Tên gọi của Kitô giáo - Một vài suy nghĩ dưới cái nhìn tham chiếu Việt-Trung

Tên gọi của các hệ phái thuộc Kitô giáo đôi lúc vẫn còn gây khó khăn và lúng túng cho những người nghiên cứu và những người làm công tác quản lí nhà nước. Trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu đi trước và tư liệu lịch sử hiện có, bài viết này mong muốn làm rõ hơn vấn đề tên gọi của các tôn giáo thuộc Kitô giáo ở Việt Nam, đặc biệt là Công giáo (hay Thiên Chúa giáo), trong đó so sánh với cách gọi tên của người Trung Quốc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tên gọi của Kitô giáo - Một vài suy nghĩ dưới cái nhìn tham chiếu Việt-Trung64 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 1 - 2013T£N GäI CñA KIT¤ GI¸O - MéT VµI SUY NGHÜ D¦íI C¸I NH×N THAM CHIÕU VIÖT-TRUNG NguyÔn ThÕ Nam(*) §Æt vÊn ®Ò nh÷ng nghiªn cøu ®i tr−íc vµ t− liÖu lÞch Kit« gi¸o lµ mét trong nh÷ng t«n gi¸o sö hiÖn cã, bµi viÕt nµy mong muèn lµmlín nhÊt thÕ giíi hiÖn nay. Mét hÖ ph¸i(1) râ h¬n vÊn ®Ò tªn gäi cña c¸c t«n gi¸ocña t«n gi¸o nµy phæ biÕn réng r·i ë thuéc Kit« gi¸o ë ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµPh−¬ng T©y ®−îc gäi lµ C«ng gi¸o, cïng C«ng gi¸o (hay Thiªn Chóa gi¸o), trongvíi hai hÖ ph¸i cßn l¹i lµ ChÝnh Thèng ®ã so s¸nh víi c¸ch gäi tªn cña ng−êigi¸o vµ ®¹o Tin Lµnh táa kh¾p thÕ giíi Trung Quèc.theo nh÷ng khu vùc, thêi ®iÓm truyÒn 1. Vµi nÐt vÒ lÞch lÞch sö ra ®êi, ®Þnh h×nhgi¸o kh¸c nhau, t¹o nªn mét lÞch sö kh¸ tªn gäiphøc t¹p. Sù phøc t¹p nµy mét phÇn ®−îc Ra ®êi ë Jerusalem vµo thÕ kØ I, dÇnthÓ hiÖn ë diÔn tr×nh h×nh thµnh tªn gäi cã chç ®øng trong nÒn chÝnh trÞ khu vùccña c¸c hÖ ph¸i thuéc Kit« gi¸o vµ qu¸ phÝa §«ng §Õ quèc La M·, nh−ng ph¶itr×nh b¶n ®Þa hãa c¸c tªn gäi Êy ë mçi xø ®Õn thÕ kØ IV d−íi thêi cña Hoµng ®ÕtruyÒn gi¸o mµ nã ®Æt ch©n ®Õn. ë ViÖt Constantine (306-337), Kit« gi¸o míiNam, ®· cã nh÷ng nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn ®−îc c«ng nhËn lµ quèc gi¸o cña La M·.vÊn ®Ò nµy, nh− NguyÔn NghÞ víi Tªn §Ó qu¶n lÝ viÖc ®¹o trong toµn quèc, 5gäi ®¹o Thiªn Chóa ë ViÖt Nam, ®¨ng trung t©m Gi¸o héi ®· ®−îc h×nh thµnh,trªn T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè ®ã lµ C«ngxt¨ngtin«pl¬, Antièt,6/2001; TrÇn V¨n Toµn víi §¹o Thiªn Giªrudalem, A l Õc h x¨n g ®r i (2) v µ LaChóa, ®¹o Gia T«, ®¹o C¬ §èc, ®¹o C«nggi¸o? Nªn gäi thÕ nµo cho chÝnh danh? *. NCV., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.®¨ng T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 1. HiÖn C«ng gi¸o, ®¹o Tin Lµnh, ChÝnh Thèng gi¸o tån t¹i nh− nh÷ng t«n gi¸o lín cña thÕ giíi. Chóng4/2003; NguyÔn Xu©n Hïng, VÒ nguån t«i sö dông tõ hÖ ph¸i víi ý nghÜa truy nguyªn tªngèc vµ vÊn ®Ò tªn gäi ®¹o Tin Lµnh t¹i gäi vÒ mét t«n gi¸o chung, t«n gi¸o khëi nguyªn choViÖt Nam, ®¨ng trªn T¹p chÝ Nghiªn cøu ba t«n gi¸o trªn lµ Kit« gi¸o, h¬n n÷a, vµo thêi ®iÓm khi míi ra ®êi, c¸c t«n gi¸o nµy ch−a cã ®−îc vÞ thÕT«n gi¸o, sè 3/2001,... Tªn gäi cña c¸c hÖ t−¬ng ®èi ®éc lËp vµ lín m¹nh nh− ngµy nay. Ng−êiph¸i thuéc Kit« gi¸o ®«i lóc vÉn cßn g©y Trung Quèc gäi c¸c t«n gi¸o nµy lµ nh÷ng ph¸i lín,khã kh¨n vµ lóng tóng cho nh÷ng ng−êi hÖ ph¸i, nh¸nh lín (大派 ) thuéc Kit« gi¸o. 2. C¶ 4 trung t©m nµy ®Òu n»m ë khu vùc phÝa §«ngnghiªn cøu vµ nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c cña §Õ quèc La MM, trong ®ã AlÕchx¨ng®ri ngµyqu¶n lÝ nhµ n−íc. Trªn c¬ së k Õ th õ a nay chÝnh lµ thñ ®« Istanbul cña Thæ NhÜ Kú.NguyÔn ThÕ Nam. Tªn gäi cña Kit« gi¸o… 65M·(3), ®øng ®Çu mçi trung t©m nµy lµ mét ph¸i phÝa T©y ®Ò cao tÝnh phæ qu¸t,Tæng Gi¸m môc. Tæng Gi¸m môc ë h−íng ®Õn tÊt c¶ mäi ng−êi, tù gäi m×nhC«ngxt¨ngtin«pl¬ gi÷ quyÒn l·nh ®¹o 4 lµ C«ng gi¸o. C«ng gi¸o ®· th©m nhËptrung t©m Gi¸o héi phÝa §«ng. vµo c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, lu©n lÝ, ph¸p luËt, häc thuËt, v¨n hãa, gi¸o dôc, §Õn n¨m 395, §Õ quèc La M· ph©n nghÖ thuËt cña x· héi Ph−¬ng T©y, trëliÖt thµnh hai bé phËn §«ng vµ T©y, thµnh mét thÕ lùc cã søc m¹nh c¶ vÒ tinhtrong khi ë phÝa §«ng, chÝnh quyÒn thÇn lÉn quyÒn lùc, víi trung t©m lµvÉn t−¬ng ®èi æn ®Þnh, th× ë phÝa T©y, thµnh phè La M· (Roma).ng−êi GiÐcmanh dÇn th«n tÝnh, thµnhlËp nªn c¸c quèc gia cña ng−êi §Õn thÕ kØ XVI, nh÷ng cuéc c¶i c¸chGiÐcmanh. Vua vµ quý téc c¸c n−íc nµy t«n ...