Thầy thuốc và Bệnh nhân

Người thầy thuốc được học để chữa cái đau, cái bệnh cho con người nhưng con người không chỉ đau, chỉ bệnh, con người còn khổ nữa! Nỗi khổ còn nặng nề hơn cả nỗi đau, dày đặc, dài lâu hơn nỗi đau, làm cho con người héo hắt, không sao có thể đạt được cái sức khỏe mà theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thầy thuốc và Bệnh nhân Thầy thuốc và Bệnh nhân BS Đỗ Hồng NgọcNgười thầy thuốc được học để chữa cái đau, cái bệnh cho con người nhưng conngười không chỉ đau, chỉ bệnh, con người còn khổ nữa! Nỗi khổ còn nặng nề hơncả nỗi đau, dày đặc, dài lâu hơn nỗi đau, làm cho con người héo hắt, không sao cóthể đạt được cái sức khỏe mà theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)là: Sự sảng khoái ( bien-être; well being ) về thể chất, tâm thần và xã hội, chứkhông phải chỉ là không có bệnh tật! Chính cái khổ rồi cũng dẫn đến cái đau, cáibệnh, làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe của con người. Ai cũng biết ngườimẹ đang cho con bú mà khổ vì ghen thì sữa có thể bị dứt đột ngột, con phải bị đói.Thuốc gì chấm dứt cơn ghen, tái lập phản xạ tiết sữa? Ai cũng biết người đau baotử, người cao huyết áp không phải chỉ là do bao tử, do huyết áp, mà do sự bực dọc,đè nén, căng thẳng ( stress ) trong các mối quan hệ với gia đình, xã hội và cả vớichính bản thân mình. Người thầy thuốc có thể cho viên thuốc nhức đầu, đau bụng,thuốc ngủ, thuốc giải lo (anxiolityque) nhưng được bao lâu rồi đâu lại vào đó, nặnghơn, trầm trọng hơn vì nỗi khổ vẫn còn kia! Trước một người bệnh bị suy sụp,khủng hoảng tinh thần, một người chìm trong nỗi tuyệt vọng, một người đầy nhữngmặc cảm tự ti, hoặc đầy thù hận... thì người thầy thuốc làm cách nào để giúp họ vớinhững kỹ thuật y khoa và thuốc men dù rất tân kỳ, rất tiến bộ ngày nay ? Tham vấnsức khỏe ( health counselling ), một phương thức “điều trị” mới – kết hợp Y học-Tâm lý- Xã hội học- góp phần giải quyết các vấn đề khó khăn trên của ngành Y.Tham vấn sức khỏe là một tiến trình đối thoại và tương tác giữa tham vấn viên vàthân chủ, giúp xác định một vấn đề, giải quyết một khủng hoảng, quyết định mộtkế hoạch hành động. Tham vấn đòi hỏi thời gian và một số điều kiện để thiết lậpmối tương giao lành mạnh, truyền thông hiệu quả giữa tham vấn viên và thân chủ,nhằm giúp thân chủ tự khám phá, tự hiểu biết, tự quyết định và có hành động tíchcực, làm chủ được cảm xúc, thích nghi với hoàn cảnh mới và nhờ đó cải thiện đựơcnhững vấn đề của chính mình...Tham vấn sức khỏe gồm tham vấn khủng hoảng ( crisis counselling ), tham vấnquyết định ( counselling for decision-making ) và tham vấn hành vi ( behavioralcounselling ). Mỗi kiểu có tiến trình, vị trí của thân chủ, vai trò của tham vấn viênvà phương pháp khác nhau, nhưng cốt lõi vẫn là mối quan hệ giữa một người có kỹnăng là tham vấn viên ( ở đây là thầy thuốc) và một người có nhu cầu là thân chủ (bệnh nhân ). Nếu tương quan này mà trục trặc, gãy đổ, thì tiến trình tham vấn sẽthất bại.Tham vấn “thân chủ trọng tâm” ( client-centered ) do Carl Rogers đề xướng là cốtlõi của cả ba loại tham vấn sức khỏe nêu trên. Thân chủ là trọng tâm của tiến trìnhtham vấn, vì chính thân chủ chứ không phải ai khác biết rõ vấn đề của họ, cảm xúccủa họ và những giải pháp của họ. Tham vấn viên là người giúp đỡ, hướng dẫnnhưng không quyết định thay họ được. Tham vấn viên giúp cho thân chủ tự khámphá, tự hiểu biết, tự quyết định. Có thể ví thân chủ là bà mẹ đau đẻ, còn tham vấnviên là cô mụ đỡ đẻ. Cô mụ giúp bà mẹ đẻ chứ không thể đẻ thay cho bà mẹ được.Mối tương giao lành mạnh giữa thầy thuốc và bệnh nhân là bản chất của quá trìnhgiúp đỡ này. Suy nghĩ và cảm xúc của thân chủ là yếu tố quan trọng chính yếu.Cảm xúc và suy nghĩ của thân chủ là yếu tố quan trọng. Cuộc đối thoại và tươngtác giữa tham vấn viên và thân chủ sẽ tùy thuộc vào bản chất chủ quan của vấn đềdo thân chủ đặt ra. Tham vấn đòi hỏi thời gian, sự bền lòng, những khoảnh khắclặng im, khả năng vượt qua chính mình của tham vấn viên. Giải pháp đã luôn cósẵn. Vấn đề là nhận ra. Cuối cùng chính thân chủ tự giúp họ. Còn vai trò tham vấnviên là hỗ trợ, xúc tác mà thôi. Để có được mối quan hệ tốt đẹp đó, cần có một sốđiều kiện, cũng có thể gọi là phẩm chất, và kỹ năng cần thiết của tham vấn viên.Đức tính quan trọng hàng đầu của tham vấn viên là thấu cảm ( emphathy ), nghĩa làcó khả năng đặt mình vào vị trí, hoàn cảnh của thân chủ để thấu hiểu một cách sâusắc suy nghĩ, cảm xúc của họ. Thân chủ thấy có người hiểu được mình, thông cảmtrọn vẹn với mình thì sự bộc lộ, giải bày càng dễ dàng, thẳng thắn. Đặt mình trongtình huống của thân chủ, xem xét vấn đề theo quan điểm của thân chủ, đánh giátheo cách nhìn của thân chủ, tham vấn viên mới có thể trải qua các kinh nghiệmcủa thân chủ và thực sự cảm thông, từ đó giúp thân chủ tự khám phá, tự thay đổi.Các đức tính khác là chân thành ( genuine ), trung thực ( congruence ) và tôn trọng( respect ) hay chấp nhận (acceptance) là những đức tính đòi hỏi phải có ở mộttham vấn viên để có thể tạo mối tương giao lành mạnh, truyền thông hiệu quả.Điều gì làm cho ta khi vui thì tìm đến người này mà khi buồn khi khổ thì tìm đếnngười kia? Rõ ràng khi khổ khi buồn, ta tìm đến một người biết lắng nghe, biếtchia sẻ. Người đó không ...