Thiết kế các chủ đề giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu trong trường tiểu học ở Việt Nam

Bài viết muốn nhấn mạnh đến quy trình thiết kế chủ đề giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh phù hợp với môi trường tự nhiên và xã hội của địa phương và đặc điểm chương trình môn học, đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh tiểu học. Các chủ đề minh họa được đề cập trong bài báo có thể là những gợi ý về phương pháp, cách thức tổ chức giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh để giáo viên tiểu học có thể tham khảo, góp phần phát triển năng lực PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh tiểu học và cộng đồng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế các chủ đề giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu trong trường tiểu học ở Việt Nam HNUE JOURNAL OF SCIENCE Educational Sciences, 2018, Volume 63, Issue 12, pp. 3-13 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn DOI: 10.18173/2354-1075.2018-0177 THIẾT KẾ CÁC CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI VÀ ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC Ở VIỆT NAM Vũ Thị Lan Anh và Dương Giáng Thiên Hương Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Trên cơ sở phân tích những vấn đề cơ bản về mục đích, nội dung và các con đường giáo dục phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu (PCTT và ƯP với BĐKH) cho học sinh trong trường tiểu học, bài báo muốn nhấn mạnh đến quy trình thiết kế chủ đề giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh phù hợp với môi trường tự nhiên và xã hội của địa phương và đặc điểm chương trình môn học, đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh tiểu học. Các chủ đề minh họa được đề cập trong bài báo có thể là những gợi ý về phương pháp, cách thức tổ chức giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh để giáo viên tiểu học có thể tham khảo, góp phần phát triển năng lực PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh tiểu học và cộng đồng. Từ khóa: Phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiết kế chủ đề học tập, học sinh tiểu học. 1. Mở đầu Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều ảnh hưởng của thiên tai và BĐKH trên thế giới. Nhận thức sâu sắc ý nghĩa của việc PCTT và ƯP với BĐKH, Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra nhiều chủ trương, chính sách chỉ đạo nhằm nâng cao hiêu quả của hoạt động này trên toàn lãnh thổ. Trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã ban hành Khung kiến thức, kĩ năng và thái độ về giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH trong các trường mầm non và phổ thông [1]. Rất nhiều các văn bản và tài liệu về hoạt động PCTT và ƯP với BĐKH trong trường học đã được ban hành và công bố [2-4]. Tuy nhiên, để hoạt động PCTT và ƯP với BĐKH thực sự trở nên gần gũi, quen thuộc, đi vào thực tế các nhà trường một cách có hiệu quả thì việc thiết kế các chủ đề giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH phù hợp với điều kiện giáo dục thực tiễn cũng như thiết kế các chủ đề minh họa cụ thể, mang tính linh hoạt cao sẽ là những gợi ý về phương pháp, cách thức tổ chức giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH cho học sinh để giáo viên tiểu học có thể tham khảo. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Những vấn đề chung về phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đối khí hậu và giáo dục phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đối khí hậu trong trường tiểu học 2.1.1. Những vấn đề chung về PCTT và ƯP với BĐKH Biến đổi khí hậu chỉ những thay đổi của khí hậu vượt ra khỏi trạng thái trung bình đã được duy trì trong một khoảng thời gian dài, thường là một vài thập kỉ hoặc dài hơn, do các yếu tố tự Ngày nhận bài: 19/8/2018. Ngày sửa bài: 19/11/2018. Ngày nhận đăng: 12/12/2018. Tác giả liên hệ: Vũ Thị Lan Anh. Địa chỉ e-mail: lananh.gdth@gmail.com 3 Vũ Thị Lan Anh và Dương Giáng Thiên Hương nhiên và/ hoặc do các hoạt động của con người trong việc sử dụng đất và làm thay đổi thành phần của khí quyển. Biến đổi khí hậu là một sự thay đổi của thời tiết thông thường xảy ra ở một nơi nào đó. Nó có thể là biến đổi về lượng mưa trong một năm, hoặc có thể là biến đổi nhiệt độ trong một tháng hoặc trong một mùa. Biến đổi khí hậu cũng là một sự biến đổi trong khí hậu trái đất. Nó có thể là sự biến đổi của nhiệt độ thông thường của trái đấthoặc nó có thể là sự biến đổi mưa và tuyết thường rơi trên Trái đất. Những biểu hiện chính của BĐKH toàn cầu là: nhiệt độ không khí tăng; mực nước biển dâng; các hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện bất thường, trái quy luật, có cường độ và quy mô lớn. Nguyên nhân của BĐKH: Có hai nhóm nguyên nhân gây ra BĐKH, đó là nguyên nhân do các quá trình tự nhiên và do các hoạt động của con người. Ứng phó với BĐKH là các hoạt động của con người nhằm giảm nhẹ các tác nhân gây ra BĐKH và thích ứng với BĐKH. Thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường có thể gây thiệt hại về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế - xã hội (KT-XH), bao gồm: bão, áp thấp nhiệt đới, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, rét hại, mưa đá, sương muối, động đất, sóng thần và các loại thiên tai khác. Phòng, chống thiên tai (PCTT) là quá trình mang tính hệ thống, bao gồm hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai [4, 5]. 2.1.2. Giáo dục PCTT và ƯP với BĐKH trong trường tiểu học Trong nhà trường tiểu học, giáo dục phòng chống rủi ro thiên taivà ứng phó với biến đổi khí hậu cho học sinh tiểu học nhằm đạt được mục tiêu sau đây [1]: - Học sinh lĩnh hội được các kiến thức cơ bản về các dạng thiên tai và ảnh hưởng của BĐKH thường xảy ra ở nơi mình sinh sống và học tập như: dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân cơ bản, các thiệt hại do BĐKH và TT gây ra và hiểu một số việc cụ thể nhằm đảm bảo an ...