Thế giới quan và phương pháp luận triết học của chủ nghĩa Mác - Lênin (Chương I)

I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG:Vấn đề cơ bản của triết học và sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vậtvới chủ nghĩa duy tâm trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triếthọc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thế giới quan và phương pháp luận triết học của chủ nghĩa Mác - Lênin (Chương I) Phần thứ nhất THẾ GIỚI QUAN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN TRIẾT HỌC CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG 1. Vấn đề cơ bản của triết học và sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật với chủ nghĩa duy tâm trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học1.1 Vấn đề cơ bản của triết học• Ăngghen: Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là triết học hiện đại, là mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại, giữa ý thức và vật chất• Vấn đề cơ bản của triết học đựoc phân tích trên hai mặt• Việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học là xuất phát điểm của các trường phái triết học1.2 Sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm2) Các hình thức phát triển của chủ nghĩa duy vật trong lịch sử a) Chủ nghĩa duy vật chất phác: mang tính trực quan, chất phác, ngây thơ b) Chủ nghĩa duy vật siêu hình: Chịu sự tác động của phương pháp tư duy siêu hình, máy móc c) Chủ nghĩa duy vật biện chứng: Do Mác, Ăngghen xây dựng, sau được Lênin kế tục và phát triển II. Quan điểm duy vật biện chứng về vật chất, ý thức và mối quan hệ giữa vật chất và ý thức 1. Vật chất a) Phạm trù vật chất • Quan điểm về vật chất trong lịch sử TH duy vật trước C.Mác: – Thời cổ đại – Thời kỳ cận đại TK XVII- XVIII • Định nghĩa vật chất của V.I.Lênin – Hoàn cảnh ra đời định nghĩa – Định nghĩa vật chất:• Nội dung:+) Cần phân biệt vật chất với tư cách là một phạm trù triết học+) Mang thuộc tính khách quan+) Có thể gây nên cảm giác ở con người khi bằng cách nào đó tác động đến giác quan con người• Ý nghĩa+) Khắc phục hạn chế của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật cũ trong quan niệm về vật chất+) Giải quyết vấn đề cơ bản của triết học trên lập trường duy vật biện chứng b) Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất*) Vận động là phương thức tồn tại của vật chất• Vận động là gì?• Các hình thức vận động cơ bản của vật chất: - Vận động cơ học – Vận động vật lý – Vận động hoá học – Vận động sinh học – Vận động xã hội  (Quan hệ giữa các hình thức vận động)• Vận động và đứng imVận động là tuyệt đối, đứng im là tương đối tạm thời*) Không gian, thời gian là hình thức tồn tại của vật chất*) Tính thống nhất vật chất của thế giới- Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất là thế giới vật chất- Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn vô hạn và vô tận- Mọi bộ phận của thế giới vật chất đều có mối liên hệ t nhÊtvới hèngnhau2. Ý thứca) Nguồn gốc của ý thức*) Nguồn gốc tự nhiên - YT là kết quả của quá trình tiến hoá của thuộc tính phản ánh có ở mọi dạng vật chất - Phản ánh là sự tái tạo những đặc điểm của một hệ thống vật chất này ở hệ thống vật chất khác trong quá trình tác động qua lại giữa chúng. - Sự phát triển của thuộc tính phản ánh (các hình thức phản ánh):• Phản ánh lý hóa• Phản ánh sinh học• Phản ánh ý thức Phản ánh lý hóa• Là hình thức phản ánh đơn giản nhất, đặc trưng cho giới tự nhiên vô sinh. Hình thức phản ánh này có tính chất thụ động, chưa có định hướng sự lựa chọn. Phản ánh sinh họcĐặc trưng cho giới tự nhiên sống. Nhữnghình thức phản ánh này đã có sự địnhhướng, sự lựa chọn, nhờ đó các sinh vậtthích nghi với môi trường để duy trì sự tồntại của mình.Phản ánh sinh học có nhiều cấp độCác cấp độ của phản ánh sinh học• Tính kích thích• Tính cảm ứng• Phản ánh tâm lý Tính kích thíchThể hiện ở thực vậtvà động vật bậc thấp.Là phản ứng trả lờitác động của môitrường ở bên ngoài cóảnh hưởng trực tiếpđến quá trình trao đổichất của chúng.Tính cảm ứng Phản ánh tâm lýLà hình thức phảnánh ở các động vậtbậc cao khi có hệthần kinh trung ươngxuất hiện.Phản ánh tâm lý Phản ánh tâm lýTâm lý động vật là sự phản ánh có tínhchất bản năng do nhu cầu trực tiếp củasinh lý cơ thể và do quy luật sinh học chiphối. Phản ánh ý thức:• Là hình thức cao nhất của sự phản ánh thế giới hiện thực. ý thức là hình thức phản ánh chỉ có ở con người.• Như vậy: ý thức là đặc tính riêng của một dạng vật chất có tổ chức cao là bộ óc con người. Bộ não người và ý thức:Hoạt động ý thức chỉdiễn ra trong bộ nãongười, trên cơ sở cácquá trình sinh lý- thầnkinh của bộ não. ãc con êi Bé cña ngN guån gècù ª t nhin cña t ýhøc ThÕ í ch giikh¸ quan•Như vậy, bộ óc người cùng ...