Tế bào học đại cương: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 của giáo trình Tế bào học cung cấp cho người học các kiến thức: Các bào quan khác, nhân tế bào, sự sinh trưởng và sinh sản của tế bào, phân bào nguyên nhiễm, phân bào giảm nhiễm (meiosis). Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tế bào học đại cương: Phần 2 Chương (i C Á C BÀO Q U A N K H Á C6.1. PHỨC HỆ GOLGI (GOLGI COMPLEX) Phức hệ Golgi là bào quan được Canillo Golgi mò ta lần đầut iên vào n ă m J898 trong tẽ bào Purkinje của tiểu nào và (lược tác giảgọi ỉà hệ m ạng lưới nội bào” (apparato reticulare interno). Yo saunày bào quan đó m ang nhiều tên gọi khác n hau thê golgi” hệgolgi, vùng golgi, ’’không bào đictiosome” v.v... N hưng CÌ11 cóth u ậ t ngữ phức hệ golgi do Dalton. Felix (1954) dưa ra là phản ánhđ ú n g quan niệm hiện nay về tổ chức siêu vi của bào quan và đượcd ù n g phó biến nhất.6.1.1. Hì nh th ái v à c ấ u trúc siêu vi c ủ a p h ứ c hệ golgi: 1. H ìn h thái: Cấu trúc của phức hệ golgị rất thay đỏi. Đántiên chúng dược mò tả ỏ dạng mạng lưới phức tạp xếp xung quanhn h ả n tế bào. và người ta cho ràng d ạn g mạng lưới là dạng cấu tạodộc n h ấ t và điển hình nhất. Nhưng về sau nhiều nhà nghiên cửu đãq uan sát th ấy thể golgi có thể có d ạ n g hình cầu, (lạng hình liềm,dạng hình que đứng riêng lẻ (nên có tên là thể golgi hoặc dictiosome). Phức hệ golgi (1 dọng phản tán đôi khi gặp ò tế bào của bọn cóxương sòng, n h ư n g thường gặp là ỏ tê bào bọn không xương sống. Hình dạng phức hệ golgi không nh ữ n g khác nhau ờ các loại têbào khác nhau, mà CÒI1 thay dổi tuý theo hoạt tính chức n ăng cùa tếbào. Phức hệ golgi có cấu trúc rất đa (lạng và có dặc tính đề thay đổihình dạng. D ạng phân tán có th ể p h á t triển th à n h dạng mạng lướivà trái lại dạng m ạng lưới có thể thoái hoá th à n h phản tán.102 :ĩ Cau truc stru ỉ I ỉ Ml lí* hr- r.o lk i lã bno q u a n CO c au tạoman« lipoproei? (lion lunh ỊỊVÌÌ lì.-in các xoang. khe. bẽ chửa thuộc ■ *>đạm- SJU dãy í lì 25) .1 ) lié tỉiỏngcac l)í‘ chữa (Up đượr giời hạn bởi các màng trơn.Cíc bõ clnVa N hững khòng báo lớn củng có màng bao bọc như bể chửa,chúng có kích tỉuíớc kha lờn (0,2 - 0,3 f.an) va thường Iìàni cạnh cảcbó b»> chua hoạc nàm xen kẻ giữa các bể trong bõ, (’ác* cấu thành của phức hệ golgi đểu có liên hệ với nhau và cónguon gò’c liòn quan với nhau. Các không bào bé có thể (lược tạoth à n h do sự tách các đau cuối của bê chửa, cac không bao lởn có thêđược tạo th à n h cio sự phình rộng các bể chứa, và đến lượt chún g khidẹp lại chúng lại biến thanh bể chứa. Mưc (lộ phát, triển các càu thành của phức hệ golgi ở các loại tếbào khác nhau thể hiện khac nhau. Phức hệ golgi ỏ t ế bào dộng vậtkhỏng xirơng sóng củng có diện tổ chức giống với phức hệ golgi củaté bao đong vặt có xương sông, nhưng ờ bọn khỏng xương sóng thicác hè chứa phac triển hơn. sô lượng các không bào bé nhiều hơn. cònloại khóng bào lớn thì kém phát triển. Phức hệ golgi cua tẻ bào tliưc vật được cấu tạo gom một sô ítcác bể chửa dẹp. ngán và một sế ít các klióng bào bó. Trong các tê bào khảc nhau của bọn dộng vật có xương sôngthi mức dó phát triển các cấu thành của phức hệ golgi củng kh ákhát nhau Ví dụ, trong tẻ bào thận, tế bào nơron. tê bào gan, và tê 103bào lutein thì hệ thòng bẻ chứa k h á phát triển, còn hò thốiìR khòngbão thi kém phát triển hơn. Còn trong tinh tư. tinh trùng và noãnbao cua các động vật có vú khác nhau thì hộ thống cac bể chửa p h áttriển rất yêu hoặc thiếu hẳn, mà phức hệ golgi chi gồm có các khòngbào bé và không bào 1Ớ11. Trong các tẻ bào biếu mô ruột, tẻ bào tuyếnsữa. bạch cầu và tương bào. các cấu thành không bào của phức hệgolgi cũng rất phát triển. Những thay đổi nói trên chác chắn là cóliên quan tới vai trò chức nâng của từng cấu thành riẽng biệt củaphức hệ golgi. Thật vậy, trong khi hình thành các chất tiết, các h ạ tnoãn hoàng đểu kéo theo sự tàng cường kích thước và sỏ híỢĩìg cáckhóng bào bé trong phức hệ golgi. Mức độ phát triển các cấu th à n h của phức hệ golgi củng thayđối trong quá trình p h á t triển cá thể. Theo dẫn liệu của một sô tácgiả thì trong tế bào ngoại tiết của tuyến tụy. của phôi chuột cống ỏgiai đoạn 8 - 10 nun chiều dài thân, phức hệ golgi chỉ là hệ thông cácbế chứa còn p h á t triển yếu (có lòng túi rộng 5nm và màng dày (5nm),chua có cảc không bào, và về sau ở các dầu cuối bể chứa mới tùchth ành các không bào bé (có kích thước 20~40nm) và dán dần số lượngchúng càng nhiều thêm, ờ giai đoạn phát triển muộn hơn của phôi,các bẻ chứa phình rộng r a hĩnh th à n h các không bào lớn, và đổngthời các hạt chất tiết cũng bát đ ầu được tạo thành. Nói chung, phứchệ golgi p h á t triển yếu ỏ các tê bào chưa phân hóa, kém hoạt động,củng như ỏ các tế bào phôi và t ế bảo mỏ nuôi cấy. Trong quá tr ìn hhoạt động sinh ly phức hệ goìgi đã chịu sự thay đổi trong cấu thànhcủa minh. Trong tê bào, phức hệ golgi có thể định khu ỏ cạnh nhân, cạnhtru n g thể hoặc ỏ gầ ...