tØnh nh− M’n«ng tr−êng hîp cã nî mäi ng−êi cïng tÝnhPreh, M’n«ng Rl©m, M’n«ng Gar… th× viÖc tr¶ nî cho ng−êi chÕt.riªng huyÖn L¨k lµ n¬i c− tró tËp trung Sau khi bµn vÒ nî, hai gia ®×nh sÏ bµnchñ yÕu cña nhãm M’n«ng Gar. §©y lµ ®Õn viÖc “nèi duyªn”. NÕu trong tr−êngnhãm M’n«ng tuy còng sö dông hÖ ng«n hîp ng−êi vî cßn sèng, nhµ chång sÏ xinng÷ M«n-Khmer nh−ng l¹i cã mét thæ nèi duyªn. Hai hä sÏ cö ra hai ng−êi, gäi©m t−¬ng ®èi kh¸c. T×m hiÓu nh÷ng vÊn lµ “Gral” - tøc lµ ng−êi mai mèi. Ng−êi®Ò xung quanh tang lÔ cña ng−êi M’n«ng ®¹i diÖn cho gia ®×nh ng−êi vî ®Æt vÊnt¹i huyÖn L¨k, chóng ta thÊy cã nhiÒu ®Ò liÖu gia ®×nh “bªn kia” cã muèn nèi®iÒu kh¸ thó vÞ. duyªn kh«ng... nÕu bªn gia ®×nh nam Còng t−¬ng tù nh− d©n téc Kinh, khi kh«ng (cã ng−êi) nèi th× th«i. Tr−íc ®©y,cã ng−êi chÕt, gia ®×nh th©n chñ ng−êi viÖc “nèi duyªn” lµ ®iÒu b¾t buéc mµM’n«ng ë L¨k ngay lËp tøc nÊu c¬m, bµy muèn hay kh«ng hai gia ®×nh còng ph¶ibiÖn mét ®Üa c¬m víi trøng gµ luéc ®Æt tiÕn hµnh theo ®óng phong tôc; tuylªn phÝa trªn ®Çu ng−êi chÕt. TiÕp ®ã, hä nhiªn, hiÖn nay tôc “nèi duyªn” cña ®ångb¾t mét con gµ trèng choai - con gµ nµy bµo M’n«ng t¹i L¨k hÇu nh− kh«ng cßn.kh«ng cÇn thiÕt ph¶i lùa chän ®Ñp hay Trong buæi bµn b¹c nµy, vÊn ®Ò “nèixÊu, to hay nhá mét c¸ch cÇu k×, miÔn duyªn” tuy vÉn ®−îc ®Æt ra, nh−ngsao lµ cã gµ trèng. Ng−êi nhµ sÏ buéc th−êng chØ cßn mang tÝnh thñ tôc chocon gµ sèng vµo sµn nhµ phÝa d−íi ch©n ®óng nghi lÔ mµ th«i chø thùc chÊt rÊt Ýtcña ng−êi chÕt. (Khi ®· lµm ®−îc quan cã gia ®×nh cßn thùc hiÖn.tµi vµ kh©m liÖm xong xu«i th× con gµ sÏ Sau thñ tôc trao ®æi vÒ nèi duyªn, hai®−îc buéc vµo ch©n sau cña ¸o quan). Sau hä b−íc sang phÇn viÖc c¾t ®Æt c«ng viÖc®ã, néi bé gia ®×nh néi ngo¹i cña ng−êi cña ngµy mai cho ®¸m ma, nhê mäichÕt cïng ngåi l¹i víi nhau “kiÓm ®iÓm” ng−êi tham gia tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖcl¹i cuéc sèng cña ng−êi ®· khuÊt. Trong liªn quan ®Õn tang lÔ nh− ®µo huyÖt, t×m,cuéc häp nµy, mäi ng−êi cïng t×m hiÓu *. TS., Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh khu vùc III,xem liÖu ng−êi chÕt cã cßn nî nÇn, cña ai §µ N½ng44 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 1 - 2013®Ïo quan tµi, mæ tr©u, lîn... NÐt ®Ñp cña sau, mÆt ai cã nhä than sÏ bÞ mäi ng−êiviÖc thùc hiÖn tang ma cña ng−êi cïng trªu nhau. ChÝnh nhê sù céngM’n«ng ë L¨k thÓ hiÖn ë chç, nh÷ng gia ®ång, céng kÕt nµy mµ c¶ ngµy - ®Æc biÖt®×nh nµo qu¸ khã kh¨n, kh«ng ®ñ ®iÒu buæi tèi ë nhµ cã ng−êi qua ®êi vÉnkiÖn kinh tÕ ®Ó tù trang tr¶i cho c¸c nghi nhén nhÞp chø kh«ng qu¸ c« ®¬n, ®×ulÔ vµ mêi bµ con, bu«n xãm hä hµng néi hiu, qu¹nh quÏ.ngo¹i cña hai bªn vµ c¶ nh÷ng ng−êi Tr−íc ®©y, thi hµi ng−êi chÕt ®Ó t¹itrong bu«n còng cïng ®øng ra san sÎ. nhµ kh¸ l©u - th−êng lµ 4 - 5 ngµy hoÆcSau khi s¾p ®Æt xong c«ng viÖc tang lÔ, c¶ tuÇn. Kho¶ng thêi gian dµi hay ng¾ngia chñ b¾t ®Çu chuÈn bÞ tiÕp hµng xãm h¬n lµ phô thuéc vµo sù kh¸ gi¶ cña®Õn chia buån víi gia ®×nh. Nh÷ng chÐ gia chñ, cã thÓ tæ chøc cho mäi ng−êir−îu cÇn ®−îc ®æ n−íc, c¾m vßi, ®−a ra ®Õn dù ®−îc bao l©u. MÆt kh¸c, ®iÒu nµytr−íc s©n nhµ ®Ó mäi ng−êi trong bu«n còng xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lµ viÖc vµolµng cïng uèng khi ®Õn th¨m hái. rõng chän c©y råi xÎ, lµm cho ®−îc mét Trong nh÷ng ®ªm nhµ cã tang, hä ...