Thiết kế và sử dụng hoạt động trải nghiệm tìm hiểu Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà cho học sinh trung học phổ thông

Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục mới trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, có mục tiêu là phát triển đa dạng phẩm chất và năng lực cho người học. Tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm sẽ giúp học sinh phát triển toàn diện và có năng lực thích ứng cao. Đây là một trong những định hướng chiến lược của công cuộc “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế và sử dụng hoạt động trải nghiệm tìm hiểu Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà cho học sinh trung học phổ thông TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TÌM HIỂU KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN SƠN TRÀ CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGÔ THỊ HOÀNG VÂN *, VŨ THỊ XUÂN THU NGUYỄN BÌNH PHÚ, NGÔ THỊ VÂN HỒNG Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng * Email: ngovan221188@gmail.com Tóm tắt: Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục mới trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, có mục tiêu là phát triển đa dạng phẩm chất và năng lực cho người học. Tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm sẽ giúp học sinh phát triển toàn diện và có năng lực thích ứng cao. Đây là một trong những định hướng chiến lược của công cuộc “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục”. Tuy nhiên, những tài liệu tham khảo trong nước về hoạt động trải nghiệm còn hạn chế. Từ việc nghiên cứu tài liệu, nghiên cứu thực tiễn và thực hiện đề tài, chúng tôi đề xuất quy trình thiết kế và quy trình sử dụng hoạt động trải nghiệm. Đồng thời, thiết kế 4 giáo án cho chủ đề “Tìm hiểu Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà” để cung cấp thêm tư liệu cho các nhà giáo dục tổ chức hoạt động trải nghiệm sau này. Kết quả đề tài được khảo nghiệm và thực nghiệm đánh giá. Từ khóa: Hoạt động trải nghiệm, trung học phổ thông, phẩm chất, năng lực, quy trình, Sơn Trà. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra kéo theo sự phát triển mạnh mẽ làm thay đổi thế giới. Cùng với sự phát triển đó, hàng loạt các vấn đề môi trường như ô nhiễm, biến đổi khí hậu, cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên,… cũng diễn ra mạnh mẽ và trở thành vấn đề toàn cầu. Hiểu được những vấn đề này, chương trình giáo dục phổ thông mới đã được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của người học. Trong đó nổi bật lên là phẩm chất có trách nhiệm với môi trường sống và năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn, ứng xử phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà nằm ở Bán Đảo Sơn Trà, phía Đông Bắc của thành phố Đà Nẵng, cách trung tâm thành phố 10km. Với 4.439 ha diện tích tự nhiên, đây là một trong những khu rừng ẩm nhiệt đới có hệ động thực vật phong phú, là nơi trú ngụ của nhiều loài sinh vật độc đáo và quý hiếm. Sơn Trà còn cung cấp nguồn không khí trong lành và một phần nước ngọt, đồng thời có nhiệm vụ chắn gió bão cho thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, đây là ngôi nhà của loài Voọc chà vá chân nâu – “Nữ hoàng linh trưởng” là một loài được Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Thế giới xếp vào là loài cần bảo vệ vô điều kiện. Các hoạt động khai thác du lịch của con người trong nhiều năm qua đã gây ảnh hưởng lớn đến đa dạng sinh học Sơn Trà và quần thể Voọc chà vá chân nâu. Chính vì vậy, việc giáo dục tìm hiểu thiên nhiên và giáo dục bảo tồn là một trong những việc cần làm để phục vụ cho phát triển bền vững, đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng của bộ môn Sinh học. Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm tìm hiểu Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà là một trong những hình thức dạy học Sinh học mới mẻ, vừa kích thích sự tìm tòi, tìm hiểu thiên nhiên, khơi dậy tình yêu thiên nhiên vừa giáo dục các phẩm chất, năng lực cho học sinh, đặc biệt là ở lứa tuổi THPT. 362 BÁO CÁO KHOA HỌC HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA LẦN THỨ 1 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Cơ sở lý thuyết 2.1.1. Hoạt động trải nghiệm 2.1.1.1. Khái niệm hoạt động trải nghiệm Hoạt động trải nghiệm (HĐTN) trong dạy học là nhiệm vụ học tập trong đó HS được độc lập thực hiện hoặc tham gia tích cực vào các khâu từ đề xuất ý tưởng, thiết kế kế hoạch, tổ chức và đánh giá kết quả thực hiện. Qua đó HS vừa chiếm lĩnh kiến thức, vừa phát triển kỹ năng, năng lực và hình thành các phẩm chất. Trong quá trình HS trải nghiệm, GV đóng vai trò như là người tạo động lực cho người học. Các HĐTN thường được tổ chức theo một chu trình, ở giai đoạn bắt đầu, HS vận dụng kinh nghiệm vốn có của bản thân để giải quyết vấn đề học tập, ở giai đoạn kết thúc, HS có thể vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã học để giải quyết một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo những vấn đề thực tiễn đời sống và xã hội” [1]. 2.1.1.2. Vai trò của hoạt động trải nghiệm - HĐTN là mô hình học tập, là cách học, là chiến lược học GS. Trần Bá Hoành đã cho rằng, “cốt lõi của học là cách học” [9]. Trong thời đại bùng nổ của khoa học công nghệ và thông tin, tri thức loài người đang gia tăng nhanh chóng về cả ...