Thận trọng với chế phẩm hỗ trợ dinh dưỡng

Trong khuynh hướng chung trở về với thiên nhiên của thế giới, ngày càng nhiều người thích dùng thảo dược. Đa số chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” thuộc loại này, thêm nữa việc mua bán rất dễ dàng đã dẫn đến việc tiêu thụ ngày càng tăng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thận trọng với chế phẩm hỗ trợ dinh dưỡng Thận trọng với chế phẩm hỗ trợ dinh dưỡngTrong khuynh hướng chung trở về với thiên nhiên của thế giới, ngày càng nhiềungười thích dùng thảo dược. Đa số chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” thuộc loạinày, thêm nữa việc mua bán rất dễ dàng đã dẫn đến việc tiêu thụ ngày càng tăng.Chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” không phải là thuốc, nhưng không hoàn toàn vô hại.Ảnh: Kevin Lê.Đã bán trong siêu thị thì không thể là thuốcVào một số siêu thị, ta dễ dàng bắt gặp nhiều chế phẩm với bao bì, chai lọ và dạng chếphẩm là viên nén, viên nang trông giống hệt như thuốc. Đó là những chế phẩm “hỗ trợdinh dưỡng” hoặc “bổ sung thực phẩm” (dietary supplement). Những chế phẩm loạinày khá phong phú, gồm chế phẩm bổ sung vitamin và chất khoáng gọi làmultivitamin (ở ta được gọi là thuốc bổ đa sinh tố), đặc biệt là chế phẩm bổ sungvitamin và chất khoáng chống oxy hoá gồm vitamin C, vitamin E, bêta – caroten (tiềnvitamin A) và selenium; chế phẩm có nguồn gốc dược thảo dùng lâu đời trong đông ynhư nhân sâm, lá bạch quả (ginkgo biloba)… hoặc vừa là dược thảo vừa là gia vị nhưtỏi, gừng, nghệ…; chế phẩm có nguồn gốc hormone như melatonin (một hormone dotuyến tùng tiết ra), hormone tăng trưởng (human growth hormone, viết tắt là hGH hayGH) được quảng cáo là “chống lão hoá, cải lão hoàn đồng”. Ngoài ra còn cóCoenzyme Q10, DHEA (dehydroepiandrosteron); các axít béo có lợi cho tim mạchnhư axít omega – 3, acid omega – 6 và biết bao chế phẩm nữa.Xin lưu ý: do tất cả chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” này không được xem là dược phẩmnên chúng không chịu sự quản lý của cơ quan quản lý thuốc của Nhà nước, không cầnphải bán trong nhà thuốc nên bất cứ ai cũng có thể tìm mua trong siêu thị.Không hoàn toàn vô hạiNói chung, thuốc có nguồn gốc thực vật tương đối an toàn hơn thuốc tổng hợp từ hoáchất. Chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” có nguồn gốc dược thảo nên thường có tác dụngtích cực, đem lại hiệu quả bồi bổ sức khoẻ cho người dùng. Tuy nhiên, chúng cũng cóthể gây tác hại nếu người tiêu dùng không có những hiểu biết nhất định.Do không được quản lý như dược phẩm nên thường có hiện tượng lạm dụng (dùngtrong trường hợp không cần thiết hoặc quá liều lượng). Ngoài ra, do không được quảnlý chặt trong khâu sản xuất và phân phối như thuốc nên nguy cơ giả mạo và tình trạngkém phẩm chất trong các chế phẩm này là rất cao. Đặc biệt có trường hợp, người bệnhđang dùng thuốc chữa bệnh lại dùng thêm chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng”, dẫn đếntình trạng tương kỵ thuốc. Ở Mỹ, người ta ghi nhận có đến 70% bệnh nhân dùng chếphẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” nhưng không báo cho bác sĩ điều trị hoặc dược sĩ, chỉ vì họnghĩ rằng các chế phẩm ấy có nguồn gốc từ thiên nhiên, dùng sao cũng được. Đã xảyra trường hợp dùng chế phẩm chứa tỏi làm tăng tác dụng gây xuất huyết của thuốcchống đông hay thuốc chống kết tập tiểu cầu uống đồng thời (như warfarin hayaspirin). Tỏi cũng làm tăng tác dụng của thuốc insulin trị đái tháo đường một cách quáđáng. Chế phẩm chứa nhân sâm thì có thể làm tăng tác dụng hạ đường huyết của cácthuốc trị đái tháo đường loại uống. Phụ nữ dùng chế phẩm chứa phytoestrogen (chấttương tự estrogen có trong thực vật) nếu được điều trị estrogen thay thế sẽ bị triệuchứng thừa estrogen như: buồn nôn, đầy bụng, tăng huyết áp, cương vú, phù. Vì vậy,các bác sĩ và dược sĩ ở Mỹ được khuyên hỏi bệnh nhân có dùng chế phẩm “hỗ trợdinh dưỡng” hay không trước khi chỉ định hay cung cấp thuốc. Theo luật pháp Mỹ,trên nhãn và bao bì chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” không được ghi những thông tinliên quan đến bệnh và chữa bệnh. Thí dụ, chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” không đượcghi: “Trị bệnh cảm cúm” mà chỉ được ghi: “Tăng cường hệ miễn dịch (hay sự đềkháng) của cơ thể”. Do vitamin được xem là chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” nên cácbệnh do thiếu vitamin như scurvy (bệnh do thiếu vitamin C), pellagra (bệnh do thiếuvitamin PP) được ghi nhãn. Hiện nay có một từ ghép khá thông dụng là“nutraceuticals” ghép từ “nutrient” (thực phẩm) và “pharmaceuticals” (thuốc). Nhưngdù nutraceuticals được dịch là “thuốc – thực phẩm” thì vẫn là sản phẩm liên quan đếnchế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” và “thực phẩm chức năng” (functional food) mà thôi.Phải tự mình phân địnhỞ nước ta hiện có nhiều chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng” được nhập vào và lập lờ gáncho cái tên “thuốc – thực phẩm”. Có tình trạng chế phẩm được thông báo là thựcphẩm để không chịu sự kiểm soát của ngành y tế. Nhưng với người sử dụng thì cũngchế phẩm này lại được quảng cáo là thuốc trị đủ mọi thứ bệnh! Cần có sự quan tâmđến loại sản phẩm đặc biệt này, phân định rõ đâu là chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng”. Cóthứ phải xem là thuốc, mặc dù ở nước ngoài họ xem là chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng”(như thuốc bổ sung vitamin và khoáng chất, hoặc thuốc có nguồn gốc hormone). Cònnếu đã phân định là chế phẩm “hỗ trợ dinh dưỡng”, phải quản lý chặt chẽ phạm vi sửdụng, tuyệt đối kh ...