Thiếu sữa sau sinh và biện pháp khắc phục bằng y học cổ truyền

Bài viết Thiếu sữa sau sinh và biện pháp khắc phục bằng y học cổ truyền trình bày các nội dung chính sau: Các thể thiếu sữa theo y học cổ truyền và pháp điều trị; Thể khí huyết hư nhược; Thể can khí uất trệ; Thảo dược bổ trợ lợi sữa; Ăn uống hỗ trợ lợi sữa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiếu sữa sau sinh và biện pháp khắc phục bằng y học cổ truyền KHOA HỌC SỨC KHỎE THIẾU SỮA SAU SINH VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC BẰNG Y HỌC CỔ TRUYỀN PGS.TS. Hoàng Minh Chung, ThS. Đỗ Việt Hương Trường Đại học Hoà Bình Tác giả liên hệ: hmchung@daihochoabinh.edu.vnNgày nhận: 14/12/2023Ngày nhận bản sửa: 15/12/2023Ngày duyệt đăng: 14/3/2024Tóm tắt Sữa mẹ là nguồn thức ăn quý giá đối với trẻ em mà không loại sữa nhân tạo nào có thểthay thế. Sản phụ sau sinh bị thiếu sữa là do khí huyết hư nhược hoặc can khí uất trệ và mộtvài nguyên nhân về tình chí. Y học cổ truyền có thể dùng thuốc, thực phẩm bổ trợ, kết hợpăn uống đúng, đủ dinh dưỡng giúp cải thiện tình trạng thiếu sữa sau sinh của các bà mẹ.Từ khóa: Sữa mẹ, thiếu sữa, lợi sữa.Postpartum Insufficient Lactation and Remedy in Traditional Chinese Medicine Assoc. Prof, Dr. Hoang Minh Chung, MA. Do Viet Huong Hoa Binh University Corresponding Authors: hmchung@daihochoabinh.edu.vnAbstract Postpartum lactation insufficiency, a condition characterized by inadequate breast milkproduction, cannot be effectively replaced by artificial alternatives. It can be attributedto factors such as deficiencies in vital energy and blood, stagnant qi, or psychologicalaspects. Traditional Chinese Medicine (TCM) provides remedies encompassing herbalmedicine, dietary supplements, and optimal nutrition to enhance postpartum lactation inbreastfeeding mothers.Keywords: Breast milk, insufficient lactation, lactation support.1. Đặt vấn đề tiện lợi về kinh tế, góp phần bảo vệ sức Sữa mẹ là nguồn thức ăn quý giá khoẻ cho sản phụ, giảm nguy cơ chảynhất, đầy đủ chất dinh dưỡng: đạm, máu, ung thư vú và buồng trứng [2].đường, mỡ, vitamin, các chất khoáng và Y học cổ truyền gọi chứng thiếuđặc biệt là kháng thể có khả năng miễn sữa hoặc có ít sữa sau khi sinh là chứngdịch từ người mẹ đối với trẻ em mà “Sản hậu khuyết nhũ” [3]. Nguyên nhânkhông có một loại sữa nhân tạo nào có tình trạng thiếu sữa (ít sữa) ở sản phụthể thay thế được [1]. Sản phụ cho con là trong khi chửa, đẻ, khí huyết quá hưbú sữa mẹ đầy đủ sẽ tạo điều kiện gắn suy hoặc khi sinh con, sản phụ mất quábó tình cảm mẹ con, là nguồn cung cấp nhiều máu, ảnh hưởng nghiêm trọng Số 11 - Tháng 3.2024 - Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình 111KHOA HỌC SỨC KHỎEtới các mạch: Xung, Nhâm, Đốc, Đới Để giúp cho các thầy thuốc và bàvà ngũ tạng, lục phủ, làm cho nguồn mẹ có thêm thông tin về vấn đề thiếutân dịch bổ sung để sinh sữa thiếu hụt, sữa sau sinh, chúng tôi xin chia sẻ mộtlượng sữa sản sinh không đủ để nuôi số kiến thức thường quy, một số vịcon. Mặt khác, sản phụ có thể mất sữa thuốc, bài thuốc, thực phẩm bổ sung(có sữa, sau đó, bị mất sữa) hoặc không theo Y học cổ truyền.có sữa hoàn toàn còn do trong khi mang 2. Nội dungthai, bầu sữa không to thêm hoặc có to Các thể thiếu sữa theo y học cổthêm nhưng gần đến tháng sinh, không truyền và pháp điều trị.thấy biểu hiện căng hoặc cắn nhức đầu 2.1. Thể khí huyết hư nhượcvú, hoặc không thấy sữa non ra báo hiệu Do thể chất sản phụ yếu, khí huyếtsắp sinh [1], [3]. Y học cổ truyền chia không đầy đủ hoặc lúc đẻ mất huyết quáchứng “Khuyết nhũ” thành 2 thể theo nhiều, dẫn đến khí huyết hư, không hoánguyên nhân gồm: khí huyết hư nhược sinh ra sữa được. Sản phụ có biểu hiện:và can khí uất trệ [3]. sữa không xuống được hoặc xuống rất Để giải quyết tình trạng này, tùy ít, bầu vú không căng đau, sắc mặt xanhtheo nguyên nhân mà có những biện nhạt hoặc sạm vàng, da dẻ khô, tinh thầnpháp hỗ trợ như: châm cứu, xoa bóp mệt mỏi, thân thể ốm yếu, đầu choáng,bấm huyệt, tác động cột sống, dùng tai ù, tâm phiền, đoản khí, ăn ít, đại tiệnthuốc theo biện chứng, theo kinh lỏng, huyết hôi ra ít, đái rắt, lưỡi nhợt,nghiệm dân gian, theo cổ phương, mạch hư tế. Với những sản phụ này, cầndùng các thực phẩm bổ sung nhằm bổ huyết, ích khí, lợi sữa.tăng tiết sữa [3]. Mỗi phương pháp Các bài thuốc:đều cho kết quả nhất định. Hoàng kỳ bát vật thang (y dược lục thư): Bài thuốc thông nhũ đơn đã được lần bú thêm của trẻ trong ngày giảm vàchúng tôi nghiên cứu bào chế dạng cốm thời gian cho 1 bữa bú của trẻ giảm đềutan “Cốm lợi sữa” và đánh giá tác dụng có ý nghĩa thống kê (p < 0, ...